Bài học đường đời đầu tiên

- Phân tích tính cách Dế Mèn:

- Hành động: đạp phanh phách vào ngọn cỏ, đưa cả hai chân lên vuốt râu...→ Tính cách ngạo mạn, tự kiêu của Dế Mèn.

- Dế Mèn là một chú dế tự tin và luôn tự hào về bản thân và sức mạnh của mình.

-  Dế Mèn tự cao, kiêu căng 

+ Coi thường, gọi Dế Choắt là "mày".+ Ngạo mạn cố tình trêu tức chị Cốc dẫn đến cái chết đau thương của Dế Choắt.

Em hãy nêu những tính từ miêu tả hình dáng và tính cách của Dế Mèn.

Tả hình dáng: cường tráng, mẫm bóng, cứng, nhọn hoắt, hủn hoẳn, giòn giã, nâu bóng, bướng, đen nhánh, ngoàm ngoạp, cong, hùng dũng, trịnh trọng, khoan thai.

(đôi càng mẫm bóng, những càng vuốt nhọn hoắt, cái đầu nổi từng tảng rất bướng, hai cái răng đen nhánh nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy, sợi râu dài và uốn cong; lúc đi bách bộ thì người rung rinh một màu nâu bóng mỡ; hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp, chốc chốc lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu)

Từ đồng nghĩa ,gần âm: lực điền ( đồng nghĩa với: cường tráng), sắc nhọn (đồng nghĩa với: nhọn hoắt), đen đủi (đen nhánh), dũng mãnh (hùng dũng),...

.

Tả tính cách: Qua những tính từ chỉ tính cách và một số hành động của Dế Mèn, có thể nói Dế Mèn là chàng dế cường tráng, trẻ trung nhưng rất bướng, kiêu căng, xốc nổi, ngộ nhận về sức mạnh của mình.

Từ đồng nghĩa, gần âm: khỏe mạnh (đồng nghĩa với: cường tráng), trẻ măng (đồng nghĩa với: trẻ trung), bướng bỉnh (đồng nghĩa với: rất bướng), kiêu kỳ (kiêu căng), bốc đồng (xốc nổi),...

 

Qua việc xác định các tính từ được sử dụng và sự so sánh với những từ đồng nghĩa, gần âm khác; ta thấy được sự tinh tế trong việc sử dụng từ ngữ của nhà văn Tô Hoài, bởi không mội tính từ nào khác có thể thay thế được những từ ngữ đã được tác giả lựa chọn; việc thay như vậy nếu có diễn ra thì cũng làm mất đi vẻ tự nhiên, giàu sức gợi hình, gợi cảm của lời văn nguyên bản của tác phẩm.

_{Hãy like để cô biết em thích câu trả lời từ cô nhé!}

Diễn biến tâm lí và thái độ của Dế Mèn trong việc trêu Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt

   + Huênh hoang: “ Sợ gì? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa”

   + Trêu xong chị Cốc thì chui tọt vào hang tự đắc rằng mình đã ăn toàn

   + Nghe thấy tiếng chị Cốc mổ Dế Choắt thì sợ hãi nằm im thin thít.

   + Khi chị Cốc đi rồi, Mèn mới “mon men bò lên” hối lỗi

=> Dế Mèn từ hung hăng, hống hách trở nên hèn nhát, run sợ.

- Dế Mèn rút ra bài học về thái độ, tính cách: Không kiêu căng, tự phụ, không khinh thường ai, phải biết yêu thương, giúp đỡ kẻ yếu thế hơn mình.

- Bài học đường đời đầu tiên được thể hiện qua câu nói của Dế Choắt: “Sống ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ sớm muộn cũng chuốc họa vào thân.”

Diễn biến tâm lí:

- Hung hăng

- Chui tọt và hang

- nằm im thin thít, mon mem

- Dế Mèn trêu chọc chị Cốc vì sự ngông cuồng tường mình tài ba và muốn chứng tỏ cho Dế Choắt biết, mình không sợ bất kì ai trên đời. Từ lúc bắt đầu trêu chị Cốc đến lúc Dế Choắt bị chị Cốc mổ chết, diến biến tâm lí của Dế Mèn có nhiều sự thay đổi khác nhau:

Lúc bắt đầu trêu:Sợ gì? Mày bảo tao sợ cái gì? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa !.Giương mắt ra mà xem tao trêu con mụ Cốc đây này.Lúc trêu xong: sợ hãi, hèn nhát.Chị trợn tròn mắt, giương cánh lên…Tôi chui tọt vào hangNép tận đáy mà tôi cũng chết khiếp, nằm im thin thít.Lúc Dế Choắt bị chị Cốc đánh chết: Thì khóc thảm thiết hốt hoảng ăn năn, hối hận.Nào tôi biết đâu cơ sự lại ra nông nỗi này.Tối hối lắm! tôi hối hận lắm.

- Qua sự việc ấy, Dế Mèn đã rút ra được bài học đường đời đầu tiên cho mình. Đó là: Không được kiêu căng, tự phụ. Không được cậy vào sức khỏe của mình mà hung hăng làm bậy. Nếu không suy nghĩ cẩn thận trước khi làm sẽ mang họa vào thân.

Những tính từ miêu tả hình dáng và tích cách của Dế Mèn trong đoạn trích:

Mẫm bóng, cường tráng, cứng, , hủn hoẳn, dài, giòn giã, nâu bóng, bướng, ngoàm ngoạp,nhọn hoắt, cong, , trịnh trọng ,hùng dũng, khoan thai, đen nhánh.

- Có thể thay:

+ “trịnh trọng” bằng “oai vệ”.

+ “hủn hoẳn” bằng “ngắn tủn”.

=>Tuy nhiên các từ được thay không diễn tả được sinh động, gợi cảm về anh chàng Dế Mèn. Nhà văn đã lựa chọn từ ngữ một cách chính xác để miêu tả nhân vật Dế Mèn.

Tham khảo

Tham khảo

Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau. Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc vào nhiều nhóm từ đồng nghĩa khác nhau.

– Từ đồng nghĩa có hai loại: những từ đồng nghĩa hoàn toàn (không phân biệt nhau về sắc thái ý nghĩa) và từ đồng nghĩa không hoàn toàn (có sắc thái ý nghĩa khác nhau, đây là từ gần nghĩa). 

– Có hiện tượng từ đồng nghĩa bởi vì trong tiếng Việt có vốn từ ngữ vô cùng đa dạng, phong phú để gọi tên một sự vật. Do đó, có những từ cùng nghĩa hoặc gần nghĩa (nghĩa cơ bản giống nhau nhưng mỗi từ thường mang sắc thái riêng khi sử dụng ở các văn cảnh khác nhau)

- Ngoại hình :

+ Đôi càng mẫm bóng

+ Những cái vuốt ... nhọn hoắt.

+ Đôi cánh ... xuống tận chấm đuôi.

+ Đầu ... rất bướng.

+ Hai cái răng ... máy làm việc.

+ Sợi râu ... rất đỗi hùng dũng.

Tính cách của Dế Mèn trong đoạn văn : Qua những tính từ chỉ tính cách và một số hành động của Dế Mèn, có thể nói Dế Mèn là chàng dế cường tráng, trẻ trung nhưng điệu đáng, kiêu căng, xốc nổi, hung hăng, ngộ nhận về sức mạnh của mình.

Cường tráng đồng nghĩa với khỏe mạnh

mẫm bong đồng nghĩa với bóng loáng

tợn đồng nghĩa với liều lĩnh

cứng đồng nghĩa với cứng cáp

đen nhánh đồng nghĩa với đen láy

hung hăng đồng nghĩa với hung bạo

hống hách đồng nghĩa với ngông cuồng

hùng dũng đồng nghĩa với dũng mãnh

Các chi tiết miêu tả ngoại hình cùa Dế Mèn: đôi càng mẫm bóng, những càng vuốt nhọn hoắt, cái đầu nổi từng tảng rất bướng, hai cái răng đen nhánh nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy, sợi râu dài và uốn cong.

- Hành động: co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ; lúc đi bách bộ thì người rung rinh một màu nâu bóng mỡ; hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp, chốc chốc lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu.

- Cách miêu tả của tác giả là vừa tả hình dáng chung vừa làm nổi bật các chi tiết quan trọng của đối tượng, vừa miêu tả ngoại hình vừa diễn tả cử chỉ, hành động để bộc lộ được một vẻ đẹp sống động, cường tráng và cả tính nết của Dế Mèn.

b) Những tính từ miêu tả hình dáng và tính cách trong đoạn văn:

cường tráng, mẫm bóng, cứng, nhọn hoắt, hủn hoẳn, giòn giã, nâu bóng, bướng, đen nhánh, ngoàm ngoạp, cong, hùng dũng, trịnh trọng, khoan thai.

- Có thể thay các tính từ trên bằng một số từ đồng nghĩa hoặc gần nghĩa:

hủn hoẳn thay bằng ngắn tủn

giòn giã thay bằng giòn tan

trịnh trọng thay bằng oai vệ

Tuy nhiên, các từ được thay không diễn tả được sinh động, gợi cảm về anh chàng Dế Mèn. Nhà văn đã lựa chọn từ ngữ rất chính xác, sắc cạnh để miêu tả nhân vật nổi bật lạ thường.

Đoạn văn nào thế nhỉ?

 Dàn ý

Mở đoạn : Vẻ đẹp của sông Năm Căn là hình ảnh trọng tâm phản ánh nét đẹp của vùng sông nước Cà Mau

Thân đoạn :

+ Kích thước : mênh mông , rộng hơn ngàn thước , dài

+ Cảnh vật 2 bên bờ : rừng đước ... vô tận

+ Trên sông : Cá đước ... trắng

+ Âm thanh : ầm ầm ngày đêm như thác

+ Màu sắc : sinh động , phong phú (màu lá , màu trời , màu nước ) : xanh lá mạ , xanh rêu , xanh chai lọ

Kết đoạn : Bằng những hình ảnh so sánh ấn tượng , độc đáo , hấp dẫn , tác giả liên tưởng , miêu tả sống động về con sông Năm Căn => mênh mang , rộng lớn , hùng vĩ, hoang dã

=> thể hiện niềm tự hào , yêu mến

hãy sử dụng cách noi nhân hóa để diễn đạt lại các câu sau cho sinh đọng gợi cảm 1,mấy chú chim dang hót líu lo trên cây 2,trên bầu trời, những đám mây trôi bồng bềnh 3,buổi sáng,mặt trời chieeud tia nắng xuống mặt đất 4,vườn hoa hồng tỏa hương thơm ngát

Cà Mau là mảnh đất rộng lớn, hùng vĩ, giàu sức sống hoang dã qua lăng kính của Đoàn Giỏi vùng sông nước ấy như gần ngay trước mắt người đọc bức tranh sống động mà gam màu chủ đạo là “màu xanh lặng lẽ”. Ta có thể dễ dàng bắt gặp hình ảnh những con kênh, con rạch chằng chịt còn nguyên vẻ hoang sơ, huyền bí. Theo chân tác giả xuôi dòng kênh Bọ Mắt đổ ra kênh Cửa Lớn và ra sông Năm Căn, con nước nhiệt thành “nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác”, cũng vì thế mà tôm cá trù phú và đời sống của con người cũng vì thế mà ồn ào hơn. Bên cạnh vẻ đẹp hấp dẫn của cảnh sắc thiên nhiên là cảnh cuộc sống đông vui, tấp nập của chợ Năm Căn, nét văn hóa độc đáo của người dân vùng sông nước. Tất cả được nhà văn kể và tả bằng một giọng văn lôi cuốn, hấp dẫn vừa khái quát, vừa tỉ mỉ.

Dế Mèn : đôi càng mẫm bóng , đôi cánh bây giờ dài thành cái áo dài xuống tận chấm đuôi , râu dài uốn cong vẽ rất đỗi hùng dũng , thân hình cường tráng khỏe mạnh 

Dế Choắt bè bè , nặng nề , rất xấu . cánh ngắn ngủn giữa lưng , hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê . râu cụt có 1 mẩu . người gày gò và dài lêu nghêu như gã nghiện thuốc phiện . 

* tính cách 

Dế Mèn : huênh hoang , kiêu ngạo , lỗ mãng 

Dế Choắt : tự ti , hiền hòa , nhân từ . trái ngược với Dế Mèn

-- muốn khắc họa đc hình ảnh của các nhân vật đó , nhà văn phải là 1 người có mắt quan sát và rất để ý đến mọi thứ xung quanh . ( còn 1 điểm mà mọi người thường k nhận ra là nhà văn phải rất yêu quý trẻ con mới viết đc cách miêu tính cách của các nhân vật , để ý kỉ thì tính cách của Dế Mèn , Dế Choắt , chị cóc hay nhân vật nào đó tính cách đều giống như những đứa trẻ hiện giờ . Hóng hách có , hay tự ti có , nóng tính như chị cóc cũng có ,...)