1. Mở Bài
- Giới thiệu vấn đề nghị luận.
- Trích câu tục ngữ "Không thầy đố mày làm nên"
2. Thân Bài
- Giải thích câu tục ngữ:
+ Câu tục ngữ có từ ngàn đời trước, ý nhằm khẳng định vai trò quan trọng của người thầy trong sự nghiệp giáo dục.
+ "Không thầy đố mày làm nên..." - như một lời thách đố rằng nếu không có người thầy liệu rằng có thể có thêm kiến thức? "Làm nên" - ở đây muốn chỉ đến công danh, sự nghiệp hay còn gọi là thành danh của người học trò.
+ Sự thành đạt của người học trò chính là nhờ công dạy dỗ của thầy.
- Tại sao lại nói "không thầy đố mày làm nên?"
+ Trong xã hội xưa: Người thầy được xem là nơi bắt nguồn của mọi kiến thức, học trò muốn hay chữ bắt buộc phải đến trường để học chữ từ sách vở do thầy truyền dạy.
+ Người thầy là người theo chúng ta gần như suốt cuộc đời: Lúc còn thơ bé, chúng ta được đến trường mẫu giáo, được các cô dạy múa, dạy hát; Lớn hơn bước vào trường tiểu học, được học viết, học toán; ...
+ Thầy không chỉ dạy cho ta kiến thức mà còn hướng ta lựa chọn những con đường đi đúng đắn...
- Bàn luận, mở rộng vấn đề:
+ Ngày nay, người thầy không còn đóng vai trò chủ đạo như trước nhưng ngược lại thầy sẽ là người định hướng kiến thức, hướng dẫn trò tìm tòi, khám phá; Tự bản thân người học trò sẽ chủ động lựa chọn sự phù hợp dựa trên nền tảng người thầy tạo ra.
+ So sánh: "Nhất tự vi sư, bán tự vi sư": Có những người thầy chỉ thoáng qua trong đời chúng ta một lần nhưng bài học để lại vô cùng ý nghĩa. Chữ "Thầy" tự bao giờ đã trở nên vô cùng trang trọng và kính phục.
+ Xã hội đang ngày càng thay đổi theo hướng phát triển, vai trò của người thầy dần như mất đi khi mà kiến thức trên mạng xã hội quá nhiều. Trò có thể tự tìm hiểu mà quên mất vị trí của người thầy.
- Lật ngược vấn đề: So sánh với câu tục ngữ "Học thầy không tày học bạn"
- Liên hệ bản thân.
3. Kết Bài
Nhận định, đánh giá, khẳng định câu tục ngữ.
Tham khảo:
Hôm nay tôi vừa nhận được tin người cô dạy cấp hai của tôi đã ra đi, cô bị ung thư máu giai đoạn cuối. Tôi và cả lớp bật khóc nức nở, cô dù đã đi xa nhưng hình bóng cô vẫn mãi ở sâu trong tâm trí lũ học trò chúng tôi. Lời giảng văn câu tục ngữ "Không thầy đố mày làm nên" thoáng chốc ùa về, giọng cô êm dịu vang bên tai. Có lẽ đó là bài học cuối cùng cô đã dành trọn cho lớp tôi. "Không thầy đố mày làm nên" - một bài học, một lời nhắn gửi vô cùng đáng quý từ ngàn xưa...
Trước khi suy nghĩ về câu tục ngữ trên ta sẽ cùng giải nghĩa, để hiểu thế nào là "không thầy đố mày làm nên". Câu tục ngữ có từ ngàn đời trước, ý nhằm khẳng định vai trò quan trọng của người thầy trong sự nghiệp giáo dục. "Không thầy đố mày làm nên..." - như một lời thách đố rằng nếu không có người thầy liệu rằng có thể có thêm kiến thức? "Không thầy" - ý chỉ không có công dạy dỗ, truyền đạt kiến thức của người thầy. "Làm nên" - ở đây muốn nói đến công danh, sự nghiệp hay còn gọi là thành danh của người học trò. Ý cả câu sự thành đạt của người học trò một phần chính là nhờ công lao dạy dỗ của thầy.
Vậy tại sao lại nói rằng "không thầy đố mày làm nên"? Chúng ta đều biết trong xã hội ngày xưa, người học trò chưa có nguồn kiến thức đa dạng để tìm kiếm. Nơi duy nhất có thể giúp học học tập và tích lũy thêm kiến thức là ở người thầy. Có thể nói người thầy lúc bấy giờ được tôn trọng và kính nể vô cùng. Người thầy được xem là nơi bắt nguồn của mọi kiến thức, học trò muốn hay chữ bắt buộc phải đến trường để học chữ từ sách vở do thầy truyền dạy. Còn ngày nay? Chúng ta từ khi biết nói, ê a tập đánh vần đã được người thầy, người cô uốn từng nét chữ, tập đọc, tập hát. Khi lớn lên, biết đọc biết viết, họ lại giúp ta khám phá thế giới từ những con chữ. Họ dạy ta cách tính toán khoảng cách từ Trái đất đến Mặt trăng, Mặt trời; họ chỉ cho ta cách nhìn cuộc đời qua lăng kính văn học; họ giúp ta biết phân biệt đâu là thực vật có hạt, đâu là động vật lưỡng cư,...Thầy, cô không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn uốn nắn chúng ta theo con đường đúng đắn, hướng ta đến với những điều tốt đẹp. Không hiển nhiên khi mà bạn gặp gỡ một cô, cậu học sinh mẫu giáo, tiểu học bạn sẽ thấy chúng ca ngợi cô giáo của mình như thần tượng. Lời ba mẹ có thể không nghe nhưng lời cô dạy nhất định chúng sẽ luôn luôn ghi nhớ. Cả cuộc đời con người từ khi biết nhận thức cho đến khi về già vẫn luôn có bóng dáng của người thầy đứng ở đằng sau dõi theo. Chẳng thế mà vị trí của người thầy cực kì quan trọng trên hành trình trưởng thành của mỗi người.
"Nhất tự vi sư, bán tự vi sư" - một chữ cũng là thầy mà nửa chữ cũng là thầy - một ngày làm thầy, cả đời sẽ làm thầy. Chữ "thầy" từ bao đời nay đã trở nên vô cùng thiêng liêng và cao quý. Ngày nay, ta thấy xã hội ngày càng phát triển, vai trò của người thầy không còn quan trọng như trước. Thậm chí, không còn được trân quý như trước. Nhưng dù thế, người thầy vẫn đóng vai trò chủ đạo. Họ trở thành người hướng dẫn, định hướng, tạo tiền đề, cơ sở cho học sinh tự tìm tòi kiến thức. Người thầy chủ động, linh hoạt tạo điều kiện cho học sinh tự mình khám phá mọi thứ, không ngừng nỗ lực rèn luyện để học sinh hứng thú với học tập. Tôi còn nhớ câu chuyện về một cô giáo dạy văn, mỗi ngày cô đều tạo ra những điều thú vị để học sinh tích cực học tập môn văn hơn. Đối với mỗi tác phẩm cô giáo Nguyễn Thị Hồng Nhung (sinh năm 1994, giáo viên trường THPT Bình Hưng Hòa, quận Bình Tân, TPHCM) đã viết lời dựa trên nền nhạc có sẵn. Cô đưa âm nhạc kết hợp với văn học để học sinh dễ tiếp thu và nhớ bài học hơn. Nếu không có những người cô, những người thầy tâm huyết như vậy liệu rằng học sinh có hứng thú với việc học? Lâu dần theo đà phát triển, khi mà công nghệ thông tin phát triển rầm rộ, người ta dần quên mất vai trò của người thầy. Nhưng ta cũng không thể phủ nhận một điều dù ở bất cứ thời đại nào, vị trí của người thầy có thay đổi nhưng vai trò, ý nghĩa của nghề giáo, của giáo viên vẫn không thay đổi. Người thầy vẫn luôn được tin yêu và kính trọng. Có bao nhiêu người thành công mà chưa một lần được đến trường, được nhận sự chỉ dạy từ thầy cô? Chúng ta đều biết những người nổi tiếng như Bill Gate hay Steve Jobs dù có từ bỏ con đường học đại học, theo đuổi đam mê nhưng họ cũng từng nhận sự truyền dạy kiến thức của thầy, cô thuở thiếu thời. Thầy, cô như người lái đò, chèo chống để đưa con đò tri thức của ta cập bến tương lai an toàn. Nếu cha mẹ cho ta một hình hài thì thầy cô là người cho ta ngàn kiến thức quý giá.
Có ai đó từng thắc mắc với tôi rằng, đã nói "không thầy đố mày làm nên" vậy chứ sao còn có câu "học thầy không tày học bạn"? Thật ra hai câu tục ngữ ấy ta nên đặt ở hai vị thế khác nhau. Có những điều nên được học ở trường, học ở thầy. Nhưng cũng có những điều học từ bạn bè sẽ tốt hơn. Ví dụ như mỗi khi thầy ra bài tập về nhà, thầy sẽ giảng trước một lần, có thể ta không hiểu nhưng ngại hỏi lại. Khi đó tất yếu sẽ cần đến bạn bè. Ở những con người cùng trang lứa việc giảng giải cách hiểu, cách làm đôi khi sẽ dễ tiếp thu hơn. Đó là chuyện thường tình. Không ai trên đời này hoàn hảo cả. Và thầy chúng ta cũng vậy, sẽ có những khoảnh khắc ta vô tình nhận ra đôi khi học từ bạn bè sẽ đơn giản hơn. Nhưng dù là như thế việc được nhận kiến thức từ thầy cô, từ môi trường giáo dục rõ ràng sẽ chắc chắn và đúng hơn. Người thầy vẫn giữ một vai trò hết sức quan trọng trong cuộc đời người học trò.
Chắc hẳn trong chúng ta, ai cũng có một người thầy, người cô khắc sâu. Tôi cũng như vậy, tôi muốn gửi đến cô giáo dạy văn của tôi lời cảm ơn chân thành nhất, cảm ơn cô đã giúp tôi nuôi dưỡng ước mơ trở thành cô giáo, được đứng trên bục giảng. Với tôi, người thầy, người cô luôn là người tôi trân trọng, kính nể và yêu quý nhất!
Dân gian ta từng có câu:
"Muốn sang thì bắt cầu kiều
Muốn con hay chữ phải yêu lấy thầy"
Vâng đúng là như vậy, dù trong thời kì nào, giai đoạn nào, xã hội phát triển ra sao thì vị thế của người thầy vẫn như vậy, vẫn luôn kính yêu trong lòng bao thế hệ học sinh. Khép dòng kí ức về sự ra đi của cô, gấp vội trang sách, tôi lai nhẩm đọc "không thầy đố mày làm nên"... "không thầy đố mày...làm nên"...
Chúc bạn học tốt!
Gợi ý:
Thế nhưng hiện nay, thật đáng buồn biết bao vì chính trong xã hội ta còn biết bao kẻ "ăn cháo đá bát". Họ dường như cũng đã quên công ơn của thầy cô giáo, những người đã từng dạy dỗ những người đã từng rèn luyện họ nên người. Qủa thật rằng chính những người đó cần phải xem lại bản thân cũng như phải thay đổi ngay lập tức.
Trong xã hội hiện đại thì khái niệm người thầy cũng sẽ được mở rộng ra rất nhiều. Người thầy không phải bó hẹp trong phạm vi nhà trường phải được đào tạo bài bản có bằng giáo viên. Mà đôi khi những người am hiểu trong lĩnh vực của họ chỉ bảo cho ta, hướng dẫn ta những kinh nghiệm hay cũng được coi là những người thầy, và tất cả họ đều được trân trọng biết bao nhiêu. Muốn có được thành công không phải đặt nặng trên đôi vai của người giáo viên mà chính bản thân các em cũng cần phải cố gắng.
Biết ơn thầy, yêu kính thầy chính là trách nhiệm, là nghĩa vụ thiêng liêng của những ai đã trải qua cuộc đời làm người học trò. Và đó dường như hính là những tình cảm không bao giờ được thiếu hay vơi cạn đi trong chính mỗi người. Câu tục ngữ "Không thầy đố mày làm nên" mãi mãi là lời nhắc nhở, giáo dục sâu sắc về việc rèn luyện nhân cách đạo đức cho thế hệ trẻ hiện nay.
Từ ngàn xưa, ông cha ta vốn có truyền thống Tôn sư trọng đạo. Theo quan niệm “Quân, sư, phụ” thì người thầy luôn giữ vị trí rất quan trọng trong xã hội, nhất là đối với sự nghiệp của người học trò. Bởi lẽ đó mới có câu: Không thầy đố mày làm nên. Câu tục ngữ nhằm khẳng định vai trò của người thầy trong công tác giáo dục và nhắc nhở cho con cháu phải biết ơn, biết trọng thầy.
Ngày nay, khoa học kĩ thuật và nhu cầu vật chất của con người, của xã hội đang phát triển mạnh thì ta cần hiểu lời dạy trên như thế nào cho đúng.
Câu tục ngữ giản dị nhưng ta cũng nên hiểu cho chính xác ý nghĩa của nó. Làm nên ở đây có nghĩa là có được sự nghiệp, thành đạt công danh. Như vậy, nếu không có người thầy thì người trò không thế nào thành đạt được. Câu tục ngữ như một lời thách thức đố mày, đồng thời cũng là lời răn dạy mang tính khẳng định vị trí, vai trò của người thầy trong sự thành đạt, làm được việc của người trò.
Thật vậy, thầy là người cung cấp kiến thức, hướng dẫn mở mang trí óc cho ta để ta biết những điều hay điều lạ. Lúc ta còn bé thơ, khi lần đầu đến trường, thầy là người cầm tay ta nắn nót từng chữ cái, từng con số, rồi dạy ta đọc vần thơ, đọc chữ... Dần dần ta mới có được như ngày hôm nay. Như vậy, công ơn của người thầy quả là to lớn. Công ơn ấy có thế sánh với công ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ; bởi cha mẹ có công sinh ra ta và nuôi ta khôn lớn, còn người thầy có công “khai hóa” trí não ta, dẫn dắt ta đến một tương lai tươi sáng.
Trước kia theo lối học khoa bảng người học trò hoàn toàn phụ thuộc vào một người thầy. Thầy dạy gì thì trò học nấy. Người thầy là người quyết định tài năng và sự thành đạt của người học trò. Vì vậy mới có Nguyễn Dữ (học trò của Nguyễn Bỉnh Khiêm), Phạm Sư Mạnh (học trò của thầy Chu Văn An)... đã làm rạng danh cho người thầy. Cho nên ông cha ta dạy không thầy đố mày làm nên là không sai.
Ngày nay, để phù hợp với thời đại của khoa học, việc học tập có nhiều thay đổi. Người học trò có nhiều môn học và có nhiều thầy giảng dạy, hướng dẫn hơn. Giờ đây, người thầy đóng vai trò chủ đạo, nghĩa là chỉ truyền đạt kiến thức, hướng dẫn cho người học trò học tập, nghiên cứu và kiến thức ấy được tiếp thu và áp dụng thực hành tốt hay không là do ở người trò. Như vậy, người trò trở thành người chủ động. Hay nói cách khác, người học trò phải tự thân vận động và đây mới là yếu tố quan trọng quyết định sự thành đạt của người học trò. Vì lẽ đó nên người học trò phải biết chắt lọc, sáng tạo những kiến thức mà người thầy đã cung cấp và biến nó thành “vốn liếng” riêng của bản thân để thực hành áp dụng nó có kết quả. Thầy dạy tốt, trò học tốt chắc chắn sẽ đạt được những thành quả tốt đẹp. Như vậy, dẫu cho ngày nay vai trò của người thầy không còn quan trọng tuyệt đối như trước kia nữa nhưng ta cũng phải nhìn nhận rằng những kiến thức, những hiểu biết mà ta có được chính là do công lao của người thầy bồi dường vun đắp nên. Và những kiến thức ấy là những viên gạch tiếp nối, tiếp nối xây nên những nấc thang để ta vững bước đi lên trên đường đời. Hiểu được điều này ta càng thấm thía câu tục ngữ Nhất tự vi sư, bán tự vi sư (Một chữ cũng là thầy) mà ông cha ta nhắc nhở bao đời nay. Vì vậy bổn phận của người học trò phải biết ơn thầy cô giáo. Đó là đạo lí làm người và hành vi của người có nhân cách. Đây cũng là nền tảng để xây dựng một xã hội văn minh tốt đẹp.
Thế nhưng, hiện nay trong xã hội ta còn biết bao kẻ ăn cháo đá bát. Họ đã quên đi công ơn của thầy cô giáo, những người đã từng dạy dỗ, rèn luyện họ nên người. Những hạng người ấy đáng để cho người đời chê trách và phê phán. Thậm chí còn có những kẻ đối xử tệ bạc với thầy cô như chửi mắng, hành hung làm xúc phạm đến danh dự, đến nghề nghiệp của thầy cô giáo. Phải chăng đây là hành động “biết ơn” của những hạng người vô liêm sỉ?
Ngày nay, người thầy cũng được hiểu theo nghĩa rộng hơn - những người dạy nghề. Bởi lẽ đâu nhất thiết sự thành đạt làm nên của người học trò đều phải là mảnh bằng là học vị mà mỗi người học sinh phải tự hướng đời mình bằng một nghề nghiệp thích hợp và ổn định. Và nghề nghiệp đó cũng cần phải có người hướng dẫn, chỉ dạy mới làm nên được. Như vậy, dù ở lĩnh vực nào vai trò và vị trí của người thầy vẫn còn quan trọng trong việc dìu dắt hướng dẫn người học trò đi đến kết quả tốt đẹp. Và kết quả ấy có vinh quang hay không là phải do bản thân nỗ lực của người học trò. Bên cạnh đó, gia đình, bạn bè, sách vở và xã hội cũng là những yếu tố không kém quan trọng đế góp phần vào việc làm nên ấy.
Biết ơn thầy, yêu thầy là nghĩa vụ thiêng liêng của những ai đã trải qua cuộc đời làm người học trò. Đó là thứ tình cảm không thể thiếu được ở mỗi người chúng ta. Không thầy đố mày làm nên mãi mãi là lời nhắc nhở, giáo dục sâu sắc về việc rèn luyện nhân cách, đạo đức cho thế hệ trẻ hiện nay.
Trong xã hội, người thầy mang một vai trò rất quan trọng trong việc tu dưỡng, rèn luyện, hình thành, phát triển, hoàn thiện nhân cách của lứa tuổi học sinh. Điều đó cũng được ông cha ta quan niệm, khẳng định từ hàng nghìn đời nay. Chính vì vậy trong kho tàng tục ngữ, ca dao dân ca Việt Nam có câu: “Không thầy đố mày làm nên” để bộc lộ rõ nét điều đó.
Câu tục ngữ trên mang hình thức thách đố nhưng bản chất lại là câu khẳng định, nó còn mang cấu trúc kiểu phủ định, thuộc loại câu hỏi tu từ. Hai từ: “thầy” – “mày”, từ “mày” không có ý nghĩa hạ thấp giá trị học sinh mà để đi liền với chữ “thầy” cho vần và dễ nhớ. Câu tục ngữ này nêu lên vai trò quan trọng của người thầy đối với nền giáo dục và học sinh, đồng thời cũng nhắc nhở chúng ta phải biết ơn, kính trọng thầy cô giáo. Không chỉ vậy, câu tục ngữ này còn mang giá trị truyền thống tôn sư trọng đạo của dân tộc Việt Nam từ rất lâu đời.
Thầy không chỉ là người dạy dỗ chúng ta về kiến thức mà còn là người dạy ta đạo đức, phẩm chất, giá trị mỗi con người. Học chữ, học làm việc, tất cả mọi cái học đều phải có thầy. Có thể nói thầy như thế hệ đi trước, trải qua biết bao kinh nghiệm trong cuộc sống, nay truyền thụ lại kiến thức cho học sinh, mở đường chỉ lối, giúp ta có con đường đúng đắn nhất để đi. Công lao đó không gì sánh nổi. Những ngày đầu tiên bước vào lớp, thầy đã dìu dắt, dạy dỗ, chỉ bảo. Thầy dạy học đếm, học viết, học đánh vần. Lên lớp cao, thầy dạy cho chúng ta những điều sâu sắc. Suốt quá trình học tập thì thầy là người luôn sát cánh bên ta, trợ giúp, nâng đỡ , chắp cánh cho ta bay vào tương lai. Không một người học sinh nào có thể thành đạt vào đời mà không có sự kèm cặp của thầy. Tất nhiên là nếu thầy dạy cho chúng ta mà chúng ta không biết tiếp nhận, không biết vận dụng thì công sức của thầy cũng chỉ là không. Chính vì vậy chúng ta cần ...
... phải biết rằng tâm huyết của thầy dành cho chúng ta là hết mình nên chúng ta cũng phải nỗ lực, cố gắng, chịu khó để không phụ lòng những công ơn đó. Công lao của thầy đối với sự nghiệp sau này của học sinh là vô cùng lớn, nó chính là mầm mống của sự thành đạt. Khi một người thầy hết lòng vì học sinh thì đó chính là niềm đam mê yêu nghề của thầy và cũng là tư tưởng lớn trong nền giáo dục.
Chúng ta có được ngày hôm nay cũng chính là do sự dìu dắt của thầy. Thầy đã truyền thụ kiến thức, rèn giũa những phẩm chất cao quý tốt đẹp trong mỗi con người chúng ta để chúng ta trở thành những viên kim cương sắc bén, đã được gọt giũa, luôn toả sáng trong đường đời, và cũng chính điều đó nhắc nhở chúng ta hãy biết kính trọng người thầy ở mọi lúc mọi nơi, hình ảnh của người thầy phải đi vào sự tôn kính trong mỗi chúng ta. Hãy biết vận dụng vốn kiến thức của thầy đã truyền thụ kết hợp với khả năng vốn có của bản thân để tạo nên một sự thành đạt rực rỡ trong cuộc đời của mình. Đó chính là những gì thầy mong muốn, gửi gắm niềm tin ở ta. Và nó cũng thể hiện lòng tôn kính một cách sắc nét nhất đối với thầy. Câu tục ngữ này mang giá trị trường tồn cùng thời gian và trong bất kì hoàn cảnh nào thì nghĩa của nó cũng luôn được chấp nhận, khẳng định. Không chỉ vậy, câu tục ngữ còn mang hình thức giản dị, âm điệu vui nhộn, nhưng ẩn chứa trong đó là biết bao nỗi niềm, tâm sự của ông cha ta.
Nói tóm lại câu tục ngữ này muốn nói với chúng ta một điều sâu sắc nhất. Đó chính là hãy hiểu được vai trò giá trị của người thầy, hãy biết suy nghĩ một cách toàn diện nhất để có những thái độ bộc lộ sự kính trọng đối với thầy, không chỉ là lời nói, mà còn bằng hành động. Hãy thể hiện rằng, chúng ta là những con người văn minh, biết đạo lí làm người và xứng đáng là người con đất Việt.
Đúng rồi!Không thầy đố mày làm nên.Không có thầy phynit và các cô khác thì mấy bạn mới đc thưởng chứ!
