Chương VII. Quả và hạt - Hỏi đáp

Dựa vào đặc điểm hình thái của vỏ quả để phân biệt quả khô (khi chín thì vỏ khô, cứng, mỏng) và quả thịt (khi chín thì mềm, vỏ dày, chứa đầy thịt quá).

• Quả khô: khi chín thì vỏ khô, cứng, mỏng
  • Quả khô nẻ khi chín vỏ khô và tự tách vỏ cho hạt rơi ra ngoài
  • Quả khô không nẻ khi chín vỏ quả không tự tách ra

• Quả thịt: khi chín thì mềm, vỏ dày, chứa đầy thịt quả

  • Quả mọng gồm toàn thịt
  • Qủa hạch có hạch cứng bao bọc lấy hạt

VD: quả khô : quả lúa (hạt lúa), quả thầu dầu, quả cải, quả đậu Hà Lan,,..

VD quả thịt :quả cà chua, quả xoài, quả táo ta, quả mận, quả chanh, quả chuối,...

Quả khô: quả cải, quả đậu Hà Lan, quả dừa, quả ớt, quả bồ kết,...

Quả thịt: quả xoài, quả cà chua, quả dưa hấu, quả bơ, quả đu đủ,...

- Quả cà chua.

- Quả đu đủ.

- Quả chanh.

- Quả dưa hấu.

- Quả chuối.

- ...

- Qủa chanh

- Qủa hồng

- Qủa cà chua

- Qủa cam

- Quả đu đủ

Vỏ, phôi, chất dinh dưỡng dự trữ.

Cấu tạo của hạt: Vỏ, phổi, chất dinh dưỡng dự trữ

Căn cứ vào vỏ quả khi chín chia quả thành hai loại: quả khô
và quả thịt.

*QUẢ KHÔ
*Quả khô: Khi chín vỏ: khô, cứng, mỏng.
*Có thể chia quả khô thành 2 loại:
- Quả khô nẻ: Khi chín, vỏ quả tự tách ra được. Ví dụ: Quả bông, quả đậu Hà lan, quả điệp, quả nổ…
-Quả khô không nẻ: Khi chín, vỏ quả không tự tách ra được. Ví dụ: Quả me, quả thìa là, quả chò, quả lạc…

*QUẢ THỊT:

* Có thể chia quả thịt thành 2 loại:
-Quả mọng: Quả khi chín gồm toàn thịt quả.
Ví dụ:Quả đu đủ, cà chua, chuối,….
- Quả hạch: Quả có hạch cứng bọc lấy hạt.
Ví dụ: Quả xoài, cóc, mơ, táo,…

Cách phát tán :

1. Tự phát tán: Gồm các loại quả khô nẻ làm tung hạt ra ngoài (Vd: quả cải, quả chi chi,...)

2. Phát tán nhờ gió: Gồm quả và hạt có cánh hoặc túm lông (Vd: quả bồ công anh, hạt hoa sữa,...)

3. Phát tán nhờ động vật: Gồm quả, hạt có gai hoặc móc cứng (Vd: quả ké đầu ngựa, quả cây xấu hổ,...) hay là thức ăn của động vật (Vd: hạt thông, quả khế,...)

*Ngoài ra: Con người cũng đã giúp cho quả và hạt phát tán đi rất xa và phát triển ở khắp nơi.

* Dựa vào đặc điểm hình thái của vỏ quả để phân biệt quả khô (khi chín thì vỏ khô, cứng, mỏng) và quả thịt (khi chín thì mềm, vỏ dày, chứa đầy thịt quá).

* Ví dụ :

a) Quả khô : Khi chín vỏ: khô, cứng, mỏng.

- Quả khô nẻ : Khi chín, vỏ quả tự tách ra được. Ví dụ: Quả bông, quả đậu Hà lan, quả điệp, quả nổ…

- Quả khô không nẻ : Khi chín, vỏ quả không tự tách ra được. Ví dụ: Quả me, quả thìa là, quả chò, quả lạc…

b) Quả thịt : Khi chín mềm, vỏ dày, chứa đầy thịt quả.

- Quả mọng : Quả khi chín gồm toàn thịt quả. Ví dụ: Quả đu đủ, cà chua, chuối,….

- Quả hạch : Quả có hạch cứng bọc lấy hạt. Ví dụ: Quả xoài, cóc, mơ, táo,…

- Chuẩn bị:

+ Chọn các hạt đỗ tốt, khô bỏ vào cốc thủy tinh ( mỗi cốc 10 hạt )

+ Cốc 1: không bỏ gì thêm

+ Cốc 2: đổ nước ngập hạt khoảng 6 - 7 cm

+ Cốc 3: lót xuống dưới những hạt đỗ một lớp bông ẩm bỏ vào tủ lạnh

+ Cốc 4: lót xuống dưới những hạt đỗ lớp bông ẩm rồi đặt ra ngoài với nhiệt độ thích hợp

+ Cả 4 cốc đều ở chỗ mát

+ Quan sát sự nảy mầm của hạt đỗ sau 3-4 ngày

Kết quả:

- Chuẩn bị:

+ Chọn các hạt đỗ tốt, khô bỏ vào cốc thủy tinh (mỗi cốc 10 hạt)

+ Cốc 1: Không bỏ gì thêm

+ Cốc 2: Đổ nước cho ngập hạt khoảng 6 – 7 cm

+ Cốc 3: lót xuống dưới những hạt đỗ 1 lớp bông ẩm

+ Cả 3 cốc đều để ở chỗ mát

Quan sát sau 3-4 ngày

Quả và hạt được phát tán nhờ động vật thường có những đặc điểm gì ?

Trả lời: Quả và hạt phát tán nhờ động vật có các đặc điểm là quả ăn được: động vật ăn thịt quả, còn hạt thường có vỏ cứng, bền không bị tiêu hóa, nên được gieo rắc khắp nơi cùng với phân của động vật (quả ổi, quả sim, quả cà chua, quả ớt...). Hoặc quả có gai, móc. lông cứng bám vào lông động vật, được động vật mang đi khắp nơi (quả ké, quả cỏ xước, quả cây xấu hổ...).

Những quả và hạt có thể tự phát tán

Trả lời: Một số loại quả tự phát tán thì: khi nẻ các mảnh vỏ xoắn lại mà bắn mạnh hạt ra ngoài (quả bóng nước, quả đỗ xanh...). Hoặc khi nổ thì cuống bật lên như lò xo mà đẩy hạt ra xa (quá nổ...).

Những quả và hạt có đặc điểm gì thường được phát tán nhờ gió ?

Trả lời: Những quả và hạt phát tán nhờ gió thường có các đặc điểm: quả, hạt có cánh được gió chuyển đi xa gốc cây mẹ (quả chò, quả cơi, hạt núc nác, hạt củ mài,..). Hoặc quả, hạt có lông được gió đem đi xa (quả cỏ lào. quả rau tàu bay, hạt thừng mức...).

Phát tán nhờ nước:

Những cây sống ở vùng núi cao hoặc ven nước thì lại nhờ có nước phát tán. Phát tán nhờ nước: Nổi được trên mặt nước

Đặc điểm các loại quả là

- Dựa vào đặc điểm của vỏ quả người ta chia thành 2 nhóm là: quả khô và quả thịt

a. Quả khô

- Đặc điểm: khi chín thì vỏ khô, cứng và mỏng - Quả khô gồm 2 loại: quả khô tự nẻ và quả khô không tự nẻ

* Quả khô nẻ: khi chín thì vỏ quả tự nứt ra: giúp phát tán hạt.

+ Lưu ý: khi thu hoạch các loại quả khô tự nẻ này thì phải thu hoạch trước khi quả chín vì: khi quả chín thì vỏ quả sẽ tự nứt ra làm hạt rơi ra ngoài ta không thu hoạch được.

+ Ví dụ: quả bông, quả đỗ, quả cải …

* Quả khô không nẻ: khi chín vỏ quả không tự nứt ra

+ Ví dụ: quả thìa là, quả chò …

b. Quả thịt

- Đặc điểm: khi chín mềm, vò dày chứa đây thịt quả bên trong

- Quả thịt gồm 2 loại:

* Quả mọng: quả gồm toàn thịt, khi dùng dao cắt ngang quả thì cắt dễ dàng

+ Ví dụ: quả cà chua, quả cam, quả chanh, quả dưa hấu, đu đủ…

* Quả hạch: bên trong quả có hạch cứng bọc lấy hạt, khi dùng dao cắt ngang quả thì khó cắt + Ví dụ: quả đào, quả quả táo ta, quả mơ, quả mận …

Đặc điểm chung của thực vật hạt kín

Cơ quan sinh dưỡng phát triển đa dạng (rễ cọc, rễ chùm thân gỗ thân thảo, lá đơn, lá kép..), trong thân có mạch dẫn phát triển. Có hoa quả, hạt nằm trong quả (trước đó là noãn nằm trong bầu). Đây là một đặc điểm tiến hóa và là ưu thế của cây Hạt kín (hạt được bảo vệ tốt hơn). Hoa và quả có rất nhiều dạng khác nhau.

Vệ sinh an toàn thực phẩm là việc bảo đảm thực phẩm không gây hại cho sức khoẻ, tính mạng người sử dụng, bảo đảm thực phẩm không bị hỏng, không chứa các tác nhân vật lý, hoá học, sinh học, hoặc tạp chất quá giới hạn cho phép, không phải là sản phẩm của động vật, thực vật bị bệnh có thể gây hại cho sức khỏe con người.

vệ sinh an toàn thực phẩm là biện pháp , điều kiện cần thiết để đảm bảo các loại thực phẩm giữ được chất dinh dưỡng vốn có, không bị ôi hỏng , biến chất không nhiễm khuẩn, không chứa các chất độc hại làm ảnh hưởng đến sức khỏe của người sử dụng.

- Chuẩn bị:

+ Chọn các hạt đỗ tốt, khô bỏ vào cốc thủy tinh ( mỗi cốc 10 hạt )

+ Cốc 1: không bỏ gì thêm

+ Cốc 2: đổ nước ngập hạt khoảng 6 - 7 cm

+ Cốc 3: lót xuống dưới những hạt đỗ một lớp bông ẩm bỏ vào tủ lạnh

+ Cốc 4: lót xuống dưới những hạt đỗ lớp bông ẩm rồi đặt ra ngoài với nhiệt độ thích hợp

+ Cả 4 cốc đều ở chỗ mát

+ Quan sát sự nảy mầm của hạt đỗ sau 3-4 ngày

Kết quả:

Cốc 1: bỏ 10 hạt đỗ đen và không bỏ gì thêm để ra ngoài trời với nhiệt độ thích hợp.

Cốc 2: bỏ 10 hạt đỗ đen để ngập nước khoảng 6 - 7 cm để ra ngoài trời với nhiệt độ thích hợp.

Cốc 3: bỏ 10 hạt đỗ đen lót bông ẩm, bỏ vào tủ lạnh.

Cốc 4: bỏ 10 hạt đỗ đen lót bông ẩm để ra ngoài trời với nhiệt độ thích hợp.

Cốc 4 nảy mầm. Vì có không khí, nhiệt độ, nước, độ ẩm thích hợp.

Cốc 1 không nảy mầm vì: thiếu nước.

Cốc 2 không nảy mầm vì: thiếu không khí.

Cốc không nảy mầm vì: nhiệt độ thấp.

Giống nhau:

- Thân và lá thật.

- Lá có chất diệp lục.

- Thực hiện các quá trình: quang hợp, hô hấp, hút nước,...

- Sinh sản bằng bào tử.

- Cơ quan sinh sản túi bào tử.

Khác nhau:

Cơ quan sinh dưỡng

Cơ quan sinh sản:

Rêu :
+ Rễ giả
+ Thân : chưa có mạch dẫn, chưa có sự phân nhánh
+ Lá : chưa có mạch dẫn
- Dương xỉ :
+ rễ thật
+ thân có mạch dẫn
+ lá có mạch dẫn

Hai cây sống ở môi trượng cạn lá có lông hoặc lớp sáp em có thể kể đến cây táo ta (lá có lông) hoặc cây nhót (lá có lớp sáp).

Điểm giống nhau giữa hạt cây 2 lá mầm (hạt đỗ đen) và cây 1 lá mầm (hạt ngô) là: đều có vỏ bao bọc bảo vệ hạt, phôi. Phôi đều có: chồi mầm, lá mầm. thân mầm và rễ mầm.


Điểm khác nhau giữa hạt cây Hai lá mầm và hạt cây Một lá mầm là: phôi của hạt cây Hai lá mầm thì có 2 lá mầm, còn phôi của hạt Một lá mầm thì có 1 lá mầm. Chất dinh dưỡng dự trữ ở hạt cây Hai lá mầm nằm trong 2 lá mầm, còn ở cây Một lá mầm thì nằm ở phôi nho.

khác nhau:cây 2 lm:rễ cọc,thân gỗ

gân lá hình mạng

cánh hoa:5

số lm:2

cây 1lm:rễ chùm<thân cỏ

gân lá song song

cánh hoa:6

số lá mầm:1

và lớp 2 lm phôi của hạt có 2 lm

lop 1 lm phôi của hạt có 1 lm

Dựa vào đặc điểm hình thái của vỏ quả để phân biệt quả khô (khi chín thì vỏ khô, cứng, mỏng) và quả thịt (khi chín thì mềm, vỏ dày, chứa đầy thịt quá).

• Quả khô: khi chín thì vỏ khô, cứng, mỏng
  • Quả khô nẻ khi chín vỏ khô và tự tách vỏ cho hạt rơi ra ngoài
  • Quả khô không nẻ khi chín vỏ quả không tự tách ra

• Quả thịt: khi chín thì mềm, vỏ dày, chứa đầy thịt quả

  • Quả mọng gồm toàn thịt
  • Qủa hạch có hạch cứng bao bọc lấy hạt

VD: quả khô : quả lúa (hạt lúa), quả thầu dầu, quả cải

VD quả thịt :quả cà chua, quả xoài, quả táo.

-Dựa vào đặc điểm hình thái của vỏ quả để phân biệt :

+ Quả khô : khi chín thì vỏ khô ,cứng, mỏng

+ QuáQuả thịt : khi chín thì mềm, vỏ dày ,chứa đầy thịt quả.

-Ví dụ :

+ Quả khô : quả lúa (hạt lúa), quả thầu dầu ,quả cải,...

+ Quả thịt : cà chua ,quả xoài ,quả táo, ....

Mạch rây có chức năng vận chuyển các chất hữu được tổng hợp ở lá đến các cơ quan khác của cây.

Mạch rây có chức năng vận chuyển các chất hữu cơ từ lá xuống các cơ quan.

Cây một lá mầm:
- Có dạng thân cỏ (trừ một số ít có dạng thân đặc biệt như cây cau, cây dừa, tre , nứa ...)
- Cây một lá mầm phôi của hạt chỉ có một lá mầm
- Rễ chùm
- Gân lá hình cung, song song
- Hoa có từ 4 đến 5 cánh .
VD: cây rẻ quạt, lúa, lúa mì, ngô...

Cây hai lá mầm:
- Có dạng thân đa dạng (thân gỗ, thân cỏ , thân leo ...)
- Rễ cọc
- Gân lá hình mạng (trường hợp đặc biệt thì các gân lá chính sếp hình cung...)
- Câu hai lá mầm phôi của hạt có hai lá mầm
- Số cánh hoa thì đa dạng ( có cây hoa không cánh hoặc rất nhiều cánh )
VD: Cây rau muống, rau cải, bầu , bí, mướp, cà chua ...