Bài 1. Nhật Bản

Theo Đào Trinh Nhất, dân tộc Nhật Bản trước hết nhờ sự tin tưởng mình là Thần quốc mà được bền bỉ lâu dài, xưa nay không bị ngoại hoạn; lại nhờ có địa lý hun đúc khiến cho người Nhật có nhiều đức tính tốt: tự tôn, coi trọng danh dự, thượng võ, hiếu chiến, coi cái chết như không và đặc biệt là biết dung hòa tốt. Sau hết nhờ chế độ phong kiến đắp đổi đã thao luyện tinh thần, trí hóa cho họ, cho nên đến khi gặp thời thế phong trào duy tân của họ được nhanh chóng thực hiện và gặt hái thành công.

Ngoài ra, người Nhật cũng chịu ảnh hưởng bởi tư tưởng Nho giáo Trung Hoa nhưng họ biết tiếp thu có chọn lọc, không mù quáng theo khoa cử, kinh nghĩa, thi phú và sĩ phu không bị danh lợi của cử nhân, tiến sĩ làm cho mê muội. Họ cũng không mê tín, không tin phong thủy, bói toán, không đốt vàng mã, không tin quỷ thần. Vì thế, khi thấy có Tây học văn minh thì họ không chần chừ, nghi ngại mà theo ngay. 

Điển hình cho sự khác biệt về tư tưởng này là phụ nữ Nhật Bản có địa vị, được tôn trọng từ rất sớm. Nếu Việt Nam chỉ có duy nhất một vị vua nữ là Lý Chiêu Hoàng, và cũng chỉ tại vị được hơn một năm, ở Trung Hoa có duy nhất Nữ hoàng đế Võ Tắc Thiên; thì ở Nhật có tới mấy đời Thiên hoàng là nữ.

Cũng theo tác giả Đào Trinh Nhất, mô hình cai trị ở Nhật Bản lúc bấy giờ có phần giống với thời vua Lê chúa Trịnh ở Việt Nam. Suốt mấy trăm năm, Thiên hoàng ở ngôi chỉ như phỗng đá, làm vua hư danh vậy thôi, bao nhiêu đại quyền trong nước đều bị các Tướng quân thay nhau nắm giữ. Mặc dầu vậy, đời Mạc phủ nào cũng vẫn dốc lòng tôn kính hộ vệ Thiên hoàng, luôn tỏ ra tuân thủ các nguyên tắc của đạo lý truyền thống, bởi trên danh nghĩa Thiên hoàng vẫn là người có quyền uy cao, đồng thời là biểu tượng cho sự trường tồn và thống nhất dân tộc.

Ngoài Thiên hoàng Minh Trị (Fukuzawa Yukichi) tác giả Đào Trinh Nhất còn giúp chúng ta biết đến vai trò của Đức Xuyên Khánh Hỷ (Tokugawa Yoshinobu), vị Tướng quân cuối cùng đã đóng vai trò quan trọng trong việc nhanh chóng kết thúc chế độ Mạc phủ, trao lại chính quyền cho Thiên hoàng, cũng như tầng lớp tinh hoa của Nhật Bản, những người ngay từ khi tiến hành cuộc duy tân đã biết mấu chốt của cải cách phải bắt đầu từ học thuật tư tưởng.

Giới nghiên cứu ngày nay cũng đồng quan điểm với tác giả Nhật bản duy tân 30 năm khi cho rằng, một những nhân tố quan trọng góp phần tạo nên sự thành công của cuộc cải cách Minh Trị là vai trò của những nhà lãnh đạo mà nổi bật nhất là vai trò của “Duy tân tam kiệt”, bao gồm ba tay chí sỹ Saigo Takamori (Tây Hương Long Thịnh), Okubo Toshimichi (Đại Cửu Bảo Lợi Thông), Kido Takayoshi (Mộc Hộ Hiếu Doãn). 

Đây được xem là nhóm lãnh đạo đầu tiên đã có công lèo lái đất nước trong những năm đầu sau cuộc cải cách. Đó là những cánh tay đắc lực đã giúp Thiên hoàng thực hiện những chính sách cải cách về kinh tế, chính trị và quân sự hết sức hiệu quả, góp phần xây dựng chính quyền trung ương và tạo ra một thời kỳ phát triển vượt bậc về văn hóa, luật pháp và quân sự. Các nội dung này cũng được tác giả khảo cứu kỹ lưỡng trong các chương sau chót của cuốn sách.

bn tư chọn lọc những ý chính nhé ,

Nhật được gọi là Đế quốc quân phiệt,vi` hội đủ các yếu tố riêng và chung:
5 đặc điểm về kinh tế:
- Tích tụ sản xuất & các tổ chức độc quyền
- Tư bản tài chính & đầu sỏ tài chính
- Xuất khẩu tư bản trở thành đặc trưng quan trọng
- Phân chia kinh tế thế giới giữa các liên minh độc quyền của các nước đế quốc
- Hoàn thành phân chia lãnh thổ thế giới & cuộc đấu tranh để chia lại thế giới.
Còn 3 đặc điểm chung là:
- Thực dân (có nhiều thuộc địa)
- Cho vay nặng lãi
- Quân phiệt & hiếu chiến
Đặc điểm riêng:sở dĩ gọi là quân phiệt vì là nước quân chủ (đứng dầu là vua-Thiên hoàng) và lấy xây dựng lực lượng quốc phòng để làm bàn đạp phục vụ mưu đồ bành trướng của chủ nghĩa đế quốc

- Cách Mạng Nga thắng lợi mở ra con đường giải phóng dân tộc cho giai cấp công nhân và nhân dân các nước thuộc địa. Đó là con dường Cách mạng vô sản. ( Điều này bạn có thể thấy rất rõ bằng cách tìm hiểu nguyên nhân mà Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước, cũng như khi đi nhiều nơi trên Thế giới, làm nhiều ngành nghề để kiếm sống và hoạt động cách mạng thì Người thấy rằng ở đâu thì giai cấp công nhân và nhân dân lao động cũng bị áp bức bóc lột. Trước đó thì ở nước ta, cuối thế kỉ XIX, các sĩ phu Nho học có tư tưởng tiến bộ như Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Hoàng Hoa Thám đã cố gắng tổ chức và vận động cuộc đấu tranh của dân tộc theo mục tiêu và ph\ưng pháp mới. Nhưng chủ trương "cầu ngoại viện, dùng bạo lực Cách mạng của PBC thất bại, tư tưởng " ỷ Pháp cầu tiến" của PCT không thành công. Con đường khởi nghĩa của HHT còn mang nặng "cốt cách phong kiến". Và Người nhận định: Để giành độc lập dân tộc, đem lại tự do, hạnh phúc cho nhân dân không còn con đường nào khác ngoài con đường Cách mạng vô sản!

- CMT10 Nga trước tiên ảnh hưởng tới lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, người Việt Nam yêu nước tiêu biểu đầu thế kỉ XX. Từ đó, làm cho người đi theo Chủ nghĩa Mác - Lê nin và tìm thấy con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc ta. Việc Nguyễn Ái Quốc tìm thấy con đường cứu nước đã mở ra thời kì chấm dứt tình trạng khủng hoảng về đường lối cứu nước.

- CMT10 Nga đã làm bùng nổ phong trào đấu tranh của Giai cấp công nhân ở các nước tư bản phương Tây và phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa phương Đông và có mối quan hệ mật thiết với nhau vì cùng chống kẻ thù chung là Chủ nghĩa đế quốc. Nếu như ở các nước phương Tây, giải phóng là giai cấp là nhiệm vụ thiết yếu thì ở các nước thuộc địa phương Đông giải phóng dân tộc là nhiệm vụ cấp bách.

Như vậy, cuộc Cách mạng giải phóng dân tộc của nhân dân ta có mối quan hệ mật thiết với phong trào đấu tranh của nhân dân Pháp và nhân dân các nước thuộc địa của Pháp.

- Tác động đến Việt Nam:
+ CMT10 đã tác động đến những người yêu nước VN trên con đường tìm chân lí cứu nước,mà trước hết Là đối với Ng Ái Quốc.Nhờ ảnh hưởng của CMT10 Nga mà NAQ đã tìm đến chủ nghĩa Mác Lê Nin và tìm ra con đg cứu nước cho dân tộc VN- con đg CM vô sản.
+ Dưới tác động của cuộc CMT10 Nga,cuộc đấu tranh cách mạng Pháp và phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa Của Pháp có mối liên hệ mật thiết với nhau vì cùng chống kẻ thù chung là đế quốc Pháp

nhận xét

Đây là những cải cách tiến bộ diễn ra trên nhiều lĩnh vực như chính trị, kinh tế, quân sự, giáo dục. Là cuộc CMTS chấm dứt CĐPK, thiết lập chính quyền của quý tộc, tư sản hóa, đứng đầu là Minh Trị. Nhờ những cải cách toàn diện và đồng bộ, đến cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX, Nhật Bản đã trở thành một nước tư bản công nghiệp thoát khỏi bị biến thành thuộc địa, mở đường cho CNTB phát triển chuyển sang gia đoạn CDĐQ.

Nhận xét :
+ Về chính trị: Nhật hoàng tuyên bố thủ tiêu chế độ Mạc phủ, lập chính phủ mới, thực hiện bình đẳng ban bố quyền tự do.
+ Về kinh tế: Xoá bỏ độc quyền ruộng đất của phong kiến thực hiện phương thức cải cách theo hướng TBCN.
=> Cuộc Duy Tân Minh tri là một cuộc cách mạng là cuộc CM Dân chủ TS không triệt để do Liên minh quý tộc - tư sản tiến hành "từ trên xuống" còn nhiều hạn chế.

Nx đúng k ạ

Thế thì hay quá cô ạ

vay thi vui qua co a

a, Hoàn cảnh lịch sử

- Cuối thế kỉ XIX, CNTB phương Tây ngày càng phát triển và đẩy nhanh quá trình mở rộng xâm chiếm thuộc địa. Trong khi đó ở Châu Á nói chung chế độ phong kiến trên đường suy yếu và hầu hết các nước Châu Á đều trở thành thuộc địa, nửa thuộc địa hay phụ thuộc vào các nước TB lớn ….. ( trừ Nhật Bản )

- Ở Nhật Bản giữa thế kỉ XIX, mầm mống KT TBCN xuất hiện, giai cấp nông dân, thị dân bị phong kiến bóc lột thậm tệ, mâu thuẫn xã hội ở Nhật ngày càng gay gắt làm chế độ Mạc Phủ bị khủng hoảng trầm trọng.

- Trước nguy cơ xâm lược của các nước TB phương Tây, Mạc Phủ lại ký kết các hiệp ước bất bình đẳng với Mĩ, Anh, Pháp,…. dẫn đến phong trào “Đảo Mạc” ngày càng phát triển.

- Tháng 1/1868, một số quí tộc và tầng lớp Samurai cùng nhân dân lật đổ chế độ Mạc Phủ, trao quyền cho Minh Trị Thiên Hoàng. Ngày 3.1.1868, Chính phủ mới của Thiên Hoàng thành lập, thực hiện cuộc cải cách Minh Trị…

b, Cuộc cải cách Minh Trị

- Về chính trị: Nhật hoàng tuyên bố chấm dứt chế độ Mạc Phủ, thành lập chính phủ mới, xóa bỏ tình trạng cát cứ, đưa Nhật Bản thành một quốc gia thống nhất thuộc quyền chỉ đạo của chính phủ trung ương…tổ chức Chính phủ gồm 12 bộ như kiểu châu Âu… Năm 1889 hiến pháp mới được ban hành, chế độ quân chủ lập hiến được thiết lập.

- Về kinh tế: Chính phủ đã thi hành các chính sách thống nhất tiền tệ, thống nhất thị trường, xóa bỏ độc quyền ruộng đất của giai cấp phong kiến, cho phép mua bán ruộng đất, tăng cường phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa ở nông thôn, xây dựng cơ sở hạ tầng đường xá cầu cống…

- Về văn hóa- giáo dục: Thực hiện chế độ giáo dục bắt buộc, đưa nội dung khoa học – kỹ thuật vào chương trình giảng dạy, cho thanh niên ưu tú ra nước ngoài học. Coi giáo dục là nhân tố chìa khóa của sự phát triển.

- Về quân sự: Hiện đại hóa quân đội theo kiểu phương Tây, thực hiện chế độ nghĩa vụ quân sự. Công nghiệp đóng tàu được chú trọng phát triển, mời chuyên gia quân sự nước ngoài…

- Sau hơn 20 năm Minh Trị duy tân (1868-1895), Nhật Bản đã có bước phát triển vượt bậc. Minh Trị duy tân đã mở đường cho việc biến Nhật Bản phong kiến thành một nước tư bản chủ nghĩa giúp Nhật Bản thoát khỏi số phận một nước thuộc địa, hay nửa thuộc địa, trở thành một cường quốc ở Châu Á......

=> Triều Nguyễn ở Việt Nam đã từ chối những đề nghị cải cách, canh tân đất nước của những sĩ phu yêu nước tiến bộ vào cuối thế kỷ XIX, tiêu biểu như Phạm Phú Thứ, Nguyễn Trường Tộ... Vì vậy Việt Nam ngày càng kiệt quệ suy yếu và trở thành thuộc địa của thực dân Pháp

Yếu tố chìa khóa đưa Nhật Bản phát triển là ''Giáo dục''

- Khi được giáo dục, người dân Nhật mới đủ bản lĩnh tiếp theo nền tri thức tiến bộ của các nước phương Tây
- Từ sau khi lĩnh ngộ được tri thức, người Nhật mới có thể thoát khỏi 1 nước Nông Nghiệp lạc hậu, trở thành 1 nước tư bản hùng mạnh, sau đó là 1 nuớc đế quốc ở Châu Á .