Khoảng chục năm về trước khi việc đun nấu còn gặp nhiều trở ngại, bếp ga, bếp điện, đặc biệt là ấm siêu tốc dùng để đun nước chưa ra đời và có giả cả phải chăng, thì phích nước chính là một trong những vật dụng tối cần của mỗi gia đình để trữ nước nóng. Đặc biệt là trong mùa đông giá lạnh, trong các gia đình có thói quen pha trà, pha cà phê, hoặc những người có thói quen uống nước ấm. Ngày nay tuy rằng phích đã không còn quá phổ biến như xưa, thế nhưng nó vẫn giữ một vị trí khá quan trọng trong đời sống sinh hoạt của mỗi gia đình bởi tính hữu dụng của nó.
Ban đầu chiếc phích nước ra đời không phải vì mục đích dân dụng như hiện nay mà nó được chế tạo ra bởi mục đích nghiên cứu khoa học. Năm 1982, nhà vật lý học, hóa học người Scotland, Sir James Dewar (1842-1923), vì phục vụ cho công trình nghiên cứu khoa học của mình, với yêu cầu cách li nhiệt độ giữa bên ngoài và bên trong thiết bị một cách hiệu quả nhất. Thế nên ông đã nghĩ cách cải tiến nhiệt kế lượng của Newton, thành một loại bình tương tự như chiếc phích ngày nay. Và phát minh này của ông đã giữ nhiệt một cách hiệu quả, đóng góp rất lớn cho các công trình nghiên cứu của Dewar. Tuy nhiên chiếc bình thú vị này chỉ thực sự trở thành một sản phẩm gia dụng có tính thương mại khi vào tay hai người thợ thủy tinh người Đức là Reinhold Burger và Albert Aschenbrenner. Chiếc phích nước đã nhanh chóng được phổ biến trong suốt thế kỷ XX, với khả năng giữ nhiệt, sự thuận tiện của nó đặc biệt là ở các quốc gia có mùa đông kéo dài, việc đun nấu không phải lúc nào cũng thuận tiện.
Cấu tạo của phích nước khá đơn giản, gồm hai phần chính là ruột phích và vỏ phích. Bao bên ngoài là phần vỏ phích có hình trụ sau đó bóp lại ở phần miệng, hiện nay phổ biến nhất là loại phích có đường kính đáy 15cm, chiều cao phích khoảng 40cm. Vỏ phích làm chủ yếu bằng hai chất liệu chính là kim loại và nhựa. Với loại phích vỏ kim loại, phổ biến vào khoảng chục năm về trước thì đi kèm với một cái nút bằng gỗ, để đóng vào miệng phích, bên ngoài có thêm một chiếc nắp bằng nhôm úp lên, bao trùm cả phần miệng phích để tránh cho nút gỗ bị bung ra và đảm bảo vệ sinh. Ngày nay người ta ưa dùng loại phích có vỏ nhựa bởi nó nhẹ nhàng, và có phần nắp nhựa có ren, chắc chắn, ngăn cản sự thoát nhiệt tốt, bền và rẻ hơn. Bên hông phích còn thiết kế một tay cầm chắc chắn, để thuận tiện cho việc rót nước ra khỏi phích một cách chính xác, tránh đổ vỡ gây nguy hiểm. Ngoài ra các kiểu phích lớn còn có thêm một quai xách, để tiện lợi cho việc di chuyển. Bề ngoài vỏ phích có thể trang trí nhiều loại họa tiết trong đó phổ biến là cách hình hoa lá, phong cảnh, gợi tạo cảm giác dân dã, thông dụng. Ngoài ra các nhà sản xuất còn đánh dấu thương hiệu bằng cách in lên trên vỏ phích lô-gô của công ty mình.
Phần ruột phích là một kiểu bình được cấu tạo bằng hai lớp thủy tinh ngăn cách nhau bằng một khoảng trống ở giữa, nối với nhau ở miệng. Khoảng trống giữa hai lớp thủy tinh này là khoảng chân không giúp ngăn cản sự truyền nhiệt, để gia tăng khả năng giữ nhiệt thì mặt đối diện nhau của hai lớp thủy tinh này được tráng một lớp bạc mỏng, có chức năng bức xạ lại các tia nhiệt có xu hướng tiến ra ngoài vỏ phích. Chính vì vậy khả năng giữ nhiệt của phích là khá tốt, sau 24 giờ nước từ 100 độ C còn khoảng từ 65-70 độ C phụ thuộc vào nhiệt độ của môi trường.
Về việc chọn mua phích cũng có nhiều điều cần lưu ý để chọn được một chiếc phích tốt, giữ nhiệt lâu. Khi đi mua, nên quan sát tỉ mỉ phần vỏ và phần ruột phích, mở nắp ra kiểm phần ruột bên trong xem có còn nguyên vẹn hay không, áp tai vào miệng bình, nếu khi có tiếng “ro ro” là phích tốt, bởi khi phích kín, khả năng bức xạ tốt thì mới có kiểu âm thanh này. Ngoài ra còn cần kiểm tra cả nắp phích để chắc chắn rằng nắp phích kín, van ăn khớp vào nhau, trành làm rò rỉ nước hoặc thoát nhiệt ra ngoài môi trường. Phần quai xách và quai cầm cũng cần phải thực sự chắc chắn, để đảm bảo không bị rớt vỡ phích gây nguy hiểm khi sử dụng.
Về việc sử dụng phích thì khá đơn giản, để giữ nhiệt được lâu, tốt nhất là sau khi sử dụng thì đóng ngay nắp phích lại, khi rót nước vào phích cũng không nên rót đầy, mà nên để lại một khoảng trống gần miệng để tạo một lớp cách nhiệt bằng không khí, bởi so với nước thì không khí truyền nhiệt kém hơn rất nhiều. Đặc biệt trong lần đầu tiên sử dụng, không nên lập tức rót hẳn nước đang sôi vào phích, vì như thế sẽ gây sự giãn nở một cách nhanh chóng và không đồng đều của thủy tinh gây nứt, vỡ lớp ruột phích. Thay vào đó ta chỉ nên rót nước ấm tầm 50-60 độ, để cho lớp thủy tinh giãn nở từ từ, lần sau mới nên rót nước sôi. Thêm vào đó trong quá trình sử dụng việc bảo quản, cọ rửa phích cũng rất cần thiết, đơn giản nhất để tẩy sạch lớp cặn dưới đáy phích chính là dùng giấm cho vào phích ngâm vài giờ rồi súc sạch. Phích nước là đồ dễ vỡ và thường xuyên trữ nước nóng thế nên tốt nhất là nên để xa tầm tay trẻ em, giáo dục trẻ nhỏ không được đụng vào. Hiện nay giá của một chiếc phích dao động trên dưới hai trăm ngàn đồng và có hạn dụng sử khá dài tầm 3-5 năm đối với các gia đình biết bảo quản.
Phích là một trong những đồ gia dụng phổ biến nhất trong mọi gia đình, phổ biến với việc trữ nước nóng, thế nhưng ngày nay người ta còn chế tạo thành các loại bình có tên gọi khác là bình giữ nhiệt, nguyên lý hoạt động tương tự dùng để trữ các dạng thức ăn lỏng nóng hoặc lạnh, thuận tiện cho việc mang đi làm, đi chơi, thăm bệnh,... Có thể nói rằng tuy cấu tạo đơn giản, nhưng phích đã có vai trò nâng cao chất lượng cuộc sống của con người trên thế giới này.
Chúc bạn học tốt
Tham khảo:
Phích nước là đồ dùng để giữ nhiệt cho nước nóng, rất thông dụng và thường có trong mọi gia đình.
Phích nước có rất nhiều loại được làm từ những vật liệu khác nhau, có cấu tạo và hình dáng khác nhau, về hình dáng phích nước thường có hình trụ, cao khoảng 35 - 40cm, giúp cho phích có thể đứng thẳng mà không bị đổ.
Về cấu tạo: Phích nước được làm theo nguyên lý chống sự truyền nhiệt của nước, gồm hai bộ phận: ruột phích và vỏ phích. Ruột phích là bộ phận quan trọng nhất. Nó được làm bằng hai lớp thuỷ tinh. Ở giữa là môi trường chân không làm mất khả năng truyền nhiệt của nước ra ngoài, ở phía trong lòng và ngoài của ruột phích là lớp thuỷ tinh được tráng bạc có tác dụng hắt nhiệt trở lại để giữ nhiệt. Càng lên trên cao đầu phích, miệng phích càng nhỏ lại để giảm khả năng truyền nhiệt của nước. Gắn với chiếc miệng nhỏ nhắn là cái nút có thể làm bằng gỗ hoặc bằng nhựa cứng luôn vừa khớp với miệng phích để cản trở sự thoát hơi nước và sự đối lưu truyền nhiệt của nước.
Ruột phích có hiệu quả giữ nhiệt cho nước rất tốt, trong vòng 6 tiếng đồng hồ, nước từ 100°c còn giữ được 70°c sẽ đảm bảo dùng nước được lâu và nước đủ nhiệt để pha chế trà, cà phê... tạo nên một nét đẹp văn hoá vừa mang tính chất cổ truyền của dân tộc vừa mang một phong cách hiện đại còn gọi là nét văn hoá "cafe" đậm đà bản sắc dân tộc. Chính vì ruột phích được làm bằng hai lớp thuỷ tinh nên rất dễ vỡ. Vì vậy vỏ phích là lớp để bảo quản ruột phích như là một tấm bình phong, vỏ phích ngày xưa có thể làm bằng tre, mây, sắt, nhôm... Ngày nay công nghiệp nhựa phát triển, vỏ phích cũng được thay thế dần bằng nhựa cứng vừa nhẹ, đẹp lại vừa bền và tốt. Gắn trên vỏ phích là một chiếc quai bằng nhựa, sắt... tuỳ theo từng loại phích, chiếc quai đó có thể quay đi quay lại một cách dễ dàng giúp chúng ta có thể xách di chuyển đi chỗ khác mà không phải bưng bê. Trên chiếc nút phích là nắp phích, nó có chức năng năng bảo vệ nút phích không cho trò em nghịch ngợm gây bỏng nước nóng. Nút phích băng các lớp ren xoáy chặt với miệng phích. Chiếc nắp phích đó có thể lấy làm cốc đựng nước cũng được.
Để bảo quản phích lâu hỏng ta nên làm một chiếc khung bằng gỗ để đặt phích và giữ chặt lấy phích. Đặt khuôn giữ phích ở nơi khô ráo, sạch sẽ, tránh nóng và xa tầm tay của trẻ em. Nếu để phích không đúng quy cách có thể gây tai nạn bỏng nặng vì phích giữ nhiệt cho nước sôi khá lâu.
Điều quan trọng nhất nhất là ta phải giữ gìn chiếc nũm phích, vì nũm phích để giữ khoảng chân không góp phần làm giảm khả năng truyền nhiệt của nước. Chúng ta nên lưu ý khi rót nước nóng vào phích phải rót từ từ để ruột phích dễ thích nghi với nhiệt độ cao thì phích sẽ lâu hỏng hơn khi chúng ta không làm như vậy. Khi rót nước xong phải đậy nút phích cẩn thận. Đối với nút phích bằng nhựa thì phải xoáy đúng ren, xoáy thật chặt, còn với nút phích bằng gỗ ta cũng phải đậy cho vừa khít để nước nóng được lâu. Nếu chúng ta không làm đúng cách thì ruột phích sẽ chóng hỏng vì không khí bên ngoài xâm nhập vào ruột phích.
Phích nước là một đồ dùng rất tiện lợi cho cuộc sống hàng ngày trong mỗi gia đình. Nó như người bạn thân trong mỗi gia đình. Sáng sớm, bác nông dân mang phích nước nóng ra đồng, pha ấm trà nóng rít điếu thuốc lào khi đã cày xong thửa ruộng thì sảng khoái biết bao. Khách đến chơi nhà không phải "đốt than quạt nước" vì đã có phích ủ sẵn nước nóng pha trà mời khách rồi... Như vậy có thể nói: Phích nước đã góp phần tạo nên một nét đẹp văn hoá ở Việt Nam.
