Bài 5. Phân tử - Đơn chất - Hợp chất

I. Đơn chất và hợp chất

1. Đơn chất

- Đơn chất là những chất được tạo nên từ một nguyên tố hoá học.

Ví dụ 1:

• Đồng (copper) dùng làm lõi dây điện, đúc tượng,... chỉ được tạo nên từ một nguyên tố đồng.
• Khí hydrogen dùng làm nhiên liệu,... chỉ được tạo nên từ một nguyên tố hydrogen.

Mô hình hạt của khí hydrogen và kim loại copper

 - Một nguyên tố thường chỉ tạo nên một đơn chất, tuy nhiên một số nguyên tố tạo nên nhiều dạng đơn chất khác nhau.

Ví dụ 2:

• Carbon tạo nên các dạng đơn chất như than chì, kim cương,...
• Oxygen tạo nên các dạng đơn chất như khí oxygen và khí ozone.

- Đơn chất được phân thành kim loại, phi kim, khí hiếm, tạo nên từ nguyên tố kim loại, phi kim, khí hiếm tương ứng.

- Trạng thái của các đơn chất ở điều kiện thường:

• Kim loại: thể rắn (trừ mercury ở thể lỏng);
• Phi kim: thể rắn (iodine, sulfur,...), thể lỏng (bromine), thể khí (hydrogen, nitrogen,...);
• Khí hiếm: thể khí.

2. Hợp chất

- Hợp chất là chất được tạo nên từ hai hay nhiều nguyên tố hoá học.

Ví dụ 3:

• Nước là hợp chất chứa hai nguyên tố H và O;
• Calcium carbonate là hợp chất chứa ba nguyên tố Ca, C và O;
• Protein là hợp chất phức tạp chứa rất nhiều nguyên tố C, H, O, N, P.

- Các hợp chất như nước, calcium carbonate, carbon dioxide,... là hợp chất vô cơ.

- Các hợp chất như methane, ethanol, protein,... là hợp chất hữu cơ.

II. Phân tử

1. Khái niệm

- Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử gắn kết với nhau bằng liên kết hoá học và thể hiện đầy đủ tính chất hoá học của chất.

- Phân tử đơn chất được tạo nên bởi các nguyên tử của cùng một nguyên tố hoá học.

Mô hình phân tử của một số đơn chất

- Phân tử hợp chất được tạo nên bởi các nguyên tử của các nguyên tố hoá học khác nhau.

Mô hình phân tử của một số hợp chất

2. Khối lượng phân tử

- Khối lượng phân tử (kí hiệu là M) bằng tổng khối lượng các nguyên tử có trong phân tử. Đơn vị của khối lượng phân tử là amu.

Ví dụ 4: Phân tử nước được tạo thành từ 2 nguyên tử H và 1 nguyên tử O. Khối lượng phân tử của nước là 2 x 1 + 16 = 18 (amu).

1. Đơn chất được tạo nên tử một nguyên tố hoá học.

2. Hợp chất được tạo nên từ hai nguyên tố hoá học.

3. Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử gắn kết với nhau bằng liên kết hoá học và thể hiện đầy đủ tính chất hoá học của chất.

4. Khối lượng phân tử được tính theo đơn vị amu, bằng tổng khối lượng của các nguyên tử có trong phân tử.