Nội dung nào dưới đây thuộc đối tượng nghiên cứu của hóa học?
(1) Sự hình thành hệ Mặt Trời
(2) Cấu tạo của chất và sự biến đổi của chất.
(3) Quá trình phát triển của loài người
(4) Tốc độ của ánh sáng trong chân không.
Bài 1: Nhập môn hóa học
Mở đầu (SGK Cánh Diều trang 6)
Thảo luận (1)
Câu hỏi 1 (SGK Cánh Diều trang 6)
Hãy kể tên một số chất thông dụng xung quanh em và cho biết chất đó tạo nên từ các nguyên tử của nguyên tố nào?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiVí dụ như nước, với 1 phân tử nước được cấu tạo từ 2 nguyên tử Hidro và 1 nguyên tử oxi.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi 2 (SGK Cánh Diều trang 7)
Hãy cho biết loại liên kết trong phân tử nước và trong muối ăn.
Thảo luận (2)Hướng dẫn giảiLiên kết trong phân tử nước (\(H_2O\)) là liên kết cộng hóa trị.
Liên kết trong phân tử muối ăn (NaCl) là liên kết ion.
(Trả lời bởi Mai Trung Hải Phong)
Câu hỏi 3 (SGK Cánh Diều trang 7)
Do có cấu tạo khác nhau mà kim cương, than chì và than đá dù đều tạo nên từ những nguyên tử carbon nhưng lại có một số tính chất vật lí, hóa học khác nhau. Hãy nêu những tính chất khác nhau của chúng mà em biết.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Kim cương
Than chì
Than đá
Trong suốt, không màu, không dẫn điện, dẫn nhiệt kém, rất cứng.
Màu xám đen, mềm, có tính dẫn điện (yếu hơn kim loại).
Xốp, không dẫn điện.
Vận dụng 1 (SGK Cánh Diều trang 7)
Hãy nêu một số ví dụ về phản ứng hóa học xảy ra trong tự nhiên và trong sản xuất hóa học. Vai trò và ứng dụng của chúng là gì?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiPhương pháp giải:
- Một số phản ứng hóa học xảy ra trong tự nhiên:
+ Phản ứng quang hợp của cây xanh dưới ánh sáng mặt trời
+ Phản ứng oxi hóa thanh sắt để lâu ngày trong không khí ẩm
- Một số phản ứng hóa học xảy ra trong sản xuất:
+ Phản ứng tạo ra SO2
+ Phản ứng tạo ra NH3
Lời giải chi tiết:
- Một số phản ứng hóa học xảy ra trong tự nhiên:
+ Trong tự nhiên, phản ứng quang hợp xảy ra trong tự nhiên dưới tác dụng của ánh sáng mặt trời:
6nCO2 + 5nH2O → (C6H10O5)n + 6nO2
+ Phản ứng quang hợp có vai trò đặc biệt quan trọng, nó tạo ra O2 giúp cân bằng lượng O2 đã bị tiêu thụ cho các hoạt động sống của con người, nó cũng tạo ra tinh bột là nguồn thức ăn quan trọng.
- Một số phản ứng hóa học xảy ra trong sản xuất:
+ Trong sản xuất, phản ứng tạo ra SO2
+ SO2 sản xuất ra có mục đích chính là sản xuất H2SO4, là hóa chất quan trọng hàng đầu trong nhiều ngành sản xuất
(Trả lời bởi Mai Trung Hải Phong)
Câu hỏi 4 (SGK Cánh Diều trang 7)
Hãy cho biết sự khác nhau giữa biến đổi hóa học và biến đổi vật lí.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải4.
Biến đổi hóa học: Có sự tạo thành chất mới.
Biến đổi vật lí: Không có sự tạo thành chất mới, chỉ biến đổi về trạng thái5.- Vai trò, ứng dụng của nước:
+ Nước hòa tan nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể sống, tham gia vào nhiều quá trình hóa học quan trọng trong cơ thể người và động vật.
+ Nước cần thiết cho các hoạt động đời sống hàng ngày như nấu ăn, tắm rửa, ...
+ Nước cần thiết cho các quá trình sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, xây dựng và giao thông vận tải,...
- Vai trò của oxygen:
+ Oxygen giúp duy trì sự sống của con người, động vật, thực vật.
+ Oxygen giúp duy trì sự cháy. Oxygen duy trì sự cháy của các nhiên liệu như củi, than đá, dầu mỏ, khí thiên nhiên,.. Quá trình đốt cháy tỏa nhiều nhiệt, phục vụ cho việc đun nấu, sưởi ấm, chạy động cơ xe, chạy động cơ các loại máy móc thiết bị.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi 5 (SGK Cánh Diều trang 7)
Hãy nêu vai trò, ứng dụng của nước và oxygen mà em biết.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Vai trò, ứng dụng của nước:
+ Nước hòa tan nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể sống, tham gia vào nhiều quá trình hóa học quan trọng trong cơ thể người và động vật.
+ Nước cần thiết cho các hoạt động đời sống hàng ngày như nấu ăn, tắm rửa, ...
+ Nước cần thiết cho các quá trình sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, xây dựng và giao thông vận tải,...
- Vai trò của oxygen:
+ Oxygen giúp duy trì sự sống của con người, động vật, thực vật.
+ Oxygen giúp duy trì sự cháy. Oxygen duy trì sự cháy của các nhiên liệu như củi, than đá, dầu mỏ, khí thiên nhiên,.. Quá trình đốt cháy tỏa nhiều nhiệt, phục vụ cho việc đun nấu, sưởi ấm, chạy động cơ xe, chạy động cơ các loại máy móc thiết bị.
(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)
Vận dụng 2 (SGK Cánh Diều trang 8)
Vì sao cần liên hệ nội dung bài học hóa học với nội dung những môn học khác cũng như các thí nghiệm, quá trình thực tiễn có liên quan? Nêu một ví dụ.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiMôn hóa học thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên, có sự kết hợp chặt chẽ giữa lí thuyết và thực nghiệm. Bên cạnh đó hóa học là cầu nối giữa các ngành khoa học tự nhiên khác như vật lí, sinh học, y dược, môi trường và địa chất học. Vì thế để việc học tập hóa học đạt hiệu quả cao nhất, em cần liên hệ nội dung bài học hóa học với nội dung những môn học khác cũng như các thí nghiệm, quá trình thực tiễn có liên quan.
Ví dụ: Liên hệ nội dung bài học về ảnh hưởng của chất xúc tác đến tốc độ phản ứng hóa học với sự phân hủy tinh bột trong nước bọt nhờ enzyme trong môn sinh học để giải thích vì sao chúng ta cần phải nhai kĩ thức ăn trước khi nuốt?
Giải thích: Enzyme amylase và lipase có trong nước bọt là chất xúc tác đẩy nhanh quá trình tiêu hóa tinh bột và chất béo. Khi nhai kĩ thức ăn được chia nhỏ hơn nhằm tăng diện tích tiếp xúc giữa thức ăn với các enzyme, khiến các phản ứng trong quá trình tiêu hóa chất béo và tinh bột xảy ra nhanh hơn, hiệu quả hơn.
(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)
Vận dụng 3 (SGK Cánh Diều trang 8)
Vì sao người ta thường dùng thuốc muối (NaHCO3) để làm giảm cơn đau dạ dày?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiNgười ta thường dùng thuốc muối (NaHCO3) để làm giảm cơn đau dạ dày vì trong dạ dày chứa hydrochloric acid (HCl). Khi nồng độ acid này tăng cao ta sẽ bị đau dạ dày. Thuốc muối chứa NaHCO3 sẽ phản ứng với HCl giúp giảm nồng độ HCl trong dạ dày.
NaHCO3 + HCl → NaCl + H2O + CO2
(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)
Vận dụng 4 (SGK Cánh Diều trang 8)
Vì sao không được đốt than, củi trong phòng kín?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiKhi thiếu oxygen, than (carbon) sẽ xảy ra phản ứng: C + CO2 → 2CO
Khi vào cơ thể, khí CO kết hợp với hemoglonin trong máu làm giảm khả năng hấp thụ và vận chuyển oxygen của hemoglobin. Người ngộ độc có thể hôn mê, bất tỉnh, để lại di chứng về trí tuệ, thậm chí tử vong nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.
(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)