BÀI 16: THÂN TO RA DO ĐÂU?

Trong quá trình sống, cây không những cao lên mà còn to ra

I. Lý thuyết

1. Tầng phát sinh

- Thân cây trưởng thành có thêm tầng sinh vỏ và tầng sinh trụ

  + Tầng sinh vỏ nằm giữa vỏ và thịt vỏ

  + Tầng sinh trụ nằm giữa mạch rây và mạch gỗ

- Vỏ cây to ra là nhờ sự phân chia tế bào ở mô phân sinh của tầng sinh vỏ. Hằng năm sinh ra phía ngoài một lớp tế bào vỏ, phía trong một lớp thịt vỏ

- Trụ giữa to ra là nhờ sự phân chia tế bào ở mô phân sinh của tầng sinh trụ. Hằng năm sinh ra phía ngoài một lớp mạch rây, phía trong một lớp mạch gỗ

\(\rightarrow\)thân cây to ra là do sự phân chia các tế bào mô phân sinh ở tầng sinh vỏ và tầng sinh trụ

- Khi bóc vỏ cây, mạch rây bị bóc theo vỏ

2. Vòng gỗ hằng năm

- Mỗi năm có hai mùa là mùa khô và mùa mưa; mùa mưa cây lấy được nhiều thức ăn tế bào gỗ sinh ra nhiều, thành mỏng tạo nên một vòng dày, màu sáng. Ngược lại, mùa khô, ít thức ăn, tế bào sinh ra ít, bé hơn, thành dày xếp thành vòng mòn, màu sẫm. Do đó tạo nên vòng gỗ hằng năm

\(\rightarrow\) 1 năm cây tạo ra 2 vòng gỗ:1 vòng gỗ dày, màu sáng và 1 vòng gỗ mỏng màu sẫm

- Dựa vào vòng gỗ hằng năm ta có thể xác định tuổi của cây bằng việc đếm số vòng gỗ sáng (hoặc sẫm) trên thân cây

3. Dác và ròng

- Cây gỗ già có 2 miền gỗ, đó là dác và ròng

Dác	Ròng
- Lớp gỗ màu sáng ở phía ngoài - Gồm các tế bào mạch gỗ, tế bào sống - Chức năng vận chuyển nước và muối khoáng	- Lớp gỗ mầu thẫm, rắn chắc hơn, nằm trong - Gồm những tế bào chết, vách dày - Chức năng nâng đỡ cây

- Không có ròng cây vẫn sống được vì còn phần dác vận chuyển nước và muối khoáng

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

 Câu 1: Cây gỗ to ra do đâu?

Hướng dẫn trả lời:

Cây gỗ to ra nhờ sự phân chia các tế bào của mô phân sinh (tầng phát sinh - tầng sinh vỏ và tầng sinh trụ)

* Tầng sinh vỏ hằng năm sinh ra một lớp vỏ phía ngoài và một lớp thịt vỏ ở phía trong

* Tầng sinh trụ (nằm giữa mạch rây và mạch gỗ) hằng năm sinh ra ở phía ngoài một lớp mạch rây, ở phía trong một lớp mạch gỗ.

 Câu 2: Có thể xác định tuổi cây gỗ bằng cách nào?

Hướng dẫn trả lời:

Khi quan sát một cây gô vừa bị đốn xuống, ta sẽ nhìn thấy nhiều vòng tròn xuất hiện trên mặt cắt ngang của thân cây. Đó là những vòng gỗ hằng năm, đếm số vòng gỗ có thể xác định được tuổi của cây.

Đối với cây vùng nhiệt đới, hàng năm về mùa mưa, cây hấp thụ được nhiều thức ăn, tầng sinh trụ tạo ra nhiều mạch gỗ to, có thành mỏng, xếp thành một vòng dày, màu sáng. Mùa khô, ít thức ăn, các tế bào gỗ sinh ra ít hương, bé hơn, có thành dày xếp thành một vòng mỏng, mầu sẫm. Cứ như vậy hằng năm cây sẽ tạo thành 2 vòng gỗ. Một vòng gỗ dày mầu sáng và 1 vòng gỗ mỏng mầu sẫm. 

Câu 3: Em hãy tìm sự khác nhau cơ bản giữa dác và ròng?

Hướng dẫn trả lời :

	Dác	Ròng
Sự khác nhau cơ bản	Là lớp gỗ mầu sáng ở phía ngoài, gồm những tế bào mạch gỗ sống, có chức năng vận chuyển nước và muối khoáng	Là lớp mầu thẫm, rắn chắc hơn dác, nằm ở phía trong, gồm những tế bào chết, vách dày có chức năng nâng đỡ.

Câu 4: Người ta thường chọn phần nào của gỗ để làm nhà, làm trụ cầu, tà vẹt. Tại sao?

Hướng dẫn trả lời:

Thường lấy ròng là lớp có màu nâu thẫm để làm nhà, làm trụ, tà vẹt

Vì: lớp gỗ này chắc hơn gỗ dã, nằm ở phía trong, gồm những tế bào chết, vách dày có chức năng nâng đỡ, chịu được lực lớn hơn gỗ dác.