Bài 28: Khai thác thế mạnh để phát triển kinh tế ở Tây Nguyên

Hướng dẫn giải

Phân bố và ý nghĩa phát triển kinh tế đối với quốc phòng an ninh ở Tây Nguyên:
1. Phân bố các ngành kinh tế:

- Trồng cây công nghiệp lâu năm:
+ Cà phê: Lâm Đồng, Đắk Lắk, Đắk Nông.
+ Cao su: Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk.
+ Hồ tiêu: Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai.
- Lâm nghiệp:
+ Rừng phòng hộ: Phân bố rộng khắp Tây Nguyên.
+ Rừng sản xuất: Lâm Đồng, Đắk Lắk, Gia Lai.
- Thủy điện:
+ Sông Sêrêpốk: Đắk Lắk, Lâm Đồng.
+ Sông Ba: Kon Tum, Gia Lai.
- Khai thác bô-xít: Lâm Đồng, Đắk Nông.
- Du lịch:
+ Đà Lạt (Lâm Đồng): Thành phố du lịch nổi tiếng với khí hậu mát mẻ quanh năm.
+ Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk): Nổi tiếng với văn hóa cà phê và các di tích lịch sử.
+ Kon Tum: Nổi tiếng với Vườn quốc gia Kon Ka Kinh và các di tích văn hóa Chăm Pa.
2. Ý nghĩa phát triển kinh tế:

- Tăng cường tiềm lực quốc phòng:
+ Nâng cao đời sống người dân, tạo nguồn lực cho quốc phòng.
+ Phát triển các ngành kinh tế có thể sử dụng cho mục đích quốc phòng.
+ Nâng cao trình độ khoa học kỹ thuật.
- Giữ vững an ninh trật tự:
+ Tạo việc làm, giảm thiểu các hoạt động vi phạm pháp luật.
+ Nâng cao năng lực của các lực lượng chức năng.
+ Tăng cường đoàn kết các dân tộc thiểu số.
- Bảo vệ chủ quyền biên giới:
+ Phát triển kinh tế giúp khẳng định chủ quyền quốc gia trên biên giới.
+ Tăng cường hoạt động của các lực lượng chức năng trên biên giới.
+ Nâng cao ý thức của người dân về bảo vệ chủ quyền biên giới.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ:
(*) Vị trí địa lí:

- Nằm trên cao nguyên badan rộng lớn, phía tây giáp Lào và Campuchia.
- Là vùng duy nhất không giáp biển.
- Giới hạn:
+ Phía Bắc: giáp Quảng Nam, Quảng Ngãi.
+ Phía Đông: giáp Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận.
+ Phía Nam: giáp Đồng Nai, Bình Phước.
+ Phía Tây: giáp Attapeu (Lào), Ratanakiri và Mondulkiri (Campuchia).

(*) Phạm vi lãnh thổ:

- Diện tích: 54.700 km² (chiếm 16,5% diện tích cả nước).
- Gồm 5 tỉnh: Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông, Lâm Đồng.
Đặc điểm dân số:

- Dân số: hơn 5,4 triệu người (2020).
- Mật độ dân số: 100 người/km² (thấp hơn mức trung bình cả nước).
- Thành phần dân tộc:
+ 54 dân tộc.
+ Dân tộc Kinh chiếm chủ yếu
+ Các dân tộc thiểu số chủ yếu: Ba Na, Ê Đê, Gia Rai, M'Nông, Xơ Đăng...

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Thế mạnh và hạn chế đối với phát triển cây công nghiệp lâu năm ở Tây Nguyên:
1. Thế mạnh:

(*) Điều kiện tự nhiên:
- Khí hậu:
+ Nóng ẩm, mưa nhiều.
+ Phù hợp cho các loại cây công nghiệp lâu năm như cà phê, cao su, hồ tiêu...
- Đất đai:
+ Đất bazan màu mỡ, tơi xốp.
+ Phù hợp cho cây công nghiệp lâu năm.
- Địa hình:
+ Cao nguyên tương đối bằng phẳng.
+ Thuận lợi cho việc canh tác và thu hoạch.
(*) Điều kiện kinh tế - xã hội:
- Trao đổi thương mại thuận lợi.
- Cơ sở hạ tầng giao thông phát triển.
- Có nhiều khu công nghiệp chế biến nông sản.
- Nguồn lao động dồi dào.
2. Hạn chế:

(*) Điều kiện tự nhiên:
- Mùa khô kéo dài.
- Thiếu nước tưới cho cây trồng.
- Dễ xảy ra hạn hán, cháy rừng.
(*) Điều kiện kinh tế - xã hội:
- Trình độ khoa học kỹ thuật của người dân còn thấp.
- Hệ thống thủy lợi chưa phát triển đồng bộ.
- Giá cả thị trường biến động mạnh.
- Ô nhiễm môi trường do sử dụng hóa chất trong nông nghiệp.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Phát triển và phân bố cây công nghiệp lâu năm ở Tây Nguyên:
1. Phát triển:

- Diện tích:
+ Tăng từ 537,7 nghìn ha (1990) lên 635,8 nghìn ha (2020).
+ Chiếm 37,7% diện tích gieo trồng cây công nghiệp cả nước.
- Sản lượng:
+ Tăng từ 1.174,2 nghìn tấn (1990) lên 5.445,7 nghìn tấn (2020).
+ Chiếm 58,3% sản lượng cây công nghiệp cả nước.
2. Phân bố:

- Cà phê:
+ Lâm Đồng, Đắk Lắk, Đắk Nông.
+ Chiếm 62,4% diện tích cà phê cả nước.
- Cao su:
+ Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk.
+ Chiếm 28,2% diện tích cao su cả nước.
- Hồ tiêu:
+ Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai.
+ Chiếm 42,3% diện tích hồ tiêu cả nước.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

(*) Thế mạnh:

- Điều kiện tự nhiên:
+ Khí hậu: nóng ẩm, mưa nhiều.
+ Đất đai: bazan màu mỡ, tơi xốp.
+ Địa hình: cao nguyên tương đối bằng phẳng.
- Rừng:
+ Diện tích rừng lớn: 2.583.600 ha (chiếm 47,4% diện tích rừng cả nước).
+ Rừng giàu tài nguyên: gỗ quý, lâm sản.
- Nguồn lao động:
+ Dồi dào.
+ Có kinh nghiệm trồng rừng và khai thác lâm sản.
(*) Hiện trạng phát triển:

- Diện tích rừng: Giảm: từ 3.435.400 ha (1990) xuống 2.583.600 ha (2020).
- Nguyên nhân:
+ Phá rừng để lấy đất trồng cây công nghiệp.
+ Cháy rừng.
- Chất lượng rừng: Suy giảm:
+ Rừng nghèo tăng.
+ Rừng giàu giảm.
- Sản xuất lâm nghiệp: Phát triển:
+ Trồng rừng: diện tích và sản lượng gỗ đều tăng.
+ Khai thác lâm sản: đa dạng hóa sản phẩm.
- Hạn chế:
+ Chế biến lâm sản còn thô sơ.
+ Giá trị xuất khẩu thấp.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Phân tích thế mạnh và hạn chế đối với phát triển thủy điện ở vùng Tây Nguyên:
Thế mạnh:

- Địa hình: Tây Nguyên có địa hình cao nguyên badan với nhiều sông suối lớn, dốc, chảy qua nhiều thác ghềnh, tạo ra tiềm năng thủy điện lớn.
- Khí hậu: Khí hậu cận xích đạo với lượng mưa dồi dào (1.500 - 2.500mm/năm) tập trung vào mùa mưa, tạo nguồn nước dồi dào cho các nhà máy thủy điện.
- Nhu cầu điện: Nhu cầu điện năng của Tây Nguyên đang tăng cao do tốc độ phát triển kinh tế - xã hội nhanh.
- Hạ tầng: Hệ thống đường giao thông ngày càng được hoàn thiện, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thi công, vận hành và quản lý các nhà máy thủy điện.
Hạn chế:

- Mùa khô kéo dài: Mùa khô ở Tây Nguyên kéo dài từ 4 - 5 tháng, lượng nước sông suối giảm mạnh, ảnh hưởng đến công suất phát điện.
- Bồi lắng: Hiện tượng bồi lắng cao do địa hình dốc, ảnh hưởng đến tuổi thọ của các nhà máy thủy điện.
- Tác động môi trường: Xây dựng các nhà máy thủy điện có thể ảnh hưởng đến hệ sinh thái rừng, sông suối và đời sống của người dân địa phương.
Hiện trạng phát triển thủy điện của vùng:
- Tây Nguyên là vùng có tiềm năng thủy điện lớn nhất cả nước: Hiện nay, Tây Nguyên có hơn 20 nhà máy thủy điện đang hoạt động với tổng công suất hơn 5.000MW, chiếm khoảng 25% tổng công suất thủy điện cả nước.
- Nhiều nhà máy thủy điện lớn đang được xây dựng: Một số nhà máy thủy điện lớn đang được xây dựng như: Sông Ba Hạ, Sông Ba H’ling, Krông Pôk 4, Krông Pôk 5…
- Phát triển thủy điện góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của vùng: Cung cấp nguồn điện cho sản xuất, sinh hoạt, phát triển các ngành công nghiệp, dịch vụ.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Thế mạnh:

- Trữ lượng bô-xít lớn: Tây Nguyên là nơi tập trung trữ lượng bô-xít lớn nhất Việt Nam, chiếm khoảng 80% trữ lượng cả nước.
- Chất lượng bô-xít tốt: Quặng bô-xít ở Tây Nguyên có hàm lượng nhôm cao, ít tạp chất, thích hợp cho việc khai thác và chế biến.
- Điều kiện khai thác thuận lợi: Địa hình cao nguyên, ít sông suối, thuận lợi cho việc khai thác lộ thiên.
- Nhu cầu thị trường cao: Nhu cầu về nhôm trên thế giới đang ngày càng tăng, tạo điều kiện cho việc xuất khẩu quặng bô-xít và sản phẩm nhôm.
Hiện trạng khai thác bô-xít:

- Ngành khai thác bô-xít ở Tây Nguyên đang phát triển mạnh: Hiện nay, có 3 mỏ bô-xít lớn đang được khai thác ở Tây Nguyên là: Mỏ Nhân Cơ (Đắk Nông), Mỏ Tân Rai (Lâm Đồng) và Mỏ Bù Gia Mập (Bình Phước).
- Sản lượng khai thác bô-xít ngày càng tăng: Năm 2020, sản lượng khai thác bô-xít của Tây Nguyên đạt khoảng 6 triệu tấn.
- Ngành chế biến nhôm cũng đang phát triển: Hiện nay, có 2 nhà máy sản xuất nhôm lớn ở Tây Nguyên là: Nhà máy Nhôm Nhân Cơ (Đắk Nông) và Nhà máy Nhôm Lâm Đồng.
- Ngành khai thác bô-xít và chế biến nhôm đóng góp quan trọng cho kinh tế - xã hội của Tây Nguyên: Tạo ra nguồn thu ngân sách lớn, giải quyết việc làm cho người dân địa phương.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Phân tích thế mạnh và hạn chế trong phát triển du lịch ở Tây Nguyên:
- Thế mạnh:

+ Tài nguyên du lịch phong phú và đa dạng: Tây Nguyên có nhiều cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, thơ mộng như: thác nước, hồ nước, núi rừng, hang động; di tích lịch sử, văn hóa độc đáo của các dân tộc thiểu số; lễ hội đặc sắc.
+ Khí hậu ôn hòa, mát mẻ: Khí hậu Tây Nguyên ôn hòa, mát mẻ quanh năm, thích hợp cho du lịch nghỉ dưỡng.
+ Hạ tầng du lịch ngày càng phát triển: Hệ thống giao thông, khách sạn, nhà hàng… ngày càng được hoàn thiện, đáp ứng nhu cầu của du khách.
+ Nhu cầu du lịch ngày càng tăng: Nhu cầu du lịch khám phá, trải nghiệm văn hóa bản địa ngày càng tăng.
- Hạn chế:

+ Hạ tầng du lịch chưa phát triển đồng đều: Một số địa phương còn thiếu các dịch vụ du lịch cơ bản như: khách sạn, nhà hàng, khu vui chơi giải trí…
+ Chất lượng nguồn nhân lực du lịch còn thấp: Nhiều nhân viên du lịch chưa được đào tạo bài bản về nghiệp vụ và ngoại ngữ.
+ Công tác quảng bá du lịch chưa hiệu quả: Chưa thu hút được nhiều du khách quốc tế.
Việc phát triển du lịch của vùng:
- Tây Nguyên được xác định là một trong những vùng du lịch trọng điểm của cả nước: Chính phủ đã có nhiều chính sách ưu đãi để phát triển du lịch ở Tây Nguyên.
- Ngành du lịch của Tây Nguyên đang phát triển mạnh: Số lượng du khách đến Tây Nguyên ngày càng tăng.
- Một số sản phẩm du lịch đặc trưng của Tây Nguyên đang được phát triển: Du lịch sinh thái, du lịch văn hóa, du lịch cộng đồng…
- Công tác quảng bá du lịch được tăng cường: Tham gia các hội chợ du lịch quốc tế, tổ chức các sự kiện du lịch…

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Ý nghĩa của việc phát triển kinh tế - xã hội đối với quốc phòng an ninh ở Tây Nguyên:
1. Nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân:

- Giảm thiểu tình trạng đói nghèo, tệ nạn xã hội: Khi đời sống được cải thiện, người dân sẽ có điều kiện tốt hơn để học tập, lao động và phát triển, từ đó giảm thiểu các vấn đề tiêu cực như đói nghèo, tệ nạn xã hội.
- Tăng cường sự gắn kết giữa các dân tộc: Việc phát triển kinh tế - xã hội đồng đều sẽ góp phần thu hẹp khoảng cách giàu nghèo giữa các dân tộc, tạo sự gắn kết và đoàn kết trong cộng đồng.
2. Tạo cơ sở vật chất - kỹ thuật cho quốc phòng:

- Phát triển hệ thống giao thông, thông tin liên lạc: Hệ thống giao thông, thông tin liên lạc tốt sẽ giúp cho việc vận chuyển quân đội, vũ khí trang bị và các phương tiện quân sự được nhanh chóng và hiệu quả hơn.
- Xây dựng các khu công nghiệp, nhà máy sản xuất: Các khu công nghiệp, nhà máy sản xuất sẽ cung cấp cho quân đội các loại vũ khí, trang bị và vật dụng cần thiết.
3. Nâng cao trình độ dân trí:

- Phát triển giáo dục, đào tạo: Giáo dục và đào tạo sẽ giúp nâng cao trình độ học vấn của người dân, từ đó cung cấp cho quân đội nguồn nhân lực chất lượng cao.
- Nâng cao nhận thức về quốc phòng an ninh: Nâng cao nhận thức của người dân về quốc phòng an ninh sẽ giúp họ tích cực tham gia bảo vệ Tổ quốc.
4. Góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc:

- Phát triển kinh tế - xã hội đồng đều: Việc phát triển kinh tế - xã hội đồng đều sẽ giúp thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, tạo sự gắn kết và đoàn kết giữa các dân tộc, từ đó củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
- Tăng cường mối quan hệ giữa quân đội và nhân dân: Mối quan hệ tốt đẹp giữa quân đội và nhân dân sẽ góp phần củng cố quốc phòng an ninh.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Phân tích thế mạnh phát triển du lịch sinh thái ở Tây Nguyên:
Tây Nguyên sở hữu tiềm năng to lớn để phát triển du lịch sinh thái:

1. Khí hậu ôn hòa, cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ:

- Nổi tiếng với khí hậu mát mẻ quanh năm, thích hợp cho du lịch nghỉ dưỡng.
- Sở hữu nhiều cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ như: thác nước, hồ nước, núi rừng, hang động,... tạo nên sức hút cho du khách.
2. Hệ sinh thái đa dạng, phong phú:

- Là nơi sinh sống của nhiều loài động thực vật quý hiếm.
- Nổi tiếng với các vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên, khu du lịch sinh thái,...
3. Văn hóa độc đáo của các dân tộc thiểu số:

- Nét văn hóa đặc trưng của các dân tộc thiểu số như: lễ hội, phong tục tập quán, ẩm thực,... tạo nên sức hấp dẫn cho du khách.
4. Hạ tầng du lịch ngày càng phát triển:

- Hệ thống giao thông, khách sạn, nhà hàng,... được đầu tư và nâng cấp.
Nhiều dịch vụ du lịch sinh thái đa dạng được cung cấp.
Tuy nhiên, để phát triển du lịch sinh thái hiệu quả ở Tây Nguyên cần:

- Đầu tư phát triển hạ tầng du lịch: Xây dựng thêm các khu du lịch sinh thái, nâng cấp hệ thống giao thông, khách sạn, nhà hàng,...
- Bảo vệ môi trường và cảnh quan thiên nhiên: Giữ gìn bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số.
- Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch: Đào tạo bài bản về nghiệp vụ và ngoại ngữ cho nhân viên du lịch.
- Tăng cường công tác quảng bá du lịch: Quảng bá du lịch Tây Nguyên đến với du khách trong nước và quốc tế.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)