Hướng dẫn soạn bài Những câu hát than thân

Những hình ảnh nhưng con vật nhỏ bé, bèo bọt: "con tằm", "lũ kiến", "chim hạc", "con cuốc" dùng để ẩn dụ về cuộc đời cơ cực, nhọc nhằn của người lao động. Những nỗi thương thân của người lao động thể hiện qua các hình ảnh ẩn dụ trong bài ca dao số 2: Thương con tằm là thương cho thân phận bị bòn rút sức lực cho kẻ khác; Thương lũ kiến– "li ti" rất bé nhỏ, là thương cho thân phận bé nhỏ suốt đời phải làm lụng kiếm miếng ăn; Thương cho con hạc - cánh chim bay mỏi không có nơi đứng, là thương cho cuộc đời phiêu bạt, khốn khó, mỏi mệt không có tương lai (biết ngày nào thôi); Thương cho con cuốc là thương thân phận thấp bé, dù có than thở đến kiệt sức thì cũng không có người động lòng, thương xót.

==> Bốn con vật, bốn nỗi khổ, bốn cảnh ngộ đáng thương khác nhau làm nên nỗi khổ nhiều bề của thân phận người lao động.

- Biểu hiện nỗi khổ nhiều bề của nhiều phận người trong Xã Hội. Qua đó, tác giả còn thể hiện sự đồng cảm, xót xa đối với cuộc đời còn nhiều đau khổ, đắng cay.

Cụm từ "thương thay" là tiếng than biểu hiện sự đồng cảm, thương xót. Cụm từ này được lặp lại 4 lần, mỗi lần nhắc đến là một lần diễn tả nỗi thương, thương cho thận phận của mình đồng thời thông cảm cho những người cùng cảnh ngộ. Sự lặp lại đó không những có tác dụng nhấn mạnh nỗi thương cảm, xót xa cay đắng của người nông dân, mà còn có ý nghĩa kết nối, phát triển, mở rộng và liên hệ những nỗi thương khác. Tô đậm nỗi thương cảm, xót xa cho cuộc sống khổ sở nhiều bề của người lao động; Kết nối và mở ra những nỗi thương khác nhau, làm cho bài ca phát triển.

- Thương thay: biểu thị sự thương cảm, xót xa ở mức độ cao. Từ "thương thay" được lặp lại 4 lần để tô đậm mối thương cảm xót xa cho cuộc đời cay đắng nhiều bề của người dân thường. Sử dụng biện pháp điệp ngữ, ẩn dụ (con người lao động nghèo: con tằm, con kiến, con hạt, con cuốc)

Bài này mik học hết rồi! còn câu hỏi nào nữa thì cứ hỏi nha!!Mik lun sẵn sàng giúp đỡ!!

'thưong thay '' là tiếng than thân , biểu hiện một sự thương cảm , xót xa cho số phận của những con người khốn khổ

trinh bài 2 từ thường thấy được lặp lại 4 lần . mỗi lần được sử dụng một noi diễn tả một nỗi thương đau của chính bản thân mình và số phận của những người cùng cảnh ngộ . sự lặp lại còn có ý kết nối và mở ra những nỗi thương đau khác , mỗi lần lặp lại ý nghĩa của bài ca lại được phát triển

- Diễn tả số phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

- Hình ảnh so sánh :

+ Trái bần : gợi sự liên tưởng đến thân phận nghèo khổ.

+ Số phận chìm nổi, lênh đênh vô định của người phụ nữ.

\(\Rightarrow\) Bài ca dao diễn tả xúc động, chân thật, cuộc đời đắng cay, nhỏ bé của người phụ nữ. Họ hoàn toàn phụ thuộc vào hoàn cảnh, bài ca dao này còn muốn lên án chế độ phong kiến.

* Ghi nhớ :

SGK/ Tr 49.

than em nhu chen lau dong dong

xin loi vi may tinh cua minh k co dau

1/ Tìm những câu ca dao bắt đầu bằng từ " Thân em "

1. Thân em như miếng cau khô

Người khôn tham mỏng, người thô tham dày

2. Thân em như giếng giữa đàng

Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân.

3. Thân em như tấm lụa đào

Dám đâu xé lẻ vuông nào cho ai.

4. Thân em như quế giữa rừng

Thơm tho ai biết ngát lừng ai hay

5. Thân em như cái sập vàng

Soạn bài "những câu hát than thân "

1.Trong ca dao , người nông dân thời xưa thường mượn hình ảnh con cò để diễn tả cuộc đời , thân phận của mình. Em hãy sưu tầm một số bài ca dao để chứng minh điều đó và giải thích vì sao .

con cò mà đi ăn đêm

đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao...

giải thích : vì những phẩm chất đó gần gũi với phẩm chất và thân phận của người nông dân.

2.Trong bài 1 cuộc đời vất vả của con cò được diễn tả bằng hình ảnh đối lập :một mình lận đận giữa nước non, hình ảnh lên thác xuống gềnh, vượt qua những khó khăn, nguy hiểm. Bản thân cò thì lận đận , gầy mòn. Việc vất vả đó kéo dài: bấy nay chứ ko phải ngày một ngày hai. Những hình ảnh đối lập , những nơi nguy hiểm , những ao, thác, gềnh, biển cho thấy con cò phải trải qua nhiều nơi chốn, chỉ có một mình, thui thủi đến mức gầy mòn.

3."Thương thay" là tiếng than biểu hiện sự đồng cảm , thương xót. Trong bài này, "thương thay" có nghĩa là mỗi lần thương một con vật, một cảnh vật khác nhau. Tô đậm nỗi xót xa,thương cảm cho cuộc sống khổ sở của những con người lao động.

4. Những nỗi thương thân thể hiện ở hình ảnh ẩn dụ trong bài ca dao 2:

- thương con tằm là thương cho thân phận bị bòn rút sức lực cho kẻ khác.

- thương lũ kiến li ti : thương chohaanj phận bé nhỏ phải suốt đời đi kiếm ăn.

-thương ch con hạc : là thương cho cuộc đời phiêu bạt khốn khổ và vô vọng.

- thương cho con cuốc : thương thân phận con cuốc kêu rát tiếng mà vẫn không ai chịu lắng nghe, động lòng, thương xót.

5*. sưu tầm một số bài ca dao mở đâu bằng cụm từ "thân em "

(1) thân em như hạt mưa sa

hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày .

(2) thân em như trái bần trôi

Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu.

(3) Thân em như miếng cau kho

kẻ thanh tham mỏng , người khô thân dày .

Những bài ca dao ấy thường nói về thân phận gian nan , vất vả của những người phụ nữ xưa.

Nghệ thuật : mở đầu bằng từ ngữ " thân em "( gợi ra nỗi buồn thương). các câu này thường sử dụng các hình ảnh ví von ( để nói về hoàn cảnh, cuộc đời , sự lo lắng khác nhau của những người phụ nữ ấy )

6.- trái bần : tên của một loại quả có vị chua, chát ( ý đây muốn nói là không có giá trị và vị thế trong XH)

Nghệ thuật : so sánh . Hình ảnh ẩn dụ "gió dập sóng dồi" nói về số phận thấp hèn , tương lai mờ mịt , biết bao lo lắng, xót xa , họ hoàn toàn lệ thuộc vào hoàn cảnh.

=> thân phận chìm nổi lênh đênh, vô định của người phụ nữ.

tick mk né, nếu đúng .Chúc bn học tốt !

( mỏi tay quá...)

Thân em như hạt mưa sa,
Hạt rơi đài các, hạt ra ngoài đồng.

Thân em như củ ấu gai,
Ruột trong thì trắng, vỏ ngoài thì đen.

Thân em như giếng giữa đàng
Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân.

Thân em như trái xoài trên cây
Gió đông, gió tây,gió nam,gió bắc
Nó đánh lúc la lúc lắc trên cành
Một mai rơi xuống biết đành vào tay ai?

Thân em như rau muống dưới hồ
Nay chìm mai nổi biết ngày mô cho thành?

Thân em như tấm lụa điêu
Phất phơ giữa chợ nhiều điều đáng thương!

Thân em như ớt chín cây
Càng tươi ngoài vỏ càng cay trong lòng.

Thân em như đóa hoa rơi
Phải chăng chàng thật là người yêu hoa

Thân em như cánh hoa hồng
Lấy phải thằng chồng như phân bò khô!

Thân em như chẽn lúa đòng đòng
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai

Thân em như dải lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai

Thân em như phận con rùa
Lên đình đội hạc xuống chua đồi bia

Thân em như hạc đầu đình
Muốn bay chẳng cất nổi mình mà bay

Thân em như rau muống dưới hồ
Nay chìm mai nổi biết ngày mô cho thành?

Thân em như tấm lụa điêu
Phất phơ giữa chợ nhiều điều đáng thương!

Thân em như trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tát về đâu


Thân em như con cá rô thia
Ra sông mắc lưới, vào đìa mắc câu

Thân em như cái cọc rào
Mọt thì anh đổi, cớ sao anh phiền.

Thân em như miếng cau khô
Người thanh tham mỏng, người thô tham dày.

Thân em như cái chổi để đầu hè
Phòng khi mưa gió đi về chùi chân

e) Cuộc sống xưa của người dân vô cùng cực khổ chịu nhiều oan khuất, sống trong cảnh đói nghèo mặc dù người dân rất chăm chỉ siêng năng làm việc. Họ bị xã hội xô đẩy, vùi dập và bòn rút sức lao động.

–  Bài ca dao có hình ảnh sau: con tằm, con kiến, chim hạc, con quốc. Những hình ảnh này được khắc họa qua hành động hàng ngày của chúng (tằm – nhả tơ; kiến – tha mồi, chim hạc – bay, quốc kêu…). Những hình ảnh con vật này đều có chung những đặc điểm là nhỏ bé, yếu ớt nhưng siêng năng, chăm chỉ và cần mẫn.

–  Tác giả dân gian đã sử dụng thành công phép điệp ngữ và ẩn dụ. Việc lặp đi lặp lại cấu trúc than thân “thương thay” đi liền với những hình ảnh và hoạt động hàng ngày cùa các hình tượng (tằm, kiến, hạc, quốc), và phép tu từ ẩn dụ: dùng hình ảnh những con vật nhỏ bé, yếu ớt nhưng chăm chỉ, siêng năng để nói về những người dân lao động thấp cổ, bé họng, đã giúp người bình dân xưa nhấn mạnh vào nỗi bất hạnh, phải chịu nhiều áp bức, bất công, bị bóc lột một cách tàn nhẫn của người lao động nghèo trong xã hội cũ.

– Chủ đề của bài ca dao: Nỗi thống khổ, thân phận của người nông dân trong xã hội cũ.

1. Thương thay hạt gạo trắng ngần
Đã vo nước đục lại vần lửa rơm
2. Thương thay thân phận con rùa
Lên đình đội hạc xuống chùa đội bia
3. Thương thay cây quế giữa rừng
Cay nồng ai biết, ngát lừng ai hay
4. Thương thay thân phận con tằm,
Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ.
5. Thương thay lũ kiến li ti,
Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi.
6. Thương thay hạc lánh đường mây,
Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi.
7. Thương thay con cuốc giữa trời,
Dầu kêu ra máu có người nào nghe.
8. Thương thay cho gái quạt mồ
Ghét thay cho gái lấy vồ đập săng !

Ai ơi nếm thử mà xem

Nếm rồi mới biết rằng em ngọt bùi

Ai về đợi với em cùng:

Thân em nay Bắc mai Đông một mình

Chi bằng ruộng tốt rừng xanh

Vui cha, vui mẹ, vui anh em nhà!

Anh nói với em như rìu chém xuống đá

Như rạ chém xuống đất,

Như mật rót vào tai

Bây giờ anh đã nghe ai

Bỏ em ở chốn non đoài bơ vơ.”

Anh tiếc cho ai nuôi dạy mong chờ

Một hai ba bốn tuổi đến bây giờ em lớn khôn

Cái vành khăn em vấn đã tròn

Câu cười tiếng nói đã giòn em lại ngoan

Sợi tơ hồng đã buộc với nhân duyên

Sao em không chịu khó vác giang san cho chồng

Nỡ dang tay em dứt tơ hồng

Đứng đầu núi nọ mà trông bên non nầy

Ánh phong lưu son phấn đọa dài

Thay đen đổi trắng ai rày yêu thương

Dẫu may ra tán tía tàn vàng

Mười phương thiên hạ xem thường có vào đâu

Tấm thân em chẳng nghĩ mặc dầu

Bọn đàn bà còn để tiếng xấu về sau muôn đời

Chị em ơi thế cũng kiếp người

Anh có thương thì thương cho chắc

Có trục trặc thì trục trặc cho luôn

Đừng như con thỏ nọ đứng đầu truông

Khi vui giỡn bóng, khi buồn giỡn trăng.

1. Thân em như tấm lụa đào

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?

Thân em như trái sầu riêng

Kẻ thì nói dỡ nguời thì bảo ngon

2 Thân em như củ ấu gai

Ruột trong thì trắng,vỏ ngoài thì đen

Ai ơi nếm thử mà xem

Nếm ra mới biết rằng em ngọt bùi

3. Thân em như hạt mưa rào,

Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa.

4 Thân em như hạt mưa sa,

Hạt vào đài cát, hạt ra ruộng cày.

5 Thân em như hạt mưa sa,

Hạt xuống giếng ngọc, hạt ra ruộng cày.

6 Thân em như cá giữa rào,

Kẻ chài, người lưới biết vào tay ai?

7 Thân em như cam quýt bưởi bòng

Ngoài tuy cay đắng trong lòng ngọt bùi.

8 Thân em như con hạc đầu đình,

Muốn bay chẳng cất nổi mình mà bay.

9 Thân em như ớt chín cây,

Càng tươi ngoài vỏ càng cay trong lòng.

10 Thân em như giếng giữa đàng,

Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân.

11 Thân em như miếng cau khô,

Người thanh tham mỏng, kẻ thô tham dày.

12Thân em như cái cọc rào,

Mọt thì anh đổi, cớ sao anh phiền.

13 Thân em như trái xoài trên cây,

Gió đông, gió tây, gió nam, gió bắc,

Nó đánh lúc la lúc lắc trên cành,

Một mai rơi xuống biết đành vào tay ai?

14 Thân em như rau muống dưới hồ,

Nay chìm mai nổi biết ngày mô cho thành?

15 Thân em như đóa hoa rơi,

Phải chăng chàng thật là người yêu hoa?

16 Thân em như cánh hoa hồng,

Lấy phải thằng chồng như đống cỏ khô.

17 Thân em như cá trong lờ,

Hết phương vùng vẫy biết nhờ nơi đâu.

18 Thân em đi lấy chồng chung,

Khác nào như cái bung xung chui đầu.

19 Thân em như quả dưa tây,

Lâu lâu anh bóp cho lây nỗi buồn.

20 Thân em như thể cánh bèo,

Ngược xuôi xuôi ngược theo chiều nước trôi.

21 Thân em như cái cối xây

Cái cối sần sùi xây nếp anh

22 Thân em vất vả trăm bề,

Sớm đi ruộng lúa, tối về ruộng dâu.

Có lược chẳng kịp chải đầu,

Có cau chẳng kịp têm trầu mà ăn.

23Thân em như cột đình trung,

Tay dơ cũng quẹt, tay phung cũng chùi.

24 Thân em như cúc bờ rào,

Kẻ qua ngắt nhụy, người vào bẻ bông.

25 Thân em như miếng bánh xèo,

Nằm trong chạn bếp... biết mèo nào tha.

26 Thân em như tấm lụa điều,

Đã đông nơi chuộng lại nhiều nơi thương.

27 Thân em như cá trong bồn,

Không ăn có chịu, tiếng đồn oan chưa!

28 Thân em như cái chuông vàng,

Để trong thành nội có ngàn quân canh.

Thân anh như thể cái chày,

Bỏ lăn bỏ lóc chờ ngày dộng chuông.

29 Thân em chẳng đáng mấy tiền,

Vì tình em nặng, mấy nghìn cũng mua.

30 Thân em như mấy củ khoai,

Sáng sáng anh đói, anh nhai đỡ lòng.

31 Thân em như cỏ ngoài đồng,

Buồn thì anh nhổ, anh trồng rau răm.

32 Thân em như cánh chuồn chuồn,

Khi vui nó đậu, khi buồn nó bay.

33 Thân em như giọt nắng xuân,

Mơ vào cửa phủ thấm vần thơ anh.

34 Thương thay hạt gạo trắng ngần

Đã vo nước đục lại vần lửa rơm

35 Thương thay thân phận con rùa
Lên đình đội hạc xuống chùa đội bia
36 Thương thay cây quế giữa rừng
Cay nồng ai biết, ngát lừng ai ha