Việc nước ta rơi vào tay thực dân Pháp xâm lược , trách nhiệm là hoàn toàn do nhà Nguyễn vì :
−Khi Pháp vào xâm lược nhà Nguyễn với tư cách là người đứng ra lãnh đạo, tổ chức cuộc kháng chiến đã tiếp tục mắc phải những sai lầm trong đường lối đánh giặc đưa đến hậu quả nước ta rơi vào tay Pháp .
−Ngay từ đầu trước cuộc xâm lăng của kẻ thù, nhà Nguyễn đã có ý thức chuẩn bị kháng chiến nhưng sự chuẩn bị này lại chậm trễ, bị động, thiếu tích cực và trong quá trình kháng chiến triều đình có tư tưởng ngại địch, sợ địch không chủ động tấn công nên đã bỏ lỡ nhiều cơ hội đánh giặc
−Nhà Nguyễn đã sử dụng đường lối thủ để hoà, ảo thưởng về kẻ thù, trông chờ vào lương tâm, hảo ý của địch nên đã đi từ nhượng bộ này đến nhượng bộ khác xuất phát từ những toan tính ích kỉ muốn bảo vệ quyền lợi dòng họ nên từ chỗ kháng cự yếu ớt đến đầu hàng
−Nhà Nguyễn đã không biết phát huy cuộc kháng chiến toàn dân không phối hợp với nhân dân đánh giặc đến cùng mà đã từng bước bỏ rơi, ngăn cản cuộc khởi nghĩa của nhân dân chống Pháp.
−Nhà Nguyễn sai lầm trong chủ trương cầu viện bên ngoài.
⇒Như vậy trách nhiệm của nhà Nguyễn với tư cách của một triều đại lãnh đạo quản lí đất nước trước nguy cơ xâm lược từ bên ngoài đã không có những biện pháp để nâng cao sức mạnh tự vệ mà còn thi hành những chính sách thiển cận,sai lầm làm cho tiềm lực quốc gia suy kiệt, hao mòn sức dân không còn khả năng phòng thủ đất nước, tạo điều kiện cho Pháp dẩy mạnh xâm lược.
Việc Việt Nam rơi vào tay thực dân Pháp trách nhiệm không hoàn toàn thuộc về nhà Nguyễn. Vì:
- Bối cảnh thế giới và khu vực giữa thế kỉ XIX: chủ nghĩa tư bản ngày càng phát triển mạnh mẽ, nhu cầu về thị trường, nhân công, nguyên – nhiên liệu tăng cao; các nước phong kiến phương Đông rơi vào khủng hoảng trầm trọng và bị các nước phương Tây nhòm ngó. Việt Nam cũng không nằm ngoài bối cảnh đó khi đất nước suy yếu, Anh, Pháp nhòm ngó và đứng trước nguy cơ bị xâm lược.
- Mặc dù vậy, triều đình Nguyễn cũng gặp không ít sai lầm trong cuộc kháng chiến chống Pháp:
+ Không tiến hành canh tân đất nước.
+ Bỏ qua nhiều cơ hội đánh Pháp.
+ Không quyết tâm chống Pháp.
+ Đường lối kháng chiến chưa đúng đắn.
+ Bỏ rơi nhân dân trong cuộc kháng chiến.
