Bài 62. Thụ tinh, thụ thai và phát triển của thai

-Chức năng thu nhận sóng âm:

                                              Sóng âm \(\rightarrow\)   màng nhĩ    \(\rightarrow\) chuỗi xương tai  

                                                                                                                   \(\downarrow\)

 Vùng thính giác     \(\leftarrow\)  cơ quan coocti          <--\(\frac{nội.dịch}{ngoại.dịch}\)        \(\leftarrow\)     cửa bầu dục

-Biện pháp vệ sinh tai:

+ Rửa tai bằng tăm bông

+ Trẻ em giữ vệ sinh tránh viêm họng

+ Tránh tiếng ồn  

- Các nguyên tắc tránh thai:

+ Ngăn trứng chín và rụng.

+ Tránh không để tinh trùng gặp trứng.

+ Chống sự làm tổ của trứng đã thụ tinh.

Câu 1: Chức năng thu nhận sóng âm:

– Sóng âm từ nguồn âm phát ra được vành tai hứng lấy, truyền qua ống tai  vào làm rung màng nhĩ, tới chuỗi xương tai vào tai trong ( làm rung màng “cửa bầu”) -> làm chuyển động ngoại dịch rồi nội dịch trong ốc tai màng, tác động  lên cơ quan Coocti kích thích tế bào thụ cảm thính giác. Nằm trên màng cơ sở ở vùng tương ứng với tần số và cường độ của sóng âm làm các tế bào này hưng phấn chuyển thành xung thần kinh truyền về vùng thính giác ở thùy thái  dương cho ta nhận biết về âm thanh đã phát ra.

Cách vệ sinh tai.

+ Thường xuyên vệ sinh tai, giữ gìn tai sạch

+ Không dùng vật nhọn để ngoáy tai.

+ Giữ vệ sinh mũi, họng để phòng bệnh cho tai.

+ Tránh làm việc ở những nơi quá ồn hoặc tiếng động mạnh.

+ Hạn chế dùng thuốc kháng sinh dễ gây ù tai, điếc tai.

+ ...

Câu 2: Nguyên tắc tránh thai:

+ Ngăn trứng chín và rụng.

+ Tránh không cho tinh trùng gặp trứng.

+ Chống sự làm tổ của trứng đã thụ tinh.

– Phương tiện sử dụng tránh thai:

+ Bao cao su, thuốc tránh thai, vòng tránh thai.

+ Triệt sản: thắt ống dẫn tinh, thắt ống dẫn trứng .- Đại diện nhóm trình bày , các nhóm khác nhận xét bổ sung

+ Tránh quan hệ tình dục ở tuổi Học sinh, giữ gìn tình bạn trong sáng, lành mạnh không ảnh hưởng tới sức khoẻ, học tập và hạnh phúc trong tương lai.

1.*Cơ chế truyền âm và thu nhận cảm giác âm thanh: sóng âm vào màng nhĩ -> chuỗi xương tai->cửa bầu chuyển động ngoại dịch và nội dịch làm rung màng cơ sở kích thích cơ quan coocti xuất hiện xung thần kinh vùng thính giác (phân tích cho biết âm thanh)

1.b.Biện pháp vệ sinh tai;

Bảo vệ tai: không để nước bẩn vào tai không cho vật lạ vào tai, dùng bông y tế mềm để roáy tai

Không dùng vật sắt nhọn ngoáy tai

Giữ vệ sinh mũi họng để phòng bệnh cho tai

Có biện pháp chống giảm tiếng ồn

Không nên nghe nhạc bằng cách đeo phone tai thường xuyên để tránh bị điếc.

2.Nguyên tắc tránh thai:

+Ngăn trứng chín và rụng

+Tránh không để tinh trùng gặp trứng

+Chống sự làm tổ của trứng đã thụ tinh

=> để làm được điều trên chúng ta phải: không nên quan hệ tình dụng bừa bãi, đối với trẻ em tuyệt đối không nên quan hệ tình dục, phải biết giữ mình và tìm hiểu rèn luyện các cách phòng tránh khi gặp sự cố ngoài ý muốn

Ý bạn là gì vậy?

Nhóm máu B có thể có kiểu gen I^BI^B; I^BI^O

Nhóm máu O có kiểu gen I^OI^O

=> Bố mẹ có nhóm máu B và O có thể sinh ra con có nhóm máu B (I^BI^O) hoặc nhóm máu O (I^OI^O) - Nếu không có đột biến xảy ra.

Sau khi người nam xuất tinh vào âm đạo của người phụ nữ, tinh dịch chứa khoảng 300 đến 500 triệu tinh trùng sẽ phóng thẳng vào âm đạo. Ngoài ra, chất dịch tiết ra từ dương vật trước khi xuất tinh cũng có thể chứa một lượng nhỏ tinh trùng

Từ trong âm đạo, các tinh trùng bắt đầu từ những vị trí khác nhau, có "chàng" đã được bắn thẳng vào trong tử cung, có "chàng" đậu ở cổ tử cung, có "chàng" nằm ngay ở cửa âm đạo, nhưng thông thường các "chàng" nằm ở trong âm đạo trước cổ tử cung. Tại điểm xuất phát của mình, tinh trùng bắt đầu bơi qua vùng chất nhầy để tìm "nàng trứng". Trong quá trình này, các "chàng" quẫy đuôi liên tục, bơi lên buồng tử cung rồi vào ống dẫn trứng. Điểm hẹn của tinh trùng và trứng là đoạn một phần ba phía ngoài ống dẫn trứng. Đến đây, nếu may mắn thì các "chàng tinh trùng" sẽ gặp được một "nàng trứng" đón chờ.

Tinh trùng đang bơi về phía trứng

Thông thường, cứ đến ngày trứng rụng thì từ buồng trứng bên phải hoặc bên trái sẽ có một nàng trứng bứt mình ra khỏi buồng trứng, di chuyển xuống ống dẫn trứng nằm đợi các chàng tinh trùng khoảng 2 đến 3 ngày, cũng có thể khi nàng trứng xuất hiện thì cũng có những "chàng tinh trùng" đến sớm đã đậu sẵn ở đó để chờ đợi sự xuất hiện của "nàng" (tinh trùng chỉ có khả năng cầm cự được khoảng 24h trong cơ quan sinh dục của người nữ). Tại noãn trứng xảy ra một cuộc chiến giữa các "chàng tinh trùng, tinh trùng nào cũng ra sức "đào bới" để được chui vào bên trong noãn. Trứng sẽ "kết duyên" cùng một "chàng" nhanh nhẹn, khoẻ mạnh nhất. Sau khi kết hợp với một tinh trùng, trứng tiết ra một vỏ bọc chắc chắn, không kẻ thứ hai nào xâm nhập được nữa (tuy nhiên, xác suất việc 2 chàng tinh trùng cùng xâm nhập vào một nàng trứng vẫn có thể diễn ra. Khi tinh trùng đã chui vào bên trong trứng, cả hai sẽ hợp thành một tế bào gọi là “hợp tử” (hay “trứng thụ tinh”).

Tinh trùng chui vào gặp trứng

Sự làm tổ của trứng thụ tinh

Sau khi thụ tinh, hợp tử phải làm tổ ở một chỗ thích hợp đó là buồng tử cung để phát triển thành thai nhi, bởi vì ống dẫn trứng nhỏ, kém co giãn, không phải là chỗ để bé thành hình. Hợp tử phải mất vài ngày, thậm chí một tuần mới về đến tử cung. Trên đường đi, hợp tử phân chia thành một khối tế bào (còn rất nhỏ). Khi trứng đã di chuyển xuống tử cung và bám vào lớp màng mỏng trên thành tử cung và làm tổ tại đây gọi là sự thụ thai, từ đó phôi thai bắt đầu phát triển. Sự làm tổ này hoàn thành khoảng 2 tuần sau khi trứng rụng.

Tuy nhiên, chỉ có khoảng 2/3 số hợp tử làm tổ được, các hợp tử còn lại bị loại bỏ vì không khỏe mạnh.

Sau khi trứng đã được thụ thai, khối tế bào sẽ phát triển thành bào thai nằm trong túi ối, lấy chất dinh dưỡng từ máu mẹ qua rau thai (nhau thai) để sống và thành hình, để khoảng chín tháng sau, một em bé chào đời.

Hiện tượng trứng làm tổ, di chuyển không thành công

Hiện tượng trứng thụ tinh bám vào lớp màng mỏng trên thành tử cung được gọi là thụ thai. Nhưng giai đoạn đầu không ổn định, đôi khi hiện tượng sảy thai ở giai đoạn này vẫn có thể xảy ra. Hoặc trứng thụ tinh không thể đi qua ống dẫn trứng và bám vào thành ống, sẽ dẫn đến hiện tượng có thai ngoài ngoài dạ con.

Tại sao lại sinh ra bé trai và bé gái?

Khoa học đã phát hiện ra rằng, cốt lõi của giới tính nằm trong bộ nhiễm sắc thể. Mỗi tế bào có 23 cặp nhiễm sắc thể, trong đó một cặp quy định giới tính (ở nữ giới là XX, ở nam giới là XY).

Tế bào sinh dục chỉ có 23 nhiễm sắc thể đơn lẻ, trong đó chỉ có một nhiễm sắc thể giới tính. Trứng dĩ nhiên chỉ mang một X, còn tinh trùng có thể mang một X hoặc một Y. Khi thụ tinh, hợp tử thừa hưởng hai nhiễm sắc thể giới tính của mẹ và của cha, phát triển thành trai hay gái là do tinh trùng của cha quyết định. Nếu tinh trùng mang X, hợp tử có cặp XX, phát triển thành con gái. Nếu tinh trùng mang Y, hợp tử có cặp XY, phát triển thành con trai.

Những tác động đến việc hình thành giới tính cho thai nhi chỉ nhằm mục đích tạo điều kiện cho 1 trong 2 tinh trùng X hoặc Y khỏe mạnh hơn để khả năng thụ thai ra hợp tử bé trai hoặc bé gái cao hơn. Bản thân cha mẹ không quyết định được việc trứng sẽ gặp tinh trùng loại nào, nên việc con bạn được sinh ra là trai hay gái mang tính chất ngẫu nhiên.

Thụ tinh:

Là hiện tượng trứng kết hợp với tinh trùng để tạo thành hợp tử

Thụ thai:

là hiện tượng trứng được thụ tinh bám vào thành tử cùngva phát triển thành thai

Quá trình sản sinh tinh trùng:

-Tinh trùng đc sản sinh ra từ tinh hoàn. Nằm phía trên mỗi tinh hoàn là mào tinh, nơi tiếp tục hoàn thiện cấu tạo của tinh trùng. Tinh hoàn từ mào tinh sẽ theo ống dẫn tinh đến chứa tại túi tinh. Ớ túi tinh, tinh trùng sẽ tiếp tục đc nuôi dưỡng nhờ chất dịch giàu glucôzơ do túi thành tiết ra.

Quá trình sản sinh trứng:

-Cơ quan sản xuất trứng là buồng trứng. Mỗi tháng có 1 trứng chín và rụng theo chu kì 28-32 ngày. Trứng đc thu vào ống dẫn trứng qua phễu dẫn trứng. Từ ống dẫn trứng đến tử cung.

1. Đại cương về quá trình sinh tinh trùng

Ở người, tinh trùng là giao tử đực, mang bộ nhiễm sắc thể đơn bội, 23 nhiễm sắc thể. Khi tinh trùng thụ tinh trứng, 23 nhiễm sắc thể của tinh trùng kết hợp với 23 nhiễm sắc thể của trứng, tạo thành hợp tử có 46 nhiễm sắc thể và phát triển thành một cá thể hoàn chỉnh. Tinh trùng được biệt hóa cao độ để thực hiện chức năng sinh sản là di chuyển trong đường sinh dục nữ, nhận biết trứng và thụ tinh trứng.

Quá trình sinh tinh phụ thuộc trước hết vào sự hình thành và phát triển của tinh hoàn trong thời kỳ bào thai. Vào tuần lễ thứ 4 của bào thai, xuất hiện ụ sinh dục. Sự biệt hóa ụ sinh dục để hình thành tinh hoàn độc lập với sự hình thành các tế bào mầm sinh dục nguyên thủy. Các tế bào mầm sinh dục nguyên thủy này di cư tới ụ sinh dục. Sự kết hợp giữa các thành phần khởi thủy này với tế bào Sertoli để hình thành dây trục tinh hoàn nguyên thủy. Tại đây các tế bào mầm sinh dục nguyên thủy bắt đầu tăng sinh, biệt hóa thành các tiền tinh nguyên bào và ngừng ở giai đoạn này. Vào thời gian từ khi sinh ra đến 6 tháng tuổi, các tiền tinh nguyên bào tăng sinh, biệt hóa thành tinh nguyên bào và ngừng ở giai đoạn này. Đến tuổi dậy thì các tinh nguyên bào bắt đầu nhiều lần phân chia tế bào và biệt hóa để tạo ra các tinh bào. Tinh trùng được sinh ra từ các tinh bào trong các ống sinh tinh, sau đó chúng di chuyển vào mào tinh để trải qua giai đoạn trưởng thành cuối cùng trước khi xuất tinh. Trong quá trình xuất tinh, từ mào tinh hoàn, tinh trùng phóng theo ống dẫn tinh, sau đó được trộn lẫn với các dịch tiết của tuyến tiền liệt (30%), túi tinh (60%) các tuyến hành niệu đạo (10%) và cuối cùng được tống ra ngoài qua đường niệu đạo. Nếu không được xuất tinh, tinh trùng sẽ chết và được hấp thụ bởi biểu mô của mào tinh.

Quá trình sinh tinh trùng bắt đầu từ khi dậy thì và tiếp diễn liên tục cho đến khi chết. Quá trình sinh tinh là một quá trình rất hiệu quả, mỗi ngày có từ vài chục đến vài trăm triệu tinh trùng được sinh ra ở mỗi tinh hoàn. Nhưng quá trình thụ tinh là một quá trình không hiệu quả, khi hàng chục đến hàng trăm triệu tinh trùng được phóng vào đường sinh dục nữ để cuối cùng chỉ có 1 tinh trùng thực sự thụ tinh với trứng. Vì vậy nếu quá trình sinh tinh bị suy giảm, có thể dẫn đến vô sinh, vì số lượng và chất lượng tinh trùng giảm.

Các tinh nguyên bào, tinh bào thường xuyên ở trong trạng thái phân chia tế bào nên chúng rất nhậy cảm với những thay đổi về vật lý, hóa học và sinh học ở bên trong cũng như ở bên ngoài cơ thể.

Ở động vật, sự phối hợp giữa một tinh trùng (giao tử đực) với một trứng (giao tử cái) trong quá trình thụ tinh sẽ cho ra một hợp tử. Trong trường hợp bình thường, hợp tử bắt đầu một loạt quá trình nguyên phân ngay sau khi được hình thành. Ở nhiều loài, trong giai đoạn phân cắt không có sự gia tăng lượng tế bào chất: chúng chỉ tạo ra một đám tế bào có kích thước nhỏ hơn (gọi là phôi bào) và tế bào chất của hợp tử được phân chia về các tế bào nầy. Tuy nhiên ở một số động vật như bò sát và chim lượng tế bào chất sẽ gia tăng khi chất dinh dưỡng từ noãn hoàng được dùng hết.

Trong giai đoạn phân cắt, nhân được tái tạo rất nhanh giữa các lần sao chép của nhiễm sắc thể (giai đoạn G của chu kỳ tế bào) và phân chia (giai đoạn M). Giai đoạn G1 và G2 không xảy ra vì tế bào trứng đã có một lượng rất lớn ADN polymerase cần cho sự sao chép nhiễm sắc thể cũng như phần lớn ARN thông tin (cần cho sự tổng hợp protein trong suốt giai đoạn phân cắt). Sự rút ngắn kỳ trung gian cho phép quay vòng nhanh giữa giai đoạn S và giai đoạn M. Cần lưu ý rằng do việc kiểm soát giai đoạn phân cắt của sự phát triển phôi tùy thuộc phần lớn vào lượng ARNm được tổng hợp ở trứng trước khi thụ tinh nên các gen của cha chỉ được thêm vào ở giai đoạn sau, còn phần lớn giai đoạn phân cắt được xác định nhờ các gen của mẹ.

Ở nhiều loài, khi sự phân cắt tiếp tục, các phôi bào bắt đầu bơm ion Na⁺ vào giữa khối tế bào làm nước khuếch tán vào và các phôi bào được sắp xếp thành một lớp bao quanh một xoang chứa đầy dịch gọi là xoang phôi (blastocoel). Lúc này phôi được gọi là phôi nang (blastula).

Tiếp theo là sự phát sinh hình thái bao gồm một loạt chuyển động phức tạp của các phôi bào dẫn đến việc tạo hình thái và kiểu phát triển của phôi. Cơ chế của những chuyển động nầy vẫn còn được biết rất ít: có lẽ do ảnh hưởng của sự tương tác giữa các vi sợi actin và vi sợi myosin làm thay đổi hình dạng tế bào, đặc biệt là sự thay đổi trong ái lựûc giữa các tế bào kế cận.

Trứng rụng được phễu dẫn trứng tiếp nhận, đưa vào ống dẫn trứng và di chuyển hướng về phía tử cung nhờ lớp biểu bì có lông rung động lót trong lòng ống. Nếu trứng gặp được tinh trùng sẽ xảy ra sự thụ tinh để tạo thành hợp tử. Sự thụ tinh thường xảy ra trong ống dẫn trứng (ở 1/3 phía ngoài)
Mặc dù số lượng tinh trùng mỗi lần phóng tinh rất lớn, nhưng trứng chỉ tiếp nhận 1 tinh trùng để tạo thành hợp tử.

Hợp tử di chuyển xuống tử cung làm tổ mất khoảng 7 ngày, vừa di chuyển vừa phân chia. Khi tới tử cung, khối tế bào đã phân chia sẽ bám vào lớp niêm mạc tử cung đã được chuẩn bị sẵn (dày, xốp và xung huyết) để làm tổ và sẽ phát triển thành thai. Đó là sự thụ thai

Trong quá trình mang thai, lớp niêm mạc tử cung được duy trì là nhờ hoocmôn prôgestêrôn tiết ra từ thể vàng (trong vòng 3 tháng đầu, sau đó là từ nhau thai

- thụ tinh là trứng kết hợp với tinh trùng để tạo thành hợp tử

- thụ thai là hợp tử phân chia và di chuyển xuống tử cung bám vào thành tử cung phát triển thành thai

Cơ chế thụ tinh thai;

Trứng được thụ tinh bám vào tử cung ,phát triển thành thai.

Sự phát triển của thai :

Sau 2 tháng sẽ hình thành nhau thai bám chắc vào từ cung ,thai trao đổi chất với cơ thể mẹ qua nhau thai và lớn lên

Câu hỏi của duyên - Sinh học lớp 8 | Học trực tuyến

- thụ tinh là sự kết hợp giữa trứng và tinh trùng để tạo thành hợp tử.

- điều kiện : trứng và tinh trùng gặp nhau ở 1/ 3 ống dẫn trứng ở phía ngoài .

- thụ thai là trứng được thụ tinh bám vào thành tử cung tiếp tục phát triển thành thai.

- điều kiện : trứng được thụ tinh phải được bám vào thành tử cung.

Câu hỏi của duyên - Sinh học lớp 8 | Học trực tuyến

Ở động vật, sự phối hợp giữa một tinh trùng (giao tử đực) với một trứng (giao tử cái) trong quá trình thụ tinh sẽ cho ra một hợp tử. Trong trường hợp bình thường, hợp tử bắt đầu một loạt quá trình nguyên phân ngay sau khi được hình thành. Ở nhiều loài, trong giai đoạn phân cắt không có sự gia tăng lượng tế bào chất: chúng chỉ tạo ra một đám tế bào có kích thước nhỏ hơn (gọi là phôi bào) và tế bào chất của hợp tử được phân chia về các tế bào nầy. Tuy nhiên ở một số động vật như bò sát và chim lượng tế bào chất sẽ gia tăng khi chất dinh dưỡng từ noãn hoàng được dùng hết.

Trong giai đoạn phân cắt, nhân được tái tạo rất nhanh giữa các lần sao chép của nhiễm sắc thể (giai đoạn G của chu kỳ tế bào) và phân chia (giai đoạn M). Giai đoạn G1 và G2 không xảy ra vì tế bào trứng đã có một lượng rất lớn ADN polymerase cần cho sự sao chép nhiễm sắc thể cũng như phần lớn ARN thông tin (cần cho sự tổng hợp protein trong suốt giai đoạn phân cắt). Sự rút ngắn kỳ trung gian cho phép quay vòng nhanh giữa giai đoạn S và giai đoạn M. Cần lưu ý rằng do việc kiểm soát giai đoạn phân cắt của sự phát triển phôi tùy thuộc phần lớn vào lượng ARNm được tổng hợp ở trứng trước khi thụ tinh nên các gen của cha chỉ được thêm vào ở giai đoạn sau, còn phần lớn giai đoạn phân cắt được xác định nhờ các gen của mẹ.

Ở nhiều loài, khi sự phân cắt tiếp tục, các phôi bào bắt đầu bơm ion Na+ vào giữa khối tế bào làm nước khuếch tán vào và các phôi bào được sắp xếp thành một lớp bao quanh một xoang chứa đầy dịch gọi là xoang phôi (blastocoel). Lúc này phôi được gọi là phôi nang (blastula).

Tiếp theo là sự phát sinh hình thái bao gồm một loạt chuyển động phức tạp của các phôi bào dẫn đến việc tạo hình thái và kiểu phát triển của phôi. Cơ chế của những chuyển động nầy vẫn còn được biết rất ít: có lẽ do ảnh hưởng của sự tương tác giữa các vi sợi actin và vi sợi myosin làm thay đổi hình dạng tế bào, đặc biệt là sự thay đổi trong ái lựûc giữa các tế bào kế cận.

Câu hỏi của duyên - Sinh học lớp 8 | Học trực tuyến

Câu hỏi của duyên - Sinh học lớp 8 | Học trực tuyến