Nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến sự đối lập về kinh tế và chính trị giữa các nước Tây Âu tư bản chủ nghĩa và các nước Đông Âu xã hội chủ nghĩa là
Mĩ thực hiện Kế hoạch Mácsan giúp các nước Tây Âu. Mĩ thành lập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Liên Xô và các nước Đông Âu thành lập Hội đồng tương trợ kinh tế (SEV). Liên Xô và các nước Đông Âu thành lập Tổ chức Hiệp ước Vácsava.