Bài 22. Mạch điện đơn giản

I. Mạch điện và các bộ phận của mạch điện

Với các dụng cụ: pin, bóng đèn, dây nối, công tắc, để bóng đèn phát sáng ta phải nối chúng lại với nhau theo Hình 22.1 thành một mạch kín, gọi là mạch điện.

Bất cứ mạch điện nào cũng gồm các bộ phận: nguồn điện, dây nối và các thiết bị tiêu thụ năng lượng điện (bóng đèn, động cơ điện, bếp điện, quạt điện, ti vi,...).

Nhằm mô tả đơn giản một mạch điện và và lắp mạch điện đúng yêu cầu, người ta sử dụng kí hiệu biểu thị các bộ phận của mạch điện như Bảng 22.1 để vẽ sơ đồ mạch điện.

II. Công dụng của cầu chì, cầu dao tự động, rơle, chuông điện

Trong mạch điện, ngoài các thiết bị cung cấp và tiêu thụ điện, còn có các thiết bị như cầu chì, cầu dao tự động, rơle, chuông điện,... để bảo vệ mạch điện và cảnh báo sự cố xảy ra.

Cầu chì là một bộ phận của mạch điện, đó là một đoạn dây chì nóng chảy ở nhiệt độ thấp so với các kim loại khác (Hình 22.4). Cầu chì có tác dụng bảo vệ các thiết bị điện khác trong mạch điện không bị hỏng khi vì một lí do nào đó, dòng điện trong mạch đột ngột tăng quá mức. Lúc đó dây chỉ nóng chảy (bị đứt), mạch điện bị ngắt.

Cầu dao tự động được mắc trong mạch điện cũng có tác dụng ngắt mạch như cầu chì (Hình 22.5). Khi dòng điện đột ngột tăng quá mức thì cầu dao sẽ tự động ngắt mạch điện để các thiết bị điện không bị hỏng. Sau khi kiểm tra, sửa chữa xong, cầu dao được đóng lại để mạch điện hoạt động.

Rơle là dụng cụ được mắc trong mạch điện có tác dụng điều khiển đóng, ngắt mạch điện (Hình 22.6).

Khác với các công tắc thông thường cần đến sự tác động trực tiếp của con người, rơle được sử dụng phổ biến ở các mạch điều khiển tự động, chuyên dụng để đóng, ngắt những dòng điện lớn mà những hệ thống mạch điều khiến không thể trực tiếp can thiệp được.