Bài 2. Bản đồ. Một số lưới kinh vĩ tuyến. Phương hướng trên bản đồ

1. Khái niệm bản đồ

Bản đồ là hình vẽ thu nhỏ một phần hay toàn bộ bề mặt Trái Đất lên mặt phẳng trên cơ sở toán học, trên đó đối tượng địa lí được thể hiện bằng các kí hiệu bản đồ.

2. Một số lưới kinh, vĩ tuyến của bản đồ thế giới

- Khi vẽ bản đồ, người ta phải chuyển bề mặt cong của Trái Đất sang mặt phẳng. Các chuyên gia bản đồ phải thu nhỏ bề mặt Trái Đất với địa hình phức tạp lên bề mặt quả Địa Cầu, rồi từ đó chuyển lên mặt phẳng thông qua các phép chiếu bản đồ.

- Khi chuyển bề mặt cong của Trái Đất lên bề mặt phẳng, các lãnh thổ được thể hiện trên bản đồ đều bị biến dạng nhất định so với hình dạng thực trên bề mặt Trái Đất. 

⇒ Tùy theo mục đích, yêu cầu của việc xây dựng bản đồ, vị trí, quy mô và hình dạng lãnh thổ mà các chuyên gia chọn phép chiếu bản đồ phù hợp.

- Với mỗi phép chiếu bản đồ, lưới kinh vĩ tuyến có đặc điểm khác nhau.

- Các vùng đất được biểu hiện trên bản đồ có thể đúng diện tích nhưng sai hình dạng hoặc có thể đúng hình dạng nhưng sai diện tích. Khu vực càng xa trung tâm hình chiếu thì sự biến dạng càng rõ rệt.

3. Phương hướng trên bản đồ

- Các hướng chính trên bản đồ được quy định như sau:

- Có hai cách xác định phương hướng trên bản đồ là dựa vào các đường kinh, vĩ tuyến và dựa vào mũi tên chỉ hướng trên bản đồ.

- Riêng bản đồ Nam cực các đường kinh tuyến đều chỉ hướng bắc và bản đồ Bắc cực các đường kinh tuyến đều chỉ hướng nam.

Khi vẽ bản đồ, người ta phải chuyển bề mặt cong của Trái Đất sang mặt phẳng bằng các phép chiếu bản đồ. Với các phép chiếu bản đồ khác nhau, mạng lưới kinh vĩ tuyến sẽ có các đặc điểm khác nhau.