Tham khảo:

Tôi là Đăm Săn, người anh hùng của dân tộc Ê-đê. Tôi là một tù trưởng hùng mạnh, đầu đội khăn kép, vai mang túi da. Chắc mọi người đều biết đến tôi trong trận đánh Mtao Mxây - một tên tù trưởng đã cướp vợ tôi. Tôi xin kể lại câu chuyện này để các bạn hiểu hơn.

Sau khi nghe tin Mtao Mxây đã cướp nàng Hơ Nhị - người vợ xinh đẹp của tôi, tôi đã vô cùng tức giận. Tôi liền xách khiên, giáo đến thẳng nhà Mtao Mxây để giành lại người vợ hiền yêu quý và rửa nỗi nhục này.

Lúc đến, ngôi nhà to đẹp hiện ra trước mắt tôi. Nhà Mtao Mxây quả thực rất đẹp. Đầu sàn hiên đẽo hình mặt tráng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói, cầu thang lên xuống rất rộng. Tôi đứng ở dưới gọi to:

- Ơ diêng, ơ diêng, xuống đây! Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy!

Mtao Mxây chẳng những không xuống, hắn còn nói khích tôi:

- Ta không xuống đâu, diêng ơi! Tay ta còn bận ôm vợ hai chúng ta ở trên nhà này cơ mà.

Máu nóng trong người tôi bốc lên, tôi quát lớn:

- Xuống, diêng! Xuống, diêng! Ngươi không xuống ư? Ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà ngươi ta bổ đôi, ta sẽ lấy cái cầu thang của nhà ngươi ta chẻ ra kéo lửa, ta hun cái nhà của nhà ngươi cho mà xem!

Nghe thấy vậy hắn với từ từ đi ra. Hắn lo ngại nói rằng không được đâm hắn khi hắn đang đi xuống. Tôi khinh miệt nói:

- Sao ta lại đâm ngươi khi ngươi đang đi nhỉ? Ngươi xem, đến con trâu của nhà ngươi trong chuồng, ta cũng không thèm đâm nữa là!

Mtao Mxây bước xuống, tay cầm khiên, gươm. Khiên hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng. Trông hắn dữ tợn như một vị thần, nhưng dáng vẻ thì lại tần ngần do dự, mỗi bước đi phải đắn đo.

Tôi nhường cho hắn múa khiên trước. Ban đầu hắn từ chối. Hắn bảo với tôi:

- Ngươi mới là người múa trước, ơ diêng! Ta như gà làng mới mọc cựa kliê, như gà rừng mới mọc cựa êchăm, chưa ai giẫm phải mà đã gãy mất cánh.

Tôi không chịu, mình là người thách đấu, lẽ nào lại đi rung khiên múa trước. Thế là Mtao Mxây rung khiên múa trước.

Tôi đứng im, không nhúc nhích nhìn hắn múa khiên. Nhìn những động tác khôi hài của hắn, tôi nói khích:

- Ngươi múa một mình, múa kêu lạch xạch như quả mướp khô. Miếng múa ấy, ngươi học ai vậy? Ngươi múa chơi đấy phải không, diêng?

Hắn nói với tôi:

- Có cậu, ta học cậu. Có bác, ta học bác. Có thần Rồng, ta học thần Rồng.

Tôi mỉa mai:

- Thế ư? Ta thì đâu có cậu mà học cậu, đâu có bác mà học bác! Chỉ có hai ta đây, ngươi múa đi ta xem nào

Nghe tôi nói vậy, chắc là hắn tức lắm. Hắn kiêu ngạo hỏi tôi:

- Thế ngươi không biết ta đây là một tướng đã quen đi đánh thiên hạ, bắt tù binh, đã quen đi xéo nát đất đai thiên hạ hay sao?

Đến lúc ấy thì thôi không thể nhịn được nữa, tôi phải là người dạy cho hắn một bài học về thói kiêu ngạo và rửa nỗi nhục hắn đã cướp vợ của tôi. Tôi rung khiên múa. Hắn vội vã bỏ chạy. Một lần xốc tới, tôi vượt một đồi lồ ô. Tôi chạy vun vút qua phía đông sang phía tây, đuổi theo hắn. Còn hắn thì bước cao bước thấp chạy hết bãi tây sang bãi đông. Hắn vung dao chém tôi, nhưng chỉ vừa trúng một cái chão cột trâu. Tôi lại nói khích hắn:

- Sao ngươi lại chém cái chão cột trâu? Còn khoeo chân ta, ngươi dành làm gì?

Nói xong tôi lại tiếp tục đuổi theo hắn. Chắc hắn đã thấm mệt nên bảo Hơ Nhị quăng cho hắn một miếng trầu để lấy thêm sức. Trong chớp mắt, tôi đớp lấy miếng trầu và nhai luôn. Sau đó, sức của tôi tăng lên gấp bội. Tôi lại múa khiên và rượt đuổi theo hắn. Tôi múa trên cao, gió như bão, tôi múa dưới thấp, gió như lốc. Cả một vùng đồi núi nơi diễn ra cuộc chiến đấu tan hoang: câu giáo thần, câu giáo dính đầy những oan hồn của tôi.

Khi tôi múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung. Tôi phóng cây giáo thần đâm vào đùi Mtao Mxây. Nhưng lạ thay, đùi hắn vẫn không hề bị thương gì, không hề chảy máu. Tôi lại phóng cây giáo đâm trúng người hắn, nhưng hắn cũng chẳng hề hấn gì.

Hắn tranh thủ bỏ chạy. Đến lúc này tôi thật sự đã thấm mệt, tôi định nghỉ một chút lấy sức nhưng vừa chợp mắt tôi đã lịm đi. Tôi mộng thấy ông Trời. Tôi hỏi ông Trời.

- Ôi chao, chết mất thôi, ông ơi! Cháu đâm mãi mà không thủng hắn.

Ông Trời thương tình chỉ: Cháu lấy một cái chày mòn ném vào vành tai hắn là được. Bừng tỉnh, tôi chộp ngay lấy cái chày mòn ném trúng vành tai Mtao Mxây. Quả nhiên, cái giáp trên người hắn tức thì rơi loảng xoảng. Đến lúc ấy tôi mới biết vì sao mấy lần ngọn giáo thần của tôi đâm trúng hắn mà vẫn không thủng.

Mất vũ khí bảo vệ hắn hoảng sợ tháo chạy. Hắn tránh quanh chuồng lợn, tôi phá tan chuồng lợn. Hắn tránh quanh chuồng trâu, tôi phá tan chuồng trâu. Hắn chạy đến đâu tôi đổi theo đến đấy. Cuối cùng hắn ngã lăn quay ra đất, sợ hãi xin tha:

- Ơ diêng! Ơ diêng! Để ta làm lễ cầu phúc cho diêng cho một trâu! Ta cho diêng thêm một voi.

Nhưng tôi đâu có bận tâm. Hắn đã to gan dám cướp vợ của tôi thì tôi không thể tha thứ được. Tôi giận dữ nói với hắn:

- Sao người còn cúng trâu cầu phúc cho ta? Chẳng phải vợ ta người đã cướp, đùi ta ngươi đã đâm rồi sao?

Và ngọn giáo của tôi đã đâm phập vào người hắn. Tôi cắt luôn cái đầu của hắn, đem bêu ngoài đường.

Giết chết Mtao Mxây, tôi giành lại được người vợ xinh đẹp của tôi. Tất cả đám tôi tớ của Mtao Mxây đều đi theo tôi. Để mừng chiến thắng, tôi đã mở tiệc chiêu đãi tôi tớ trong nhà, dân làng. Các tù trưởng phương xa, khách khứa từ khắp nơi nghe tin tôi chiến thắng đều ùn ùn kéo về ăn mừng. Nhà tôi đông nghịt khách, tôi tớ chật ních cả nhà ngoài. Tôi sai giết nhiều lợn, mổ nhiều trâu, đánh lên các chiêng, các trống to, hòa nhịp cùng chùm chọe sao cho kêu lên rộn rã. Tiệc tùng linh đình ăn uống kéo dài suốt mùa khô.

Sau chiến thắng Mtao Mxây, danh tiếng của tôi vang vọng khắp nơi, đâu đâu cũng nghe thấy, danh vang đến thần, tiếng lừng khắp núi. Sau trận ấy, tôi thật sự trở thành người tù trưởng mới giàu lên, tiếng tăm lừng lẫy.

Giúp mình với mọi người ơi?

→ Từ bảng so sánh trên, ta đã hiểu rất rõ lí do Đăm Săn và Mtao Mxây đều là những tù trưởng tài giỏi, nhưng người xứng đáng được xem là anh hùng của cộng đồng chỉ có thể là Đăm Săn.

Qua lời kể về cách múa khiên của Đăm Săn, người kể chuyện bày tỏ sự quý trọng, ngưỡng mộ đối với nhân vật.

a) Phần cước chú ở chân trang giải thích các nội dung về truyền thuyết mặt trăng, mặt trời và thuật ngữ “dòng nước đục chảy cho đến nơi đất giáp với trời”.

- Phần cước chú được trình bày bằng cách: vị trí ở cuối trang, và chữ nhỏ hơn so với văn bản chính, trình bày theo thứ tự đánh số ở văn bản chính.

b) Đoạn văn có 2 cước chú. Cả hai cước chú này nhằm để giải thích và lảm rõ hơn nội dung được nhắc đến trong văn bản