Hướng dẫn soạn bài Hai cây phong - trích

Vì "người thầy đầu tiền" đã cứ cô bé An-tư-nai ra khỏi cuộc sống lạc hâu, thiếu hiểu biết, thoát khỏi sự hà khắc của bà thìm cũng như được vươn mình đến từng con số, chữ cái, để An-tư-nai có thể thắp sáng tương lai của mình, không bị bán làm vợ lẻ hay chịu số phận nghèo khổ, vì tri thức sẽ làm nên tất cả... Học tập-Tri thức sẽ giúp cô bé thoát khỏi sự đau mà bà thím đã gây ra.

Vì :

- Người thầy đã hai lần cứu An - tư -nai khỏi bà thím

- Giúp cô bé được đến trường

Với mỗi chúng ta, ai cũng có những kỷ niệm về miền quê yêu dấu, khi nhớ về quê hương, lòng ta lại bồi hồi xao xuyến thức cùng những hình ảnh thân thuộc, gắn bó in đậm trong ký ức bấy lâu, một giếng nước, một hàng cây hay một góc ao đình... Với nhân vật An-tư-nai trong tác phẩm "Người thầy đầu tiên", nhớ về làng Ku-ku-rêu là cô nhớ về hình ảnh đẹp đẽ: Hai cây phong. Hai cây phong mang đầy ý nghĩa biểu tượng.

Chưa cần xem nội dung lời tả và giới thiệu, chỉ cần nghe giọng kể của An-tư-nai (cô viện sĩ đã trưỏng thành ở Matxcơva) ta đã có thể hiểu được tình cảm trân trọng và yêu quý hai cây phong cũng như cái làng Ku-ku-rêu cổ xưa của cô biết nhưòng nào. Hai cây phong trở thành linh hồn của làng quê, là biểu tượng của quê hương trong cô mà cô lưu giữ bao kỷ niệm tuổi ấu thơ. Điều ấy đã được cô bộc bạch trong tác phẩm "... Tôi cũng không biết giải thích ra sao, - phải chăng người ta vẫn đặc biệt trân trọng, nâng niu những ấn tượng thời thơ ấu ... - nhưng cứ mỗi lần về quê, khi xuống xe lửa, đi qua thảo nguyên về làng, tôi đều coi bổn phận đầu tiên là từ xa đưa mắt tìm hai cậy phong thân thuộc ấy".

Dù chưa hiểu nguồn gốc gắn bó của nhân vật với hai cây phong nhưng qua lời giới thiệu của An-tư-nai ta cảm nhận sự đồng cảm của nhân vật với hai cây phong thật sâu sắc. Dường như mọi chuyển động của hai cây thực vật này đều được người kể hiểu thấu bằng một trái tim đồng diệu: "Hai cây phong này khác hẳn - chúng có tiếng nói riêng và hẳn phải có một tâm hồn riêng, chan chứa những lời ca êm dịu". Người phụ nữ ấy nghe lá cây lay động mà nghe như "một tiếng thì thầm thiết tha nồng thắm chuyền qua lá cành như một đốm lửa vô hình", lúc lại cảm nhận nó "khắp lá cành lại cất tiếng thở dài một lượt như thương tiếc người nào"... Cảm xúc tinh tế đầy chất thơ ấy là của một tâm hồn giàu chất thơ, một trái tim giàu tình yêu và trí tưởng tượng phong phú.

Sở dĩ hai cây phong đi vào ký ức của nhân vật bởi nó gắn liền với những kỷ niệm tuổi thơ cay đắng và tình yêu thương ấm áp của người thầy truyền cho cô, một tình yêu thương nhân ái vô bờ. Chính vì vậy nhân vật đã tự bộc lộ và cho đến tận nay tôi vẫn thấy hai cây phong trên đồi có một vẻ sinh động khác thường. Tuổi trẻ của tôi đã để lại nơi ấy, bên cạnh chúng như một mảng vỡ của chiếc gương thần xanh... ".

Hai cây phong nơi ấy chứa bao kỷ niệm của tuổi học trò với những trò chơi thuở nhỏ "Khi bắt đầu nghỉ hè, bọn con trai chạy ào lên đấy phá tổ chim". Song ấn tượng sâu đậm trở thành điểm nhớ về hai cây phong trong ký ức của nhân vật ở đây chính là "thế giới diệu kỳ được mở ra trong tâm hồn trẻ thơ" từ góc nhìn, tầm nhìn mà hai cây phong ấy đem lại.

Trước hết là hai cây phong là điểm tựa để bọn trẻ đua nhau thể hiện ý chí: "Chúng tôi cứ leo lên cao nữa - nào xem ai can đảm và khéo léo hơn ai!". Nhưng thế giới xung quanh mới là điều kinh ngạc và quyến rũ bọn trẻ Chúng tôi cố giương hết tầm mắt nhìn vào nơi xa thẳm biêng biếc của thảo nguyên và nhìn thấy không biết bao nhiêu, bao nhiêu là vùng đất mà trước đây chúng tôi chưa từng biết đến, thấy những con sông mà trước đây chúng tôi chưa từng nghe nói. Những dòng sông lấp lánh tận chân trời như những sợi chỉ bạc mỏng manh... Chúng tôi ngồi nép trên các cành cây, lắng nghe tiếng gió ảo huyền, và tiếng lá cây đáp lại lời gió, thì thầm to nhỏ về những miền đất bí ẩn đầy sức quyến rũ lẩn sau chân trời xa thẳm và biêng biếc kia".

Càng đọc ta càng cảm nhận được chất hoạ sĩ ở người kể chuyện, càng cảm nhận được thế giới "bí ẩn đầy sức quyến rũ" của những miền đất lạ đã thu hút tâm hồn trẻ thơ, đọng lại một khoảng sáng trong tâm hồn cô bé An-tư-nai để khi trưởng thành nỗi nhớ về ký ức tuổi thơ và hình ảnh hai cây phong lại rực lên những hình ảnh lung linh kỳ thú thuở nào để rồi xa quê lêu ngày lòng cô lại thao thức. Và trong cõi sâu thẳm ta hiểu rằng nỗi nhớ và cảm xúc cùng thế giới tuổi thơ vẫn đọng lại nguyên vẹn trong hai cây phong ấy chính là tình yêu quê hương da diết.

Nhưng nguyên nhân sâu xa là ở chỗ hai cây phong là nhân chứng của câu chuyện hết sức xúc động về Đuy-sen, người thầy đầu tiên và cô bé An- tư-nai gần bốn mươi năm về trước. Chính thầy Đuy-sen đã đem hai cây phong về trồng trên đồi cao này cùng với cô bé An-tư-nai và thầy đã gửi gắm ở hai cây phong non ước mơ, hy vọng những đứa trẻ nghèo khổ, thất học như An-tư-nai sau này sẽ lớn lên, ngày càng được mở mang kiến thức và trỏ thành những con người hữu ích.

Hai cây phong chắt chiu nhựa đất cằn trên đồi cao lớn lên và lưu giữ kỷ niệm của bao thế hệ học trò làng Ku-ku-rêu bé nhỏ. Từ câu chuyện về hình ảnh hai cây phong, Ai-ma-tốp gợi lên trong lòng người đọc về cuộc sống tình yêu với quê hương đất nước trong mỗi người - nơi cội nguồn của mỗi cuộc đời - thật giản dị, sâu sắc mà cảm động bởi hình ảnh quê hương được gửi gắm qua hình tượng hai cây phong in đậm trong tâm trí người kể chuyện y nguyên chẳng phai mờ.

Chia làm 2 phần:

- Phần 1 (từ đầu…gương thần xanh): hai cây phong trong cảm nhận của nhân vật “tôi”.

- Phần 2 (còn lại): kí ức tuổi thơ về hai cây phong.

Bố cục có thể chia làm 2 phần
đoạn 1 : từ đầu -> gương thần xanh
Nội dung : 2 cây phong trong cảm nhận của nhân vật tôi
đoạn 2 : còn lại .
Nội dung : kí ức tuổi thơ về 2 cây phong

Bố cục có thể chia làm 2 phần
đoạn 1 : từ đầu -> gương thần xanh
Nội dung : 2 cây phong trong cảm nhận của nhân vật tôi
đoạn 2 : còn lại .
Nội dung : kí ức tuổi thơ về 2 cây phong

- Căn cứ vào đại từ nhân xưng (tôi, chúng tôi) của người kể chuyện, ta thấy có hai mạch kể phân biệt lồng vào nhau. + Trong mạch kể xưng « tôi » là người kể chuyện, người ấy tự giới thiệu là họa sĩ. Chúng ta có thể nghĩ rằng người kể chuyện ở đây chính là nhà văn Ai-ma-tốp. Tuy nhiên, không phải nhất thiết bao giờ người kể chuyện cũng là tác giả. + Trong mạch kể xưng « chúng tôi » vẫn là người kể chuyện trên, nhưng lại nhân danh là « cả bọn con trai » ngày trước, và hồi ấy người kể chuyện cũng là một đứa trẻ trong bọn con trai. Như vậy, văn bản Hai cây phong có hai mạch kể lồng vào nhau, bao trùm lên nhau. Tuy nhiên « tôi » có ở cả hai mạch kể. Từ đó rút ra mạch kể của người kể chuyện xưng « tôi » trong văn bản là quan trọng hơn.

Trong mạch kể xưng "tôi" là người kể chuyện, người ấy tự giới thiệu là họa sĩ. Chúng ta có thể nghĩ rằng người kể chuyện ở đây chính là nhà văn Ai-ma-tốp. Tuy nhiên, không phải nhất thiết bao giờ người kể chuyện cũng là tác giả. Trong mạch kể xưng "chúng tôi" vẫn là người kể chuyện trên, nhưng lại nhân danh là "cả bọn con trai" ngày trước, và hồi ấy người kể chuyện cũng là một đứa trẻ trong bọn con trai. Như vậy, mạch kể chuyện của nhân vật tôi quan trọng hơn vì đó là người dẫn dắt kể lại câu chuyện, được cảm nhận và viết ra bởi ngôn từ của chính tác giả. Mạch kể chuyện xưng chúng tôi, cái thu hút người kể chuyện cùng bọn trẻ con và làm cho chúng ngất ngây đó là thế giới đẹp đẽ bao la ánh sáng và không gian bao la khi trèo lên cành cây phong ngang tầm cánh chim bay. Nó hiện lên bức tranh thiên nhiên tươi đẹp với âm thanh, ánh sáng , màu sắc….

Đứng về góc độ kể thì “chúng tôi’’ và “tôi’’ là một.

+ Khi hồi tưởng về những kỉ niệm cùng với “bọn con trai’’ ngày ấy, người đã kể xưng “chúng tôi’’ nghĩa là nhân danh cho cả bọn (những đứa trẻ cùng trang lứa).

+ Người kể chuyện xưng “tôi” – ngôi thứ nhất – là một họa sĩ, anh ta đang đứng ở hiện tại để kể về hai cây phong. Khi từ hiện tại trở về quá khứ người kể đã tạo ra mạch kể thứ hai (xưng chúng tôi) của truyện.

- Hai mạch kể này bổ sung cho nhau, lồng ghép với nhau trong cảm xúc dạt dào của nhân vật tôi.

- Mạch kể xưng “tôi’’ quan trọng hơn vì:

+ Giữ vai trò là người chứng kiến kể lại câu chuyện.

+ Toàn bộ bức tranh thiên nhiên được vẽ qua bằng sự ngắm nhìn cả tâm hồn, bằng sự cảm nhận và rung động rất sâu sắc của nhân vật tôi.

Câu 1: Trong văn bản Hai Cây Phong qua đó tác giả đã gửi gắm điều gì ? Với ai ?

Tác giả đã đánh thức lòng biết ơn với người thầy Đuy xen người đã gieo vào tâm hồn trẻ thơ niềm tin niềm khát khao hy vọng về một cuộc sống tốt đẹp

-Coi bổn phận đầu tiên là từ xa đưa mắt tìm 2 cây phong thân thuộc, vẫn nhận ra 2 cây phong dù chúng có cao hay đứng xa thế nào đi chăng nữa, mong được nhìn thấy 2 cây phong và mong chóng về làng để lên đồi đến với 2 cây phong.

​Chúc bạn học tốt!!! :)

​

​

​

​

(2)Tả và cảm nhận về hai cây phong và làng Ku-ku-rêu.

Đoạn 1 nội dung là giới thiệu về vị trí cảnh vật nổi bật

đoạn 2 nội dung là nhớ về hình ảnh 2 cây phong.Cảm xúc của nhân vật tôi khi về thăm làng

đoạn 3 nội dung là nhớ về cảm xúc tâm trạng thời trẻ thơ khi vui đùa vs lũ bạn

đoạn 4 nội dung là nhân vật tôi nhớ lại người trồng 2 cậy phong

Đoạn văn	Nội dung chính của đoạn
(1)Từ "Làng Ku-ku-rêu" đến "phía tây".	Giới thiệu chung về vị trí, cảnh vật nổi bật của làng Ku-ku-rêu.
(2)Từ "Phía trên làng" đến " chiếc gương thần xanh"	Hình ảnh hai cây phong trong cảm nhận của nhân vật tôi .
(3) Từ"vào năm học" đến biêng biếc kia"	Hình ảnh hai cây phong gắn liềnvới kí ức tuổi thơ của nhân vật tôi.
(4)Từ" tôi lắng nghe" đến hết	Suy tư của nhân vật tôi và những băn khoăn về ai là người đã trồng cây phong.