Phật giáo rất phát triển dưới thời Lý, Trần đến thời Lê sơ lại không phát triển vì :
- Đạo Phật được truyền bá vào nước ta từ rất sớm, những tư tưởng của Phật giáo phù hợp với truyền thống của người Việt nên được tiếp thu và phổ biến rộng rãi, dần dần có ảnh hưởng kín trong xã hội. Các nhà sư có vị thế cao và có nhiều đóng góp cho đất nước.
- Thời Lý, Trần các nhà sư dược triều đình tôn trọng, được tham gia vào bàn bạc các công việc của đất nước. Vua quan và nhiều người theo đạo Phật, chùa chiền được xây dựng ở khắp nơi.
- Đến thời Lê sơ :
+ Cùng với việc hoàn thiện bộ máy nhà nước phong kiến theo hướng quân chủ chuyên chế thì những tư tưởng của Nho giáo đã trở thành công cụ để duy trì và bảo vệ trật tự của xã hội phong kiến. Vì vậy, Nho giáo được nâng lên chiếm vị trí độc tôn trong xã hội.
+ Nhà nước phong kiên đã ban hành nhiều điều lệ nhằm hạn chế sự phát triển của Phật giáo, đưa Phật giáo xuống hàng thứ yếu.
Phật giáo phát triển thời Lý Trần vì:
- Phật giáo vốn vào nước ta từ sớm, có ảnh hưởng mạnh mẽ đến đời sống nhân dân.
- Nền tảng văn hóa được xây dựng, ảnh hưởng từ Phật giáo là rất mạnh, rất rộng rãi trong nhân dân.
- Phật giáo đã trở thành hệ tư tưởng lớn trong thời Lý Trần.
- Nho giáo, đạo giáo chưa thực sự phát triển mạnh.
- Vua nhà Lý còn xuất thân từ trong chùa, vua nhà Trần thậm chí xuất gia.
- Phật giáo giúp hài hòa đời sống, góp phần làm yên dân chúng, hạn chế nổi loạn.
Thời Lê, phật giáo không phát triển vì:
- Nho giáo được độc tôn, trở thành hệ tư tưởng chính.
- Những hạn chế từ Phật giáo đã bộc lộ từ thế kỷ trước đó.
- Nhà nước chủ trương độc tôn Nho giáo.
