Trong tự nhiên, chúng ta có thể bắt gặp những hiện tượng như: hoa được thụ phấn nhờ ong, bướm; sư tử săn trâu rừng làm thức ăn; ... Điều đó cho thấy các loài sinh vật không sinh sống một cách riêng lẻ mà sống cùng nhau trong một không gian sinh thái, có mối quan hệ với nhau. Sự tương tác giữa các loài sinh vật có ý nghĩa gì?
Bài 47. Quần xã sinh vật
Khởi động (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 199)
Thảo luận (1)
Câu hỏi 1 (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 199)
Dựa vào Hình 47.1, hãy:
a) Xác định các dấu hiệu để nhận biết một quần xã sinh vật.
b) Kể thêm ví dụ về quần xã sinh vật ở địa phương em và xác định các quần thể có trong quần xã đó.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảia) Các quần thể có trong quần xã sinh vật vùng nước nông trong hình: Quần thể vịt, quần thể cá, quần thể chuồn chuồn, quần thể ốc, quần thể hoa sen, quần thể bọ nước, quần thể rau mũi mác,…
b) Ví dụ về quần xã sinh vật ở địa phương em:
- Quần xã sinh vật rừng ngập mặn. Gồm các thành phần quần thể như: quần thể cây đước, quần thể cây mắm, quần thể cua, quần thể tôm, quần thể nghêu,…
- Quần xã sinh vật rừng nhiệt đới. Gồm các thành phần quần thể như: quần thể cây dương xỉ, quần thể cây chuối hột, quần thể rắn hổ mang, quần thể thỏ, quần thể hổ,…
- Quần xã sinh vật vùng đồng ruộng. Gồm các thành phần quần thể như: quần thể lúa, quần thể chuột, quần thể cỏ dại, quần thể bướm, quần thể ốc bươu vàng, quần thể ếch,…
(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)
Câu hỏi 2 (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 199)
Cho hai quần xã với mật độ cá thể của các loài như sau:
- Quần xã 1 (cá thể/ha): Cỏ lau (8 500), châu chấu (500), chim sẻ (150), lúa (10 000).
- Quần xã 2 (cá thể/m²): Tảo lam (25 000), tôm (350), cá mè hoa (260), cá quả (60), cá rô (3-5), bèo hoa dâu (670). Quần xã nào có độ đa dạng cao hơn? Giải thích.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiQuần xã 2 có độ đa dạng cao hơn vì quần xã 2 có số lượng loài nhiều hơn quần xã 1.
(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)
Câu hỏi 3 (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 200)
Hãy xác định loài ưu thế hoặc loài đặc trưng trong các quần xã sau đây:
a) Quán xã đồng cỏ.
b) Quán xã rừng lá kim.
c) Quần xã rừng ngập mặn.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảia) Cỏ là loài ưu thế trong quần xã đồng cỏ.
b) Cây thông là loài đặc trưng trong quần xã rừng lá kim.
c) Cây đước là loài đặc trưng trong quần xã rừng ngập mặn.
(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)
Luyện tập (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 200)
Hãy xác định loài đặc trưng ở Vườn quốc gia Cát Bà (Hải Phòng), Vườn quốc gia Tràm Chim (Đồng Tháp).
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Loài đặc trưng ở vườn quốc gia Cát Bà (Hải Phòng): Voọc Cát Bà (voọc đầu vàng).
- Loài đặc trưng ở vườn quốc gia Tràm chim (Đồng tháp): Cây tràm.
(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)
Câu hỏi 4 (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 200)
Nêu các biện pháp bảo vệ quần xã sinh vật.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiCác biện pháp bảo vệ quần xã sinh vật:
- Hạn chế những tác động tiêu cực của con người đến môi trường sống của quần xã từ các hoạt động: chặt phá rừng, khai thác khoáng sản và tài nguyên sinh vật, xây dựng các khu công nghiệp, xả thải các chất độc hại vào môi trường, sự gia tăng dân số,…
- Xây dựng các khu bảo tồn.
- Bảo tồn các loài ưu thế, loài đặc trưng của quần xã; cải thiện chất lượng môi trường; phục hồi và bảo vệ rừng.
- Hoàn thiện pháp chế; tăng cường tuyên truyền, giáo dục.
(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)
Luyện tập (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 200)
Tại sao nói: “Bảo vệ sự ổn định của các quần xã chính là biện pháp hiệu quả để bảo vệ đa dạng sinh học"?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiVì bảo vệ sự ổn định của các quần xã giúp bảo vệ số lượng loài và số lượng cá thể của mỗi loài trong quần xã phù hợp với khả năng cung cấp nguồn sống của môi trường. Nhờ đó, các loài đều tồn tại và phát triển ổn định, đảm bảo sự đa dạng sinh học.
(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)
Vận dụng (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 200)
Hãy để xuất một số biện pháp để hạn chế những tác động tiêu cực của con người đến quần xã sinh vật ở địa phương em (đồng ruộng, rừng ngập mặn, ...).
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiMột số biện pháp hạn chế những tác động tiêu cực của con người đến quần xã sinh vật ở địa phương em:
- Nghiêm cấm khai thác, chặt phá rừng bừa bãi; không khai thác rừng đầu nguồn.
- Quy hoạch bãi rác thải, nghiêm cấm đổ chất độc hại ra môi trường.
- Xử lí rác thải ở các khu công nghiệp trước khi thải ra môi trường.
- Có biện pháp sử dụng các chất hóa học bảo vệ thực vật một cách an toàn, theo tiêu chuẩn quy định.
- Trồng cây gây rừng; trồng rừng ngập mặn ven biển.
- …
(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)