Ngay từ khi Đảng cộng sản Việt Nam mới thành lập, trong cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng đã khẳng định con đường, mục tiêu, nhiệm vụ của cách mạng nước ta, là ngọn cờ tập hợp, đoàn kết các lực lượng và lãnh đạo phong trào cách mạng. Qua nhiều thời kì, nội dung của cương lĩnh vẫn luôn được thể hiện nhất quán xuyên suốt toàn bộ đường lối cách mạng nước ta. Những luận điểm của Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng đã định giá trị khoa học và tính đúng đắn của con đường mà Đảng và nhân dân ta đã lựa chọn.
1. Ngay từ khi mới thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, cương lĩnh đầu tiên đã xác định rõ mục tiêu cuối cùng của cách mạng Việt Nam không chỉ dừng lại ở giai đoạn hoàn thành cuộc cách mạng giải phóng dân tộc mà phải thực hiện tiếp cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa, đưa cả nước đi lên CNXH. Về thực chất, đó là con đường cách mạng giành độc lập dân tộc, thực hiện khẩu hiệu “người cày có ruộng” và các quyền dân chủ chính trị, kinh tế, văn hóa… cho các tầng lớp nhân dân, bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa đi tới xã hội cộng sản mà chủ nghĩa xã hội là giai đoạn đầu của nó. Hai cuộc cách mạng này liên quan mật thiết với nhau, ảnh hưởng và thúc đẩy lẫn nhau, cuộc cách mạng trước thành công tạo điều kiện cho cuộc cách mạng sau giành thắng lợi. Vì vậy, giữa hai giai đoạn cách mạng này: giải phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội không có bức tường ngǎn cách.
Luận điểm trên đánh dấu sự phát triển vượt bậc tư duy lý luận chính trị của cách mạng Việt Nam và đã chứng tỏ rằng, ngay từ khi ra đời, Đảng ta đã nǎm vững nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, vận dụng sáng tạo kinh nghiệm cách mạng thế giới, thấu suốt con đường phát triển tất yếu của cách mạng Việt Nam, nhận rõ mối quan hệ biện chứng giữa cách mạng dân tộc dân chủ với cách mạng xã hội chủ nghĩa. Con đường cách mạng Cương lĩnh chính trị đã nêu mang tính triệt để và rọi sáng hướng phát triển mới của Cách mạng Việt Nam và cũng là chân lý cách mạng mà Đảng cộng sản Việt Nam và nhân dân Việt Nam phấn đấu thực hiện : Giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người; tự do hạnh phúc của nhân dân là giá trị chân thực của độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
2. Việc giải quyết mối quan hệ giữa nhiệm vụ chống đế quốc và nhiệm vụ chống phong kiến là vấn đề phức tạp. Trong 2 nhiệm vụ chiến lược “phản đế, phản phong”, cương lĩnh chính trị cũng đã nêu rõ mặc dù cả 2 nhiệm vụ phải được tiến hành đồng thời và khắng khít với nhau, song về chỉ đạo chiến lược, Đảng xác định phải đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu, với khẩu hiệu "Tổ quốc trên hết" . Việc xác định đúng kẻ thù chủ yếu và nhiệm vụ chủ yếu để nắm vững ngọn cờ dân tộc để tập hợp lực lượng, phát huy cao độ sức mạnh dân tộc nhưng không coi nhẹ những nhiệm vụ giải phóng giai cấp là một những tư tưởng đúng đắn, sáng tạo của Đảng ta bắt nguồn từ việc khéo kết hợp yếu tố dân tộc với yếu tố giai cấp để xem xét vấn đề xã hội.
3. Cương lĩnh xác định rõ cách mạng giải phóng dân tộc muốn thắng lợi phải dựa trên lực lượng cách mạng là liên minh công – nông làm nòng cốt, trong đó giai cấp công nhân giữ vai trò lãnh đạo nhưng đồng thời phải lôi kéo, tập hợp cả những người yêu nước ở tầng lớp tiểu tư sản, trí thức, trung nông và lợi dụng, trung lập phú nông, trung và tiểu địa chủ, tư sản dân tộc. Sự phân chia giai cấp tư sản, địa chủ ra thành những nhóm đối tượng khác nhau để có chính sách đối xử phù hợp, tranh thủ lôi kéo những người có lòng yêu nước, trung lập những người có thể trung lập nhằm làm suy yếu kẻ thù và cương quyết trừng trị đối với kẻ thù là thể hiện sự nhận thức và đánh giá đúng của Đảng ta đối với mỗi giai cấp, mỗi tầng lớp trong xã hội, mỗi dân tộc trong cộng đồng, thừa nhận tính tích cực và sự đóng góp của họ trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ đất nước.
4. Cương lĩnh đầu tiên khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Đảng cộng sản Việt Nam ra đời mở đầu thời đại mới trong lịch sử nước ta, thời đại giai cấp công nhân và đảng tiên phong của nó đứng vị trí trung tâm, kết hợp mọi phong trào yêu nước và cách mạng, quyết định nội dung, phương hướng phát triển của xã hội Việt Nam. Sức mạnh của Đảng cộng sản Việt Nam nằm ở chỗ Đảng kết nạp đảng viên không chỉ là những công nhân tiên tiến, mà còn kết nạp cả những người ưu tú, tiên tiến trong nông dân lao động, trí thức cách mạng và trong các tầng lớp khác. Đảng cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp vô sản, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin làm nền tảng tư tưởng. Đảng là một khối thống nhất ý chí và hành động. Đảng viên phải "tin theo chủ nghĩa cộng sản, chương trình Đảng và Quốc tế cộng sản, hǎng hái tranh đấu và dám hy sinh, phục tùng mệnh lệnh Đảng và đóng kinh phí, chịu phấn đấu trong một bộ phận Đảng".
5. Cương lĩnh khẳng định cách mạng Việt Nam phải tiến hành bằng bạo lực cách mạng của quần chúng, để đánh đổ đế quốc chủ nghĩa Pháp và bọn phong kiến, rồi dựng ra chính phủ công nông binh chứ không phải bằng con đường cải lương. Đây là kinh nghiệm được rút ra từ các cuộc đấu tranh cách mạng của các dân tộc trên thế giới đã khẳng định rằng bản chất của chủ nghĩa Đế quốc và giai cấp vô sản với hai bản chất giai cấp hoàn toàn đối lập, là một cuộc chiến đấu không khoan nhượng; phải dùng bạo lực cách mạng đánh đổ bạo lực phản cách mạng mới giành được thắng lợi hoàn toàn. Chiến thắng của cách mạng tháng 8/1945, Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954 và Chiến dịch Hồ Chí Minh năm 1975 cho thấy sự chọn lựa phương pháp sủ dụng bạo lực cách mạng là hoàn toàn đúng đắn để đánh đổ bọn đế quốc và tay sai, giành độc lập dân tộc.
6. Cương lĩnh khẳng định cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng vô sản thế giới, đứng trong mặt trận cách mạng của các dân tộc bị áp bức và giai cấp công nhân thế giới mà đội quân tiên phong của mặt trận này là Liên Xô. Nguyễn Ái Quốc cho rằng : “Những tư tưởng dân tộc chân chính đồng thời cũng là những tư tưởng quốc tế chân chính”. Sự bóc lột thuộc địa không chỉ là một nguồn sống của bọn tư bản mà còn là cái “nền móng” của chủ nghĩa đế quốc. Do đó, cuộc cách mạng giải phóng dân tộc không những phải trở thành bộ phận khắng khít của cuộc cách mạng vô sản mang tính toàn cầu mà còn có vai trò là một trào lưu lớn của cách mạng trong thế kỷ này. Tư tưởng này là cơ sở cho sự phát triển chính sách đoàn kết quốc tế của Đảng ta. Chính sách đó luôn được bổ sung, hoàn thiện và là một nguồn tǎng thêm sức mạnh lớn hơn sức mạnh vốn có của ta, là một nhân tố thắng lợi của cách mạng Việt Nam.
Như vậy, ngay từ khi ra đời, Đảng Cộng sản Việt Nam đã nắm vững bản chất khoa học và cách mang của chủ nghĩa Mác - Lênin, giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa yếu tố dân tộc và yếu tố giai cấp, sớm kết hợp yếu tố giai cấp với yếu tố dân tộc một cách sáng tạo, gắn chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa quốc tế vô sản, phát huy được truyền thống yêu nước, đánh giá đúng vị trí của từng giai cấp cách mạng, đoàn kết được các lực lương yêu nước, nhờ đó mà Đảng đã nắm được quyền lãnh đạo cách mạng. Chúng ta cũng không thể phủ nhận được rằng những chủ trương, mục tiêu, nhiệm vụ mà Cương lĩnh đã nêu thời gian qua đã chứng tỏ sự đúng đắn, khoa học và như một thứ động lực tinh thần hợp lòng người nhất, để trên nền móng đó phát huy sức mạnh của lòng yêu nước của dân tộc Việt Nam, đặc biệt là trong công cuộc đổi mới xây dựng CNXH ngày nay.
- Thứ nhất, Cương lĩnh xác định ngoài mục tiêu giải phóng dân tộc thì mục tiêu cuối cùng là tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội.
- Thứ hai, Trong 2 nhiệm vụ chống đế quốc và chống phong kiến, hai nhiệm vụ khăng khít thì nhiệm vụ chống đế quốc giải phóng dân tộc được đặt lên hàng đầu.
- Thứ 3, Muốn tiến hành cách mạng thắng lợi phải dựa trên liên minh công nông, đồng thời lôi kéo tập hợp các tầng lớp yêu nước, tri thức tiểu tư sản, trung nông, lợi dụng trung lập phú nông trung và tiểu địa chủ, tư sản dân tộc.
- Thứ 4, Vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản là nhân tố quyết định.
- Thứ 5, Cách mạng Việt Nam phải tiến hành cuộc cách mạng bạo lực để đi đến thắng lợi.
- Thứ 6, Cách mạng Việt Nam là một bộ phận khăng khít của cách mạng quốc tế, đứng trong hàng ngũ của cách mạng quốc tế.
