Chương X. Nội tiết - Hỏi đáp

giống nhau: đều tạo ra sản phẩm là chất tiết

khác nhau:

tuyến ngoại tiết: đổ vào ống dẫn , hoặc các cơ quan

tuyến nội tiết: đổ thẳng vào máu

* Giống nhau:

- Cấu tạo: tế bào tuyến cùng tiết ra chất tiết.

- Chức năng: tham gia điều hoà các quá trình sinh lí của cơ thể.

* Khác nhau

- Cấu tạo:

+ Ngoại tiết: tế bào tuyến lớn, chất tiết nhiều nhưng đặc tính sinh học không cao, chất tiết đổ vào ống dẫn chất tiết đến cơ quan tác động.

+ Nội tiết: tế bào tuyến nhỏ, chất tiết ít nhưng đặc tính sinh học rất cao, chất tiết ngấm thẳng vào máu đến cơ quan đích.

- Chức năng:

+ Ngoại tiết: tham gia quá trình biến đổi thức ăn, điều hoà thân nhiệt, ....

+ Nội tiết : kích thước lớn hơn, có ống dẫn chất tiết đổ ra ngoài, lượng chất tiết ra nhiều, không có hoạt tính mạnh,...

* Vị trí :

- Ở nam là nằm ở tinh hoàn.

- Ở nữ là nằm ở buồng trứng.

* Ngoài sản sinh ra các tế bào sinh dục , còn tiết ra các hoocmôn sinh dục có tác dụng đối với sự xuất hiện những đặc điểm giới tính nam và nữ, cũng như thúc đẩy quá trình sinh sản

* Chức năng :

- Chức năng của tinh hoàn : Tạo tinh trùng và tiết hoocmon sinh dục nam.

- Chức năng của buồng trứng : Sinh ra trứng và tiết hoocmon sinh dục nữ.

- bazơđô do tuyến giáp hoạt động mạnh , tiết nhiều hoocmon làm tăng cường trao đổi chất, tăng tiêu dùng oxi, nhịp tim tăng người bệnh luôn trong trạng thái hồi hộp căng thẳng mất ngủ sút cân nhanh

-Bệnh bướu cổ do khi thiếu iốt trong khẩu phần ăn hàng ngày,

tiroxin không tiết ra, tuyến yên sẽ tiết hoocmôn thúc đẩy tuyến giáp tăng cường hoạt động gây phì đại tuyến giáp (bướu cổ). trẻ bị bệnh sẽ chậm lớn trí não kém phát triển người lớn hoạt động thần kinh giảm sút , trí nhớ kém

* Bệnh bướu cổ

- Nguyên nhân: Do sự thiếu hụt hormone tuyến giáp do thiếu iod đã làm kích thích làm tuyến giáp tăng sinh để đáp ứng với nhu cầu khi hormone đang thiếu

- Biểu hiện: Tuyến giáp phì đại nhưng chức năng của tuyến giáp vẫn bình thường, không có nhiễm độc giáp.

* Bệnh bazơđô:

- Nguyên nhân: Do tuyến giáp hoạt động mạnh tiết nhiều hoocmôn làm tăng cường trao đổi chất, tăng tiêu dùng oxi, nhịp tim tăng, người bệnh luôn trong trạng thái hồi hộp,căng thẳng, mất ngủ, sút cân nhanh.

- Biểu hiện: Tuyến giáp phì đại, có nhiễm độc giáp, tức là tuyến giáp của bệnh nhân tự tăng sinh và tổng hợp rất nhiều hormone tuyến giáp gây ra các triệu chứng nhiễm độc cho cơ thể.

Bệnh bazơđô: Do tuyến giáp hoạt động mạnh, tiết nhiều hoocmôn làm tăng cường trao đổi chất, tăng tiêu dùng ôxi, nhịp tim tảng, người bệnh luôn trong trạng thái hồi hộp, căng thẳng, mất ngủ, sút cân nhanh.

Bệnh bướu cổ: Do thiếu iốt trong khẩu phần ăn hàng ngày, tirôxin không tiết ra, tuyến yên sẽ tiết hoocmôn thúc dẩy tuyến giáp tăng cường hoạt động gây phì đại tuyến là nguyên nhân của bệnh bướu cổ. Trẻ bị bệnh sẽ chậm lớn, trí não kém phát triển. Người lớn, hoạt động thần kinh giảm sút, trí nhớ kém.

Tuyến yên giữ vai trò chỉ đạo hầu hết các tuyến nội tiết nhờ hoocmon do tuyến yên tiết ra,đồng thời tuyến yên tiết ra hoocmon có ảnh hưởng trực tiếp lên sự co thắt tử cung,lên sự điều hòa hoạt động bài tiết nước tiểu của thận nên tuyến yên là một tuyến quan trọng nhất trong hệ bài tiết.

Chúc bạn học tốt!

Tuyến yên là tuyến chủ đạo của cơ thể. Nó không chỉ tạo ra các hoócmôn cuả riêng nó, mà nó còn ảnh hưởng đến sự sản xuất của các tuyến khác. Tuyến yên được thấy ở đáy não. Nó được nối liền với cấu tạo dưới đồi kiểm soát nhiều mặt của cơ thể. Có nghĩa là các quy trình hoá học khác nhau mà chức năng là giữ cho mỗi bộ phận cơ thể con người hoạt động.

Phân biệt bệnh Bazơđô với bệnh bướu cổ do thiếu iốt.

* Các tuyến nội tiết:

- Tuyến giáp có hooc môn tiroxin và canxitonin

- Tuyến tụy cóhooc môn isulin và glucagon

- Tuyến sinh dục có hooc môn testosteron và ơstrogen.

* Tuyến yên, tuyến tụy, tuyến giáp, tuyến trên thận, tuyến sinh dục

- Tuyến yên là tuyến chủ đạo của cơ thể.

+ Nó không chỉ tạo ra các hoócmôn cuả riêng nó, mà nó còn ảnh hưởng đến sự sản xuất của các tuyến khác.

+ Tuyến yên được thấy ở đáy não.

+ Nó được nối liền với cấu tạo dưới đồi kiểm soát nhiều mặt của cơ thể.

=> Có nghĩa là các quy trình hoá học khác nhau mà chức năng là giữ cho mỗi bộ phận cơ thể con người hoạt động.

* Hoocmon tuyến tụy là: insullin có vai trò hạ đường huyết, glucagon có vai trò tăng đường huyết

Hoocmon TSH kích thích điều khiển hoạt động của tuyến giáp.Tiết hoocmon Tirôxin.

Hoocmon kích thích tuyến giáp (TSH)

Câu 1:

* Tế bào anpha sẽ tiết glucagon có tác dụng biến đổi glucogen trong gan và cơ thành glucozơ hoa vào máu làm tăng tỉ lệ .

Câu 2 :

* Tế bào benta tiết insulin có tác dụng biến glucozơ thành glucogen tích lũy trong gan và cơ làm hạ đường huyết.

* Điều khiển hoạt động của nội quan và hoạt động của các cơ quan do hệ thần kinh phụ trách:

- Hệ thần kinh động vật: điều khiển tất cả các hoạt động theo ý muốn: chạy, nhạy, nói, ...

- Hệ thần kinh thực vật: điều khiển tất cả các hoạt động ko theo ý muốn : tim đập, dạ dày co bóp, thận bài trừ nước tiểu...

- Chức năng nội tiết của tuyến tụy do các tế bào ở đảo tụy thực hiện.

- Có hai loại tế bào trong đảo tụy:

+ Tế bào α tiết glucagôn

+ Tế bào β tiết insulin

- Cơ chế:

+ Khi đường huyết tăng => kích thích tế bào β tiết Insulin có tác dụng chuyển Glucôzơ --> Glicôgen (dự trữ trong gan và cơ).
+ Khi đường huyết giảm => kích thích tế bào α tiết glucagôn có tác dụng chuyển Glicôgen --> Glucôzơ
=> Nhờ tác dụng đối lập của hai loại hooc môn này mà tỷ lệ đường huyết trong máu luôn ổn định, đảm bảo hoạt động sinh lý diễn ra bình thường.

- Sau bữa ăn nồng độ glucôzơ trong máu tăng lên kích thích tế bào a tuy tiết ra hoocmôn insulin, hoocmôn này có tác dụng chuyển glucôzơ thành glicôgen dự trữ trong gan và làm tăng tính thấm ở tế bào, tế bào tăng nhận và sử dụng glicôzơ, do vậy nồng độ glucôzơ trong máu giảm xuống và duy trì ờ nồng độ 0,1 %.

- Sau khi chạy lao động thì nồng độ glucôzơ trong máu giảm xuống kích thích tế bào a tuy tiết ra hoocmôn glucagôn, hoocmôn này có tác dụng chuyển glicôgen có ở gan thành glucôzơ. Glucôzơ từ gan vào máu, làm cho nồng độ glucôzơ trong máu tăng lên đến khoảng 0,1 %.

* Phân biệt tuyến nội tiết và tuyến yên :

- Tuyến nội tiết là một tổ chức biệt hóa làm nhiệm vụ sản xuất ra hormon có một vai trò cực kỳ quan trọng trong việc đảm bảo khả năng tự điều chỉnh và tự tái tạo của sinh vật.

- Tuyến yên hay còn gọi là tuyến não thùy là một tuyến nội tiết có kích thước bằng hạt đậu và khối lượng 0.5 g (0.018 oz ) nằm ở sàn não thất ba, trong hố yên của thân xương bướm

* Các tuyến nội tiết:tuyến yên,tuyến tùng,tuyến giáp,tuyến ức,tuyến tụy.

* Chức năng của các hoocmon của các tuyến nội tiết:

VD:

+ Hoocmon của tuyến tụy giúp làm giảm đường huyết

+ Hoocmon của tuyến yên giữ vai trò chỉ đạo hoạt động của hầu hết các tuyến nội tiết khác

+ Hoocmon của tuyến giáp giứp trao đổi chất và quá trình chuyển hóa các chất trong tế bào

* I-ốt là thành phần của hormon tuyến giáp. Do vậy, khi cơ thể thiếu i-ốt, làm cho lượng hormon tuyến giáp không được sản xuất đủ, cơ chế điều hòa ngược làm cho tuyến yên tiết ra hormon thúc đẩy sự phát triển của tuyến giáp, gây ra bệnh bướu cổ

- Ngoài ra, thiếu i-ốt còn làm trẻ em trí tuệ kém phát triển

=> Do đó, nhà nước vận động nhân dân sử dụng muối i ốt để phòng chống các bệnh trên