Bài 2: Xã hội nguyên thủy

1. Thị tộc và bộ lạc

* Thị tộc:

 - Thị tộc là nhóm người có khoảng hơn 10 gia đình và có cùng chung một dòng máu. Đứng đầu là tộc trưởng.

- Quan hệ trong thị tộc: công bằng, bình đẳng, cùng làm cùng hưởng. Lớp trẻ tôn kính cha mẹ, ông bà và cha mẹ đều yêu thương và chăm sóc tất cả con cháu của thị tộc.

- Trong thi tộc, đòi hỏi sự phân công lao động hợp lý, sự "chung lưng đấu cật" là nguyên tắc vàng, mỗi người mỗi việc phối hợp với nhau.

- Do yêu cầu công việc và trình độ lao động thời nguyên thủy đòi hỏi sự hợp tác lao động của nhiều người, của cả thị tộc.

- Thức ăn kiếm được chưa nhiều, chưa có đều đặn. Mọi người còn phải cùng làm, cùng cố gắng đến mức cao nhất để kiếm sống nên tự nhiên người ta thấy cần thiết phải có sự công bằng, phải được hưởng thụ như nhau.

- Như vậy quan hệ thị tộc không chỉ có sự hợp tác mà mọi của cải, mọi sinh hoạt được coi là chung, việc chung, làm chung, ăn chung thậm chí ở chung một nhà.

* Bộ lạc

- Bộ lạc là tập hợp những thị tộc sống gần nhau  sống ở ven sông suối, có quan hệ gắn bó với nhau, mọi của cải sinh hoạt được coi là của chung, cùng làm chung, cùng ăn chung, cùng hưởng thụ như nhau.... đứng đầu là tù trưởng và tính “cộng đồng” rất cao.

- Trong xã hội nguyên thủy, sự công bằng và bình đẳng là “nguyên tắc vàng”.

2. Buổi đầu của thời đại kim khí

- Từ chỗ dùng những công cụ bằng đá, gỗ, xương,…con người đã biết chế tạo đồng dùng và công cụ bằng đồng.

+ Cư dân Tây Á và Ai Cập biết sử dụng đồng sớm nhất, đồng đỏ - khoảng 5500 năm trước đây.

+ Khoảng 4000 năm trước đây nhiều cư dân trên trái đất biết sử dụng đồng thau.

+ Khoảng 3000 năm trước đây, cư dân Tây Á và Nam Âu biết dùng đồ sắt.

- Công cụ kim khí đã mở ra thời đại mới: năng suất lao động tăng nhanh, con người đã có thể khai phá thêm những vùng đất mới, đóng thuyền đi biển, xẻ đá làm lâu đài,…

=> Vào buổi đầu thời đại kim khí con người tạo ra một lượng sản phẩm thừa thường xuyên.

 3. Sự xuất hiện của tư hữu và xã hội có giai cấp

- Trong xã hội nguyên thủy, sự công bằng và bình đẳng là “nguyên tắc vàng”  vì lúc này chưa có sản phẩm dư thừa.

- Khi công cụ bằng kim loại xuất hiện dẫn đến năng suất lao động tăng lên, con người biết khai thác thêm đất đai trồng trọt, đồng thời biết làm thêm nhiều ngành nghề mới, của cải làm ra không những đủ nuôi sống cho con người mà dần dần trở nên dư thừa. Khi xã hội có sản phẩm thừa, một số người lợi dụng chức phận đã chiếm một phẩm của xã hội làm sản phẩm riêng cho mình, đặc biệt, ngoài tư hữu về sản phẩm dư thừa, đó là sự tư hữu về tư liệu sản xuất.

- Sự xuất hiện của tư hữu làm quan hệ cộng đồng bắt đầu bị phá vỡ, gia đình thay đổi theo, gia đình phụ hệ xuất hiện.

- Khả năng lao động của các gia đình khác nhau, thúc đẩy sự phân biệt giàu, nghèo.

=> Sự xuất hiện của tư hữu đã làm thay đổi quan hệ cộng đồng và gia đình, thúc đẩy xã hội nguyên thủy tan rã. Con người đứng trước ngưỡng cửa của xã hội có giai cấp đầu tiên - xã hội cổ đại.