- Năm 1973, cuộc khủng hoảng dầu mỏ đã mở đầu cho cuộc khủng hoảng về nhiều mặt của thế giới, đòi hỏi các nước phải có những cải cách về kinh tế và chính trị - xã hội.

- Tuy nhiên, ban lãnh đạo Liên Xô không tiến hành các cải cách cần thiết về kinh tế - xã hội; không khắc phục những khuyết điểm làm trở ngại sự phát triển của đất nước.

- Đầu những năm 80, Liên Xô lâm vào khủng hoảng toàn diện:

- Về kinh tế: Công nghiệp trì trệ, nông nghiệp sa sút. Hàng hoá, lương thực, thực phẩm khan hiếm.

- Về chính trị - xã hội: Những vi phạm về pháp chế, thiếu dân chủ, các tệ nạn quan liêu, tham nhũng ngày càng trầm trọng.

=> Liên Xô lâm vào khủng hoảng toàn diện.

=> Goóc-ba-chốp đề ra đường lối cải cách năm 1985.

- Nguyên nhân trước hết là do đường lối lãnh đạo mang tính chủ quan, duy ý chí, cùng với chế độ tập trung quan liêu bao cấp làm cho sản xuất trì trệ, đời sống nhân dân không được cải thiện.

- Hai là, không bắt kịp những bước phát triển của khoa học kỹ thuật tiên tiến, dẫn đến những khủng hoảng trì trệ. Trong khi vào những năm 70 của thế kỉ XX, - Khoa học kỹ thuật trên thế giới phát triển mạnh mẽ, phần lớn các nước tư bản biết tận dụng triệt để để đưa nền kinh tế phát triển thì Liên Xô và các nước Đông Âu chậm áp dụng KH - KT vào nền kinh tế .

- Ba là, khi tiến hành cải tổ các nước này lại phạm phải những sai lầm trên nhiều mặt, những sai lầm từ kinh tế đến chính trị làm cho khủng hoảng thêm trầm trọng.

- Bốn là, sự chống phá của các thế lực thù địch trong và ngoài nước. Đây cũng chính là một nguyên nhân dẫn đến sự tan rã của chế độ Xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu.

Nguyên nhân chủ quan:
+xây dựng 1 mô hình XHCN vốn đã chứa đựng nhiều sai lầm,thiếu sót.
+chậm sửa đổi để theo kịp thế giới,khi sửa đổi thì ko theo mô hình chủ nghĩa Mác-Lê và mắc phải những sai lầm trầm trọng hơn.
+mô hình CNXH chưa đáp ứng đc yêu cầu về vật chất.
+1 số nhà lãnh đạo tha hóa về phẩm chất đạo đức.
Nguyên nhân khách quan:
+gặp phải sự chống phá của các thế lực thù địch trong và ngoài nước.

Những nguyên nhân chính dẫn đến sự tan rã của chế độ XHCN ở Liên Xô và các nước Đông Âu:

Thiếu tôn trọng các quy luật phát triển khách quan về kinh tế - xã hội. Không bắt kịp sự phát triển của cuộc CM khoa học – kĩ thuật hiện tại, dẫn tới khủng hoảng vầ kinh tế - xã hội. Khi tiến hành cải tổ lại phạm sai lầm trên nhiều mặt, làm cho khủng hoảng càng thêm trầm trọng. Hoạt động chống phá của các thế lực thù địch trong và ngoài nước có tác động không nhỏ làm cho tình hình Liên Xô và các nước Đông Âu thêm rối loạn.

Có 4 nguyên nhân chinh:

*Do sự chủ quan duy trí, quan liêu bao cấp, thiếu công bằng trong xã hội.

*Do chậm tiến hành sửa đổi trước cuộc khủng hoảng năng lượng năm 1973.

*Khi sửa đổi thì phạm phải nhiều sai lầm (đa nguyên đa đảng, chuyển từ quan liêu bao cấp sang kinh tế thị trường không dưới sự lãnh đạo của đảng nên thiếu tính thống

nhất trong nhân dân)

*Do sự chống phá của các thế lực thù địch trong và ngoài nước)

* Phân tích nguyên nhân :

- Trong một thời gian dài, công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu đem lại nhiều thành tựu to lớn; nhưng ngày càng bộc lộ nhiều sai lầm thiếu sót.

- Một là thiếu tôn trọng đầy đủ các quy luật phát triển khách quan về kinh tế  - xã hội, chủ quan duy ý chí, thực hiện cơ chế tập trung quan liêu bao cấp thay cho cơ chế thị trường. Điều đó làm cho nền kinh tế đất nước thiếu năng động, sản xuất trì trệ, đời sống nhân dân không được cải thiện. Về xã hội, thiếu dân chủ và công bằng, vi phạm pháp chế xã hội chủ nghĩa. Tình trạng đó kéo dài đã làm tăng lòng bất mãn trong quần chúng.

- Hai là không bắt kịp sự phát triển của cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật hiện đại, đưa tới sự khủng hoảng về kinh tế - xã hội. Chẳng hạn như ở Liên Xô, trong những năm 70 của thế kỷ 20 phải nhập lương thực, thực phẩm của các nước Tây Âu.

-Ba là khi đã bị trì trệ, khủng hoảng, tiến hành cải tổ lại phạm phải sai lầm trên nhiều mặt, làm cho khủng hoàng ngày càng trầm trọng.

- Bốn là hoạt động chống phá của các thế lực chống chủ nghĩa xã hội trong và ngoài nước có tác động không nhỏ làm cho tình hình trở nên thêm rối loạn.

* Nguyên nhân cơ bản nhất :

Trong các nguyên nhân trên, nguyên nhân có tính chất quyết định làm cho chế độ XHCN ở Liên Xô và Đông Âu tan rã, đó là trong cải tổ, Đảng Cộng Sản Liên Xô và Đông Âu mặc phải những sai lầm nghiêm trọng về đường lối chính trị, tư tưởng, tổ chức. Đó là việc rời bỏ nguyên lí cơ bản nhất của chủ nghĩa Mac- Lênin của những người lãnh đạo Đảng và Nhà nước cao nhất Liên Xô cũng như các nước Đông Âu lúc bấy giờ.

* Hậu quả :

Sự tan rã của chế độ XHCN Liên Xô và các nước Đông Âu trong những năm 1989-1991 đã gây nên những hậu quả hết sức nặng nề. Đó là tổn thất lớn trong lịch sử phong trào cộng sản - công nhân quốc tế. Hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới không còn tồn tại như trước. Trật tự thế giới hai cực đã kết thúc.

Bạn xem lại bài này nhé,phần bài học kinh nghiệm có thể tham khảo một ít ở dưới 

- Nguyên nhân:

*Nguyên nhân chủ quan:

+ Do đường lối lãnh đạo chủ quan,duy ý chí,thiếu tính dân chủ cùng với cơ chế tập trung quan liêu bao cấp làm cho đời sống nhân dân không được cải thiện,kinh tế đình trệ.Về lâu dài đã tăng sự bất mãn trong lòng quần chúng nhân dân.Không chỉ vậy việc các nước Đông Âu áp dụng một cách máy móc bộ máy của Liên Xô lúc này là không phù hợp với thực tiễn cũng như đặc trưng riêng của dân tộc

+ Vào năm 1973,cuộc khủng hoảng dầu mỏ bùng nổ đòi hỏi các nước trên toàn thế giới phải cải tổ về kinh tế,chính trị-xã hội.Tuy vậy,các nhà lãnh đạo đã cho rằng cuộc khủng hoảng chỉ tác động tới các nước TBCN mà không bắt kịp sự thay đổi của thời cuộc,bước phát triển của khoa học-kĩ thuật

+ Khi tiến hành cải tổ đã phạm sai lầm trên nhiều mặt,làm cho cuộc khủng hoảng thêm trầm trọng,toàn diện: Rời bỏ nguyên lí cốt lõi của chủ nghĩa Mác-Lênin

+ Những sai lầm về tư tưởng chính trị,tha hóa về đạo đức của một số lãnh đạo và nhà nước đã khiến tình hình thêm trầm trọng hơn.

* Nguyên nhân khách quan:

+ Do sự chống phá của các thế lực thù địch ở trong và ngoài nước

-> Sự tan rã của chế độ XHCN ở Liên Xô và các nước Đông Âu là một tổn thất hết sức nặng nề.Tuy nhiên đây chỉ là sự sụp đổ của một mô hình chưa nhân văn,chưa khoa học,là một bước lùi tạm thời.Lý tưởng XHCN và ánh sáng của chủ nghĩa Mác-Lênin vẫn đang còn mãi tới ngày nay

Qua sự tan rã của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu, Việt Nam cần rút ra được bài học gì nhất là trong tình hình đại dịch Covit-19 hiện nay:

+ Cần phải xây dựng một mô hình XHCN đầy tính nhân văn,khoa học phù hợp với hoàn cảnh và đặc trưng riêng của dân tộc

+  Lấy việc “Trồng người” lên hàng đầu dù cho ở bất kì tình cảnh nào.

+ Luôn phải cảnh giác với các thế lực thù địch,nâng cao vai trò lãnh đạo

+ Học tập kinh nghiệm,rút ra bài học để tiến hành cải cách sao cho hiệu quả,phù hợp với nhu cầu cũng như đảm bảo đúng bản chất của chế độ XHCN

+ Đặc biệt trong tình hình đại dịch Covit 19 hiện nay cần có những cải cách về kinh tế,chính trị-xã hội đúng đắn,linh hoạt đúng với tình hình chung của đất nước

+ Nghiêm khắc,phê bình những người lãnh đạo có những sai lầm và tha hóa về tư tưởng chính trị,đạo đức,lối sống ….

Tham khảo:

Câu 1: Bài học kinh nghiệm Việt Nam từ sự thất bại của công cuộc cải tổ ở Liên Xô: 

– Cải cách, đổi mới phải kiên định mục tiêu chủ nghĩa xã hội, làm cho mục tiêu đó có hiệu quả hơn bằng những bước đi, biện pháp đúng đắn, thích hợp…

– Đảm bảo quyền lãnh đạo tuyệt đối của Đảng Cộng sản Việt Nam; nắm vững nguyên lí chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; lấy dân làm gốc…

– Đổi mới toàn diện, đồng bộ, trọng tâm là đổi mới kinh tế, đổi mới chính trị phải thận trọng…

Câu 2: 

- Một là, do đường lối lãnh đạo mang tính chủ quan, duy ý chí, cùng với cơ chế tập trung quan liêu bao cấp làm cho sản xuất trì trệ, đời sống nhân dân không được cải thiện. Thêm vào đó là sự thiếu dân chủ và công bằng đã làm tăng thêm sự bất mãn trong quần chúng.

- Hai là, không bắt kịp bước phát triển của khoa học – kĩ thuật tiên tiến, dẫn tới tình trạng trì trệ, khủng hoảng về kinh tế, xã hội. Chẳng hạn như ở Liên Xô, trong những năm 70 của thế kỉ XX phải nhập lương thực của các nước Tây Âu.

- Ba là, khi tiến hành cải tổ lại phạm phải sai lầm trên nhiều mặt, làm cho khủng hoảng thêm trầm trọng. Đặc biệt là sai lầm khi thực hiện chế độ đa nguyên đa đảng, từ bỏ quyền lãnh đạo cao nhất của Đảng.

- Bốn là, sự chống phá của các thế lực thù địch trong và ngoài nước có tác động không nhỏ làm cho tình hình trở nên thêm rối loạn. 

 

Đáp án D

Sự khủng hoảng kinh tế và chính trị ở Cộng hòa Liên bang Xô Viết đã gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Khủng hoảng này dẫn đến sự sụp đổ của Liên bang vào năm 1991. Hệ thống kinh tế tập trung và kế hoạch kinh tế tập trung đã thất bại khiến nền kinh tế suy yếu và gây ra thiếu hụt hàng hóa cơ bản. Tình hình xã hội trở nên không ổn định với tăng cường căng thẳng xã hội, tăng bất bình đẳng và tình trạng cuộc sống kém khả quan cho nhiều người dân. Các cuộc biểu tình và xung đột xã hội đã trở nên phổ biến.

Sụp đổ của Liên bang Xô Viết đã thay đổi cục diện chính trị toàn cầu và tạo ra một loạt sự kiện và biến đổi chính trị trong khu vực và trên toàn thế giới. Ngoài ra, sự thất bại trong quản lý môi trường và các thảm họa môi trường như thảm họa Chernobyl cũng đã để lại hậu quả lâu dài. Sự sụp đổ này là sự kết thúc của một thời kỳ lịch sử và đã ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế, chính trị, và xã hội của khu vực và thế giới.

Đáp án A

Nguyên nhân dẫn đến sự đối đầu giữa hai cường quốc Liên Xô và Mĩ là sự đối lập về mục tiêu và chiến lược.

- Liên Xô chủ trương duy trì hòa bình, an ninh thế giới, bảo vệ những thành quả của chủ nghĩa xã hội và đẩy mạnh phong trào cách mạng thế giới.

- Ngược lại, Mĩ ra sức chống phá Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa, đẩy lùi phong trào cách mạng nhằm thực hiện mưu đồ bá chủ thế giới

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước Đông Âu cuối thế kỉ XX là do mắc phải sai lầm nghiêm trọng trong đường lối chính sách. Cụ thể:

- Không tôn trọng các quy luật phát triển kinh tế - xã hội.

- Không bắt kịp được sự phát triển của cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật.

- Sai lầm trong quá trình tiến hành cải tổ…

Đáp án cần chọn là: B