Bức tranh Đèo Ngang được tác giả thông qua các chi tiết: - Không gian: Đèo Ngang - Thời gian: bóng xế tà. - Cảnh vật: cỏ cây chen đá, lá chen hoa. - Âm thanh: tiếng quốc kêu, tiếng chim đa đa khắc khoải, mệt mỏi. - Hình ảnh cuộc sống con người: tiều vài chú, chợ mấy nhà. - Các từ láy: lác đác, lom khom tô đậm thêm vẻ heo hút, thưa thớt, văng vẻ của Đèo Ngang. - Các từ tượng thanh: quốc quôc, gia gia gợi lên nỗi nhớ nước thương nhà da diết.
Mượn bức tranh heo hút, vắng lặng của Đèo Ngang và âm thanh tiếng chim quốc quốc, đa đa để nói lên tiếng lòng hoài cổ tha thiết của tác giả. Đó là nồi nhớ nhà và sự tiếc nuối về quá khứ của đất nước. Đây chính là hình thức mượn cảnh để ngụ tình. Không những thế, bài thơ còn trực tiếp tả tình. Câu thơ cuối “một mảnh tình riêng ta với ta” đã thể hiện điều đó. Đây là sự đối diện với chính mình do đó nỗi cô đơn của Bà Huyện Thanh Quan nơi đất khách càng được thế hiện chân thật và sâu sắc. Như vậy, hai hình thức trên đã được tác giả kết hợp rất hài hoà, tạo cho bài thơ có một sức sông lâu bền trong lòng bạn đọc.
