Bài 12. Sóng âm

I. Dao động và sóng

1. Dao động

Dùng một thanh thép đàn hồi AB gắn trên giá đỡ như Hình 12.1. Kéo đầu A của thanh xuống rồi thả tay ra làm đầu này chuyển động lên, xuống quanh vị trí cân bằng (O).

Các chuyển động qua lại quanh một vị trí cân bằng như trên được gọi là dao động.

2. Sóng

Sóng là sự lan truyền dao động trong môi trường.

- Thanh thép đàn hồi AB dao động sẽ kéo theo vật nhỏ S dao động, làm mặt nước dao động theo. Dao động này được lan truyền trên mặt nước tạo thành sóng nước hình tròn có tâm S (Hình 12.2).

- Khi cho một đầu của lò xo dao động thì dao động này cũng được dây lò xo truyền đi tạo thành sóng trên lò xo. Dọc theo dây lò xo xuất hiện những đoạn nén và dãn liên tiếp (Hình 12.3).

II. Nguồn âm

Nguồn âm là nguồn phát ra âm, các nguồn âm đều dao động. Dưới đây là một số ví dụ về nguồn âm.

III. Sóng âm

Sóng âm là sự lan truyền dao động của nguồn âm trong môi trường.

Sóng âm được tạo ra như thế nào?

Hình 12.5 cho thấy: Màng loa dao động làm cho lớp không khí tiếp xúc với nó dao động (nén, dãn). Lớp không khí dao động này lại làm cho lớp không khí kế tiếp dao động,... Cứ thế các dao động của nguồn âm được không khí truyền tới tai ta, làm cho màng nhĩ dao động, do đó ta nghe thấy âm phát ra từ nguồn âm.

IV. Các môi trường truyền âm

Môi trường truyền được sóng âm gọi là môi trường truyền âm.