Chương 4. Ngành Thân mềm - Hỏi đáp

Câu 1: Vì sao lại xếp mực bơi nhanh cùng ngành với ốc sên bò chậm chạp?

Vì chúng có đặc điểm giống nhau:

- Thân mềm, cơ thế không phân đốt.

- Có vỏ đá vôi bảo vệ cơ thố.

- Có hệ tiêu hóa phân hóa.

- Có khoang áo phát triển.

Câu 2: Ở các chợ ở địa phương em có các loại thân mềm nào được bán làm thực phẩm? Loại nào có giá trị xuất khẩu?

Nói chung ở các chợ địa phương trong cả nước thường gặp các loại

- trai, hên. Chợ vùng biến còn có thêm mực (mực khô và mực tươi). Đó là những thực phẩm có giá trị xuất khẩu.

Câu 3. Ý nghĩa thực tiễn của vỏ thân mềm.

Vỏ của các loài thân mềm thường được dùng trong thực tiễn như sau:

- Đồ trang sức.

- Vật trang trí.

- Đồ mỹ nghệ.

3.

Vỏ của các loài thân mềm thường được dùng trong thực tiễn như sau:

- Đồ trang sức.

- Vật trang trí.

- Đồ mỹ nghệ.

I - CÁC CƠ QUAN DINH DƯỠNG

1. Tiêu hoá
Cá chép có bóng hơi thông với thực quán bằng 1 ống ngắn giúp cá chìm nổi trong nước dễ dàng.
2. Tuần hoàn và hô hấp

3. Bài tiết
Phía giữa khoang thân, sát với sống lưng có 2 thận màu tím đỏ, nằm 2 bên cột sổng, thận cá thuộc thận giữa (trung thận), còn đơn giàn, có chức năng lọc máu, thải các chất không cần thiết ra ngoài nhưng khá năng lọc chưa cao.
II - THẦN KINH VÀ GIÁC QUAN

ở cá chép, hệ thần kinh hình ống gồm nào bộ (trong hộp sọ) và tuỳ sống (trong cung đốt sống). Não trước chưa phát triển nhưng tiểu não tương đối phát triển, có vai trò điểu hoà và phối hợp các hoạt động phức tạp khi bơi. Hành khứu giác, thuỳ thị giác cũng rất phát triển.
Các giác quan quan trọng ớ cá ]à mắt, mũi (mũi cá chi để ngửi mà không để thở), cơ quan đường bôn cũng là giác quan quan trọng giúp cá nhận biết được những kích thích về áp lực, tốc độ dòng nước và các vật cản trên đường đi để tránh.

Các ý nghĩa :

Vỏ của các loài thân mềm thường được dùng trong thực tiễn như sau:

- Đồ trang sức.

- Vật trang trí.

- Đồ mỹ nghệ.

Nói chung ở các chợ địa phương trong cả nước thường gặp các loại trai, hên. Chợ vùng biến còn có thêm mực (mực khô và mực tươi). Đó là những thực phẩm có giá trị xuất khẩu.

Nói chung ở các chợ địa phương trong cả nước thường gặp các loại

- trai, hên. Chợ vùng biến còn có thêm mực (mực khô và mực tươi). Đó là những thực phẩm có giá trị xuất khẩu.

Vì chúng có đặc điểm giống nhau:

- Thân mềm, cơ thế không phân đốt.

- Có vỏ đá vôi bảo vệ cơ thố.

- Có hệ tiêu hóa phân hóa.

- Có khoang áo phát triển.

Vì chúng có đặc điểm giống nhau:

- Thân mềm, cơ thế không phân đốt.

- Có vỏ đá vôi bảo vệ cơ thố.

- Có hệ tiêu hóa phân hóa.

- Có khoang áo phát triển.

Ngoài tập tính săn mồi bằng cách rình bắt, hay phun “hỏa mù” che mắt kẻ thù để trốn chạy, mực còn có các tập tính sau:
— Chăm sóc trứng: Mực đẻ trứng thành chùm như chùm nho bám vào rong rêu, đẻ xong mực ở lại canh trứng. Thỉnh thoảng mực phun nước vào trứng để làm giàu ôxi cho trứng phát triển.
— Con đực có một tua miệng đảm nhiệm chức năng giao phối (tay giao phôi). Ớ một số loài, tay giao phối có thể đứt ra mang theo các bó tinh trùng bơi đến thụ tinh cho con cái.

Ngoài tập tính săn mồi bằng cách rình bắt, hay phun “hỏa mù” che mắt kẻ thù để trốn chạy, mực còn có các tập tính sau:
— Chăm sóc trứng: Mực đẻ trứng thành chùm như chùm nho bám vào rong rêu, đẻ xong mực ở lại canh trứng. Thỉnh thoảng mực phun nước vào trứng để làm giàu ôxi cho trứng phát triển.
— Con đực có một tua miệng đảm nhiệm chức năng giao phối (tay giao phôi). Ớ một số loài, tay giao phối có thể đứt ra mang theo các bó tinh trùng bơi đến thụ tinh cho con cái.

Ốc sên thường sống ở nơi cây cối rậm rạp, ẩm ướt, cũng có khi gặp ốc sên ớ độ cao trên 1000m so với mặt nước biển.
Khi bò, ốc sên tiết ra chất nhờn làm giảm ma sát. Khi khô, chất nhờn đó tạo nên vết màu trắng trên lá cây.

Khi nuôi cá mà không thả trai, nhưng trong ao vẫn có trai là vì ấu trùng trai thường bám vào mang và da cá. Vào ao cá, ấu trùng trai phát triển bình thường.

Khi nuôi cá mà không thả trai, nhưng trong ao vẫn có trai là vì ấu trùng trai thường bám vào mang và da cá. Vào ao cá, ấu trùng trai phát triển bình thường.

Trai dinh dưỡng theo kiểu hút nước để lọc lấy vụn hữu cơ, động vật nguyên sinh, các động vật nhỏ khác, góp phần lọc sạch nước vì cơ thể trai giống như những máy lọc sống. Ở những nơi nước ô nhiễm, người ta ăn trai, sò hay bị ngộ độc vì khi lọc nước, nhiều chất độc còn tồn đọng trong cơ thể trai, sò.

Cách dinh dưỡng theo kiểu hút nước để lọc lấy vụn hữu cơ, động vật nguyên sinh, các dộng vật nhỏ khác có tác dụng lọc sạch môi
trong nước. Ở những vùng nước ô nhiễm, người ăn trai (sò cũng vậy) - Vì bị ngộ độc vì khi lọc nước lấy thức ăn chúng cũng giữ lại nhiều chất độc trong cơ thể.

Cách tự vệ: Khi gặp nguy hiểm, trai co chân khép vỏ để bảo vệ phần mềm bên trong.

- Cấu tạo của trai đảm bảo cách tự vệ có hiệu quả: Nhờ vỏ cứng rắn và 2 cơ khép vỏ vững chắc nên kẻ thu không thể bỏ vỏ ra để ăn phần mềm của cơ thể trai.

Khi gặp nguy hiểm, trai co chân, khép vỏ để bảo vệ phần mềm bên trong. Nhờ vỏ cứng rắn và 2 có khép vỏ vững chắc nên kẻ thù không thể bửa vỏ ra đế ăn phần mềm cơ thể trai.

- Tua miệng thuỷ tức chứa nhiều tế bào gai có chức năng tự vệ và bắt mồi. Khi đói, thuỷ tức vươn dài đưa tua miệng quờ quạng khắp xung quanh. Tình cờ chạm phái mồi (một con rận nước) lập tức tế bào gai ờ tua miệng phóng ra làm tê liệt con mồi.
- Thủy tức chưa có cơ quan hô hấp. Sự trao đổi khí được thực hiện qua thành cơ thể.

1. Lệnh mục I - Không khí có thế bị ỏ nhiễm và gây tác hại tới hoạt dộng hô hấp từ những loại tác nhân như thế nào? - Hãy đề ra các biện pháp bảo vệ hệ hô hâp tránh các tác nhân có hại. Trả lời: - Các tác nhân chủ yếu gây hại cho hệ hô hấp của người: + Bụi, các khí độc hại như NOx, SOx, CO, nicôtin,... + Các vi sinh vật gây bệnh. - Các biện pháp hạn chế tác hại của các tác nhân nêu trên: Biện pháp Tác dụng - Trồng nhiều cây xanh trên đường phố, công sở, trường học. bệnh viện và nơi ở. - Điều hoà thành phần không khí (chủ yếu là tỉ lệ O2 và CO2) theo hướng có lợi cho hô hấp. - Hạn chế việc sử dụng các thiết bị thải ra các khí độc hại. - Không hút thuốc lá. - Hạn chế ô nhiễm không khí do các chất khí dộc (NOx, SOx, CO, nicôtin,...) - Xây dựng nơi làm việc và nơi ở có đủ nắng, gió, tránh ẩm thấp. - Thường xuyên dọn vệ sinh. - Không khạc nhổ bừa bãi. - Hạn chế ô nhiễm không khí do các vi sinh vật gây bệnh. - Nên đeo kháu trang khi đi ngoài đường phố và khi dọn vệ sinh. - Hạn chế ô nhiẻm không khí do bụi. 2. Lệnh mục II - Giải thích vì sao khi luyện tập thể dục thế thao đúng cách, đều đặn từ bé có thể có được dung tích sống lí tưởng? - Giải thích vì sao khi thờ sâu và giảm số nhịp thở trong mỗi phút sẽ làm tăng hiệu quả hô hấp? - 1 lãy đề ra các biện pháp luyện tập để có thể có một hệ hò hấp khoe mạnh. Trả lời: * Dung tích sống: - Dung tích sống là thế tích khổng khí lớn nhất mà một cơ thể có thế hít vào và thở ra. - Dung tích sông phụ thuộc tổng dung tích phổi và dung tích khí cận. Dung tích phối phụ thuộc dung tích lổng ngực, mà dung tích lồng ngực phụ thuộc sự phát triển của khung xương sườn trong dỏ tuổi phát triển, sau dó độ tuổi phát triển sẽ không phát triển nữa. Dung tích khí cặn phụ thuộc vào khá nâng co tối đa của các cư thở ra, các cơ này cần luyện tập dều từ bé. - Cần luyện tập thể dục thể thao dúng cách, thường xuyên đều dặn từ bé sẽ có dung tích sống lí tưởng. * Giải thích qua ví dụ sau: - Một người thở ra 18 nhịp/phút, mỗi nhịp hít vào 400ml không khí: + Khí lưu thỏng/phút: 400ml x 18 = 7200ml. + Khí vô ích ở khoảng chết: 150ml x 18 = 2700ml + Khí hữu ích vào tới phế nang: 7200ml - 2700ml = 4500ml - Nếu người đó thở sâu: 12 nhịp/phút, mồi nhịp hít vào 600ml + Khí lưu thông: 600ml x 12 = 7200ml + Khí vô ích khoảng chết: 150ml x 12 = 1800ml + Khí hữu ích vào tới phế nang: 7200ml - 1800ml = 5400ml Kết luận: Khi thở sâu và giám nhịp thở trong mỗi phút sẽ tăng hiệu quả hô hấp. * Biện pháp tập luyện: Tích cực tập thẻ dục thế thao phối hợp thở sâu và giảm nhịp thở thường xuyên từ bé. II. GIẢI ĐÁP CÁC CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP CUỐI BÀI Giải bài tập 1 trang 73 SGK sinh học 8: Trồng nhiêu cây xanh có ích lợi gì trong việc làm trong sạch bầu không khí quanh ta? Trả lời: Cây xanh giúp điều hòa không khí, tạo không khí trong lành. Vì khi có ánh nắng mặt trời cây sẽ hấp thủ khí CO2 và nhả khí O2, như vậy không khí xung quanh chúng ta sẽ sạch mà mát hơn. Giải bài tập 2 trang 73 SGK sinh học 8: Hút thuốc lá cỏ hại như thẻ nào cho hệ hô hấp? Trả lời: Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc và có hại cho hệ hô hấp như sau: - CO: chiếm chỗ của 02 trong hồng cầu, làm cho cơ thể ở trạng thái thiếu 02, đặc biệt khi cơ thể hoạt động mạnh. - NOx: gây viêm, sưng lớp niêm mạc, cản trở trao đối khí; có thể gây chết ở liều cao. - Nicôtin: làm tê liệt lớp lông rung trong phế quản, giảm hiệu quả lọc sạch không khí; có thể gây ung thư phổi. Giải bài tập 3 trang 73 SGK sinh học 8: Tại sao trong đường dẩn khí của hệ hô hấp đã có những cấu trúc và cơ ché chống bụi, bảo vệ phổi mà khi lao động vệ sinh hay đi đường vẫn cần đeo khẩu trang chống bụi? Trả lời: Mật độ bụi khói trên đường phố nhiều khi quá lớn, vượt quá khả năng làm sạch của đường dẫn khí của hệ hô hấp, bởi vậy nên đeo khẩu trang chống bụi khi đi đường và lao động vệ sinh. Giải bài tập 4 trang 73 SGK sinh học 8: Dung tích sống là gì? Quá trình luyện tập dê táng dung tích sống phụ thuộc vào các yếu tố nào? Trả lời: - Dung tích sống là thể tích không khí lớn nhất mà một cơ thể có thể hít vào và thở ra. Các chỉ số phản ánh một hệ hô hấp khoẻ mạnh: - Dung tích sống là tối đa. - Lượng khí cặn là tối thiểu. - Số nhịp thở/1 phút là tối thiểu. - Mỗi nhịp thở đều sâu hơn (lượng khí lưu thông lớn, lượng khí trao đổi lớn, lượng khí không được trao đổi nhỏ).

Ốc sên bò chậm chạp,không trốn chạy được trước sự tấn công của kẻ thù nên ốc sên tự vệ bằng cách co rụt cơ thể vào trong vỏ.Vì lớp vỏ cứng rắn,kẻ thù không thể nào ăn được phần mềm của cơ thể chúng

Việc đào lỗ đẻ trứng của ốc sên giúp chúng bảo vệ trứng trước kẻ thù

Lớp 8 òi nên nhớ xíu xíu thui

- tự vệ bằng cách co rụt cổ vào trong vỏ.
- Ốc sên đào lỗ đẻ trứng có ý nghĩa sinh học là bảo vệ trứng khỏi kẻ thù.