Bài 1: Liên hợp quốc

1. Một số vấn đề cơ bản về Liên Hợp Quốc

a. Bối cảnh lịch sử và quá trình hình thành

*Bối cảnh lịch sử:

- Phe Đồng minh chiếm ưu thế, chủ nghĩa phát xít dần bị đánh bại.
- Thế giới chịu tổn thất nặng nề về người và của, nhu cầu cấp thiết phải xây dựng lại và thiết lập một trật tự mới.
- Mọi người khao khát một nền hòa bình lâu dài, tránh lặp lại thảm họa chiến tranh.
- Sự thất bại của Hội Quốc Liên trong việc ngăn chặn Thế chiến II đặt ra yêu cầu về một tổ chức quốc tế mới, hiệu quả hơn trong việc duy trì hòa bình và an ninh.
- Ý tưởng thành lập Liên Hợp Quốc:
+ Xuất phát từ các nước Đồng Minh chủ chốt, đặc biệt là Mỹ, Anh và Liên Xô.
+ Mục tiêu là tạo ra một diễn đàn quốc tế để các quốc gia cùng nhau giải quyết các vấn đề chung, thúc đẩy hợp tác và ngăn ngừa xung đột.
+ Hội Quốc Liên, tiền thân của Liên Hợp Quốc, được coi là không đủ mạnh và cần được thay thế bằng một tổ chức mới có cơ chế hiệu quả hơn.

*Quá trình hình thành:

- 1942: Tuyên bố Liên Hợp Quốc:
+ 26 quốc gia, bao gồm các nước Đồng Minh chủ chốt, ký kết Tuyên bố Liên Hợp Quốc.
+ Cam kết hợp tác chống phát xít và đặt nền móng cho việc thành lập Liên Hợp Quốc sau này.
- 1943: Thỏa thuận về cơ cấu:
+ Các cường quốc Đồng Minh tiến hành thảo luận và đạt được thỏa thuận về cơ cấu tổ chức của Liên Hợp Quốc.
+ Các cơ quan chính như Đại hội đồng, Hội đồng Bảo an, Ban Thư ký... được hình thành trong giai đoạn này.
- Hội nghị Tehran (1943):
+ Hội nghị giữa lãnh đạo ba cường quốc Liên Xô, Mỹ và Anh.
+ Ba nước tái khẳng định quyết tâm thành lập Liên Hợp Quốc và thảo luận về các vấn đề liên quan.
- Hội nghị Yalta (1945):
+ Hội nghị giữa lãnh đạo ba cường quốc Liên Xô, Mỹ và Anh.
+ Quyết định chính thức thành lập Liên Hợp Quốc và triệu tập một hội nghị quốc tế để thông qua Hiến chương.
- Hội nghị San Francisco (1945):
+ 50 quốc gia tham gia hội nghị và chính thức thông qua Hiến chương Liên Hợp Quốc.
+ Hiến chương này là văn kiện pháp lý nền tảng của Liên Hợp Quốc, quy định mục tiêu, nguyên tắc và cơ cấu tổ chức của tổ chức.
- 24/10/1945:
+ Liên Hợp Quốc chính thức được thành lập sau khi đa số các quốc gia thành viên phê chuẩn Hiến chương.
+ Ngày này được chọn là ngày Liên Hợp Quốc hàng năm.

b. Mục tiêu, nguyên tắc hoạt động

- Mục tiêu: 

+ Duy trì hoà bình, an ninh quốc tế. 

+ Thúc đẩy quan hệ hữu nghị giữa các nước. 

+ Hợp tác để giải quyết các vấn đề quốc tế. 

+ Điều hoà hoạt động các quốc gia vì mục tiêu chung.

- Nguyên tắc hoạt động: 

+ Bình đẳng về chủ quyền của tất cả các quốc gia.

+ Tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của các quốc gia. 

+ Giải quyết tranh chấp quốc tế bằng biện pháp hoà bình. 

+ Từ bỏ đe doạ bằng vũ lực hoặc sử dụng vũ trang trong quan hệ quốc tế. 

+ Không can thiệp vào công việc nội bộ. 

+ Tôn trọng nghĩa vụ và luật pháp quốc tế. 

2. Vai trò của Liên Hợp Quốc

a. Duy trì hoà bình, an ninh quốc tế

- Ngăn chặn và hoà giải các cuộc xung đột, khủng hoảng quốc tế. 

- Triển khai các hoạt động gìn giữ hoà bình.

- Nỗ lực ngăn chiến tranh thế giới bùng nổ từ sau năm 1945.

- Tạo khuôn khổ pháp lí cho việc ngăn chặn phổ biến vũ khí huỷ diệt hàng loạt.

- Thúc đẩy phi thực dân hoá,  thủ tiêu thuộc địa của chủ nghĩa thực dân, chống phân biệt chủng tộc. 

b. Thúc đẩy phát triển

- Tạo môi trường thuận lợi để hợp tác quốc tế.

- Có nhiều chương trình hỗ trợ các nước về vốn, kĩ thuật, nhân lực,...

c. Bảo đảm quyền con người, phát triển văn hoá, xã hội.

- Nỗ lực kí kết văn bản, điều ước quốc tế để bảo đảm quyền cơ bản của con người.

- Đề ra mục tiêu Phát triển Thiên niên kỉ tại Hội nghị Thượng đỉnh Thiên niên kỉ năm 2000. 

- Hỗ trợ hiệu quả các nước phát triển văn hoá, xã hội, giáo dục, y tế.