Bài 42. Môi trường và sự phát triển bền vững

1. Sử dụng hợp lí tài nguyên, bảo vệ môi trường là điều kiện để phát triển

* Hiện trạng của tài nguyên và môi trường:

- Các nguồn tài nguyên có hạn, đang bị cạn kiệt (khoáng sản, sinh vật)

- Môi trường sinh thái đang bị ô nhiễm, suy thoái, sự nóng lên của Trái Đất do các khí thải làm tăng hiệu ứng nhà kính.

*Sự phát triển bền vững:

- Sử dụng hợp lí tài nguyên, bảo vệ môi trường.

- Mục tiêu của sự phát triển bền vững: Sự phát triển phải đảm bảo cho con người có đời sống vật chất, tinh thần ngày càng cao,trong môi trường sống lành mạnh.

*Hướng giải quyết các vấn đề môi trường:

- Phải có sự phối hợp,nỗ lực chung của các quốc gia,mọi tầng lớp trong xã hội.

- Chấm dứt chạy đua vũ trang,chấm dứt chiến tranh.

- Giúp các nước đang phát triển thoát khỏi đói nghèo.

- Áp dụng các tiến bộ khoa học – kĩ thuật để kiểm soát tình trạng môi trường, sử dụng hợp tài nguyên.

- Phải thực hiện các công tác quốc tế về môi trường, luật môi trường.

2. Vấn đề môi trường và phát triển ở các nước phát triển

- Thực trạng: ô nhiễm môi trường không khí, nước,... nghiêm trọng.

- Nguyên nhân: Sự phát triển công nghiệp, đô thị hóa nhanh,...

- Hậu quả: Dẫn đến vấn đề môi trường toàn cầu (mưa axit, hiệu ứng nhà kính,...)

- Các trung tâm phát thải khí lớn của thế giới: ở Hoa Kì, EU, Nhật Bản.

Ô nhiễm không khí ở những đô thị lớn.

3. Vấn đề môi trường và phát triển ở các nước đang phát triển

a. Các nước đang phát triển là nơi tập trung nhiều vấn đề môi trường và phát triển

- Đặc điểm:

        + Các nước đang phát triển chiếm hơn 1/2 diện tích lục địavà 3/4 dân số thế giới.

        + Giàu tài nguyên thiên nhiên, cả về trữ lượng và chủng loại. 

        + Là các nước nghèo, chậm phát triển về kinh tế - xã hội. 

      + Tình trạng chậm phát triển, thiếu vốn, thiếu công nghệ. thiếu cán bộ khoa học - kĩ thuật, gánh nặng nợ nước ngoài, hậu quả của chiến tranh và xung đột triền miên, sức ép dân số và sự bùng nổ dân số trong nhiều năm, nạn đói...

       + Các công ty xuyên quốc gia lại lợi dụng những khó khăn về kinh tế của các nước đang phát triển để bóc lột tài nguyên. 

Trẻ em phải sống trong môi trường ô nhiễm nặng.

b. Khai thác và chế biến khoáng sản ở các nước đang phát triển

- Khai thác và chế biến khoáng sản:là nguồn xuất khẩu chủ yếu để thu ngoại tệ.

- Sự tiến bộ của khoa học kĩ thuật làm giảm chi phí sử dụng nguyên nhiên liệu, tìm được các nguyên nhiên liệu rẻ tiền thay thế, làm cho các nước đang phát triển giảm nguồn thu ngoại tệ,nợ tăng lên.

- Việc khai thác mỏ mà không chú ý đến bảo vệ môi trường.

- Các nước phát triển lợi dụng khó khăn ở các nước đang phát triển để bóc lột tài nguyên.

Ảnh một mỏ khai thác kim loại quý ở Châu Phi.

c. Việc khai thác tài nguyên nông, lâm nghiệp ở các nước đang phát triển

- Đặc điểm tài nguyên rừng:

       + Rất phong phú.

       + Đang bị suy giảm về diện tích, chất lượng.

- Nguyên nhân: Đốt rừng làm nương rẫy, phá rừng lấy củi,lấy lâm sản xuất khẩu, mở rộng diện tích canh tác,... 

Loài người đang đứng trước thử thách lớn đó chinh là các nguồn tài nguyên đang ngày một cạn kiệt, trong khi đó, yêu cầu của sự phát triển lại không ngừng tăng lên. Hơn nữa môi trường sinh thái đang ngày càng ô nhiễm nặng nề, khiến các nhà khoa học đã phải báo động về nguy cơ mất cân bằng sinh thái.