Bài 5. Công xã Pa-ri 1871

Vì công xã Paris là cuộc cách mạng đầu tiên do giai cấp vô sản đứng lên đấu trang, chống lại giai cấp tưi sản.

Dù chỉ tồn tại trong thời gian ngắn ngủi, Công xã Paris đã đề ra các chính sách tiến bộ phục vụ quyền lợi của nhân dân lao động: Tách nhà thờ ra khỏi hoạt động của nhà nước, quy định tiền lương tối thiểu, giảm lao động ban đêm, cấm cúp phạt vô cớ, đánh đập công nhân; Thực hiện chế độ giáo dục bắt buộc, miễn học phí... Đây là những chính sách của một chế độ mới, xã hội mới, là sự cổ vũ nhân dân lao động thế giới trong sự nghiệp đấu tranh cho một tương lai tốt đẹp hơn.

Công xã đã để lại nhiều bài học trong tổ chức lãnh đạo cách mạng, thực hiện liên minh các tầng lớp lao động, đây là các bài học được nhiều cuộc cách mạng sau này như Cách mạng Tháng Mười Nga, Cách mạng ở Cuba, Cách mạng Việt Nam... tiếp thu.

Bức tường Công xã (Mur des Fédérés) nổi tiếng nằm trong phạm vi nghĩa trang Père-Lachaise ở phía nam, đó là nơi 147 chiến sĩ Công xã Paris, những chiến sĩ tự vệ cuối cùng của khu Belleville, bị bắn chết vào ngày Chủ nhật, 28 tháng 5 năm 1871, ngày cuối cùng của "Tuần lễ đẫm máu" (Semaine Sanglante) và đánh dấu chấm hết cho sự tồn tại của Công xã Paris. Vì ý nghĩa đặc biệt của bức tường này, Père-Lachaise đã trở thành nghĩa trang được lựa chọn để chôn cất phần lớn các nhà lãnh đạo cánh tả của Pháp và là nơi làm lễ kỉ niệm hàng năm của những người cánh tả với số lượng lên từ vài trăm đến vài nghìn người (cá biệt năm 1936 có tới 600.000 người tham gia lễ kỉ niệm), các buổi lễ này được tổ chức bởi lãnh đạo của các đảng cánh tả (Đảng dân chủ xã hội Pháp, Đảng Cộng sản Pháp...) và các tổ chức cánh tả khác.

- Sáng 18/3/ 1871 Chie tấn công Quốc dân quân, nhưng bị thất bại phải rút về Vécxai để đối phó.

Nhận xét : đây là cuộc cách mạng vô sản đầu tien trên thế giới

Diễn biến

-- Khi mâu thuẫn giữa Chính phủ tư sản (ờ Véc-xai) với nhân dân ngày càng gay gắt, Chi-e tiến hành âm mưu bất hết các ủy viên của Ủy ban Trung ương (đại diện cho nhân dân).

- Ngày 18 - 3 - 1871, Chi-e cho quân đánh úp đồi Mông-mác (Bắc Pa-ri) - là nơi tập trung đại bác của Quốc dân quân, nhưng thất bại. Chi-e phải cho quân chạy về Véc-xai. Nhân dân nhanh chóng làm chủ Pa-ri và đảm nhiệm vai trò Chính phủ lâm thời
- Ngày 26 - 3 - 1871. nhân dân Pa-ri tiến hành bầu cử Hội đồng Công xã theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu. Những người trúng cử phần đông là công nhân và trí thức - đại diện cho nhân dân lao động Pa-ri.

kết quả : thành công

Diễn biến:- Khi mâu thuẫn giữa Chính phủ tư sản (ờ Véc-xai) với nhân dân ngày càng gay gắt, Chi-e tiến hành âm mưu bất hết các ủy viên của Ủy ban Trung ương (đại diện cho nhân dân).
- Ngày 18 - 3 - 1871, Chi-e cho quân đánh úp đồi Mông-mác (Bắc Pa-ri) - là nơi tập trung đại bác của Quốc dân quân, nhưng thất bại. Chi-e phải cho quân chạy về Véc-xai. Nhân dân nhanh chóng làm chủ Pa-ri và đảm nhiệm vai trò Chính phủ lâm thời
- Ngày 26 - 3 - 1871. nhân dân Pa-ri tiến hành bầu cử Hội đồng Công xã theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu. Những người trúng cử phần đông là công nhân và trí thức - đại diện cho nhân dân lao động Pa-ri.

Kết quả:- Lật đổ chính phủ tư sán

- Đưa giai cấp vô sản lên nắm chính quyền, phục vụ quyền lợi cho nhân dân lao động

Tình hình kinh tế Anh

- Từ cuối thập niên 70, Anh mất dần địa vị độc quyền công nghiệp, do vậy vai trò lũng đoạn thị trường thế giới bị giảm sút, bị Mĩ và Đức vượt qua.

- Tuy vậy, Anh vẫn chiếm ưu thế về tài chính, xuất cảng tư bản, thương mại, hải quân và thuộc địa

- Trong công nghiệp: nhiều công ti độc quyền xuất hiện ở hầu hết các ngành: khai thác than, dệt, thuốc lá, hóa chất, luyện kim,… đặc biệt trong lĩnh vực ngân hàng.

- Trong nông nghiệp: Anh lâm vào khủng hoảng trầm trọng, phải nhập khẩu lương thực.

a, Kinh tế

☺ Trước 1870: kinh tế Anh đứng đầu thế giới

☺ Sau 1870:

- Cuối thế kỉ XIX, xuống hạng ba (sau Mỹ và Đức) do:

+ Kĩ thuật lạc hậu.

+Đầu tư vào thuộc địa nhiều.

- Dẫn đầu thế giới về sản xuất tư bản thương mại và thuộc địa

- Đầu thế kỉ XX, công ti độc quyền về công nghiệp và tài chính ra đời.

b, Chính trị

Anh là nước quân chủ lập hiến : cầm quyền bảo vệ tư sản.

c, Đối ngoại

- Đẩy mạnh xâm lược thuộc địa

- Diện tích thuộc địa lớn : 33 triệu km², chiếm \(\dfrac{1}{4}\) diện tích thế giới.

- Dân số : 400 triệu dân, chiếm chiếm \(\dfrac{1}{4}\) dân số thế giới.

- Là nước đế quốc mặt trời không bao giờ lặn.

⇒ CHỦ NGHĨA ĐẾ QUỐC THỰC DÂN

- Lực lượng cách mạng là quần chúng nhân dân lao động Pa-ri.
- Lật đổ chính quyền của giai cấp tư sản.
- Thành lập chính quyền của giai cấp vô sản.

Từ đầu tháng 4, quân Véc-xai bắt đầu tiến công Pa-ri. Đến đầu tháng 5, phần lớn các pháo đài ở phía tây và phía nam bị quân Véc-xai chiếm lại.
Đầu tháng 5-1871, chính phủ Chi-e kí hòa ước với Đức. cốt cho Đức tỉnh An-dát và một phần tinh Lo-ren giàu có, chịu bồi thường 5 tỉ phrăng vàng. Đáp lại, Đức thả 10 vạn tù binh để Chi-e có thêm lực lượng chống lại Công xã.

Ngày 20 - 5, quân chính phủ Véc-xai bắt đầu tổng tấn công vào thành phố. Từ đó diễn ra cuộc chiến ác liệt giành giật từng ngôi nhà, góc phố, kéo dài cho đến ngày 28 - 5 - 1871. lịch sử gọi là “Tuần lễ đẫm máu" Nhân dân lao động Pa-ri, kể cả người già, phụ nữ. trẻ em đều tham gia chiến đấu. Trận chiến đấu cuối cùng của các chiến sĩ Công xã diễn ra ở nghĩa địa Cha La-se-dơ ngày 27 - 5.

Tuy chỉ tồn tại 72 ngày, nhưng Công xã Pa-1: có ý nghĩa thực sự lớn lao. Công xã là hình ảnh của một chế độ mới, xã hội mới, là sự cổ vũ nhân dân lao động toàn thế giới trong sự nghiệp đấu tranh cho một tương lai tốt đẹp hơn. Công xã để lại nhiều bài học quý báu : cách mạng vô sản muốn thắng lợi phải có Đảng cách mạng chân chính lãnh đạo. thực hiện liên minh công nông ; phải kiên quyết trấn áp kẻ thù. xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân.

Vì công xã Pari là một nhà nước kiểu mới, nhà nước của dân, do dân. Một số chính sách khác như: tách nhà thờ khỏi trường học, nhân dân được làm chủ những cơ sở sản xuất,... ủy ban được bầu ra và có thể bị nhân dân bãi bỏ bất cứ lúc nào công xã pari thực sự là một nước của giai cấp vô sản.

Công xã Pari phục vụ quyền lợi cho nhân dân lao động vì công xã được hình thành do dân và vì dân.

Cơ quan cao nhất của nhà nước là hội đồng công xã, vừa ban bố pháp luật vừa lập các ủy ban thi hành pháp luật.

Cơ chế bộ máy nhà nước này đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân lao động. Nhân dân nắm mọi quyền thông qua hội đồng công xã, mọi thành viên của công xã đều chịu trách nhiệm trước nhân dân.

Hội đồng công xã hoàn toàn khác biệt về bản chất so với bộ máy tự sản vì nó phục vụ cho lợi ích của quần chúng lao động.

Mâu thuẫn gay gắt không thể điều hòa giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản( vì chính sách bóc lột nặng nề)