Đồng bằng sông Hồng là vùng có lịch sử khai thác lãnh thổ lâu đời, nhiều thế mạnh để phát triển kinh tế - xã hội nhưng cũng có những hạn chế nhất định. Thế mạnh và hạn chế của vùng như thế nào? Vấn đề phát triển công nghiệp, dịch vụ của vùng ra sao?
Bài 24: Phát triển kinh tế - xã hội ở Đồng bằng sông Hồng
Mở đầu (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 103)
Thảo luận (1)
Câu hỏi mục I (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 103)
Dựa vào thông tin mục I và hình 24.1, hãy:
- Trình bày đặc điểm vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ của vùng Đồng bằng sông Hồng.
- Nêu một số đặc điểm về dân số của vùng.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiĐặc điểm vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ của vùng Đồng bằng sông Hồng:
(*) Vị trí địa lí:- Nằm ở trung tâm Bắc Bộ, bao gồm 10 tỉnh, thành phố:
+ Hà Nội, Hải Phòng, Hưng Yên, Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình, Hà Nam, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Quảng Ninh.
- Tiếp giáp với:
+ Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ ở phía Bắc và Tây Bắc.
+ Vùng Bắc Trung Bộ ở phía Nam.
+ Vịnh Bắc Bộ ở phía Đông.
- Nằm trên giao điểm của các tuyến đường giao thông quan trọng:
+ Quốc lộ 1A, 5A, 10,...
+ Đường sắt Hà Nội - Hải Phòng, Hà Nội - Lào Cai,...
+ Sông Hồng, sông Thái Bình,...
(*) Phạm vi lãnh thổ:- Diện tích: 15.000 km².
- Địa hình:
+ Đồng bằng rộng lớn, bằng phẳng.
+ Có một số dải đồi thấp ở rìa phía Bắc và Tây Bắc.
=> Vị trí địa lí thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội:
- Giao thông vận tải thuận tiện.
- Trao đổi kinh tế với các vùng khác trong nước và quốc tế.
- Trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học kỹ thuật của cả nước.Đặc điểm dân số:
- Dân số đông, trình độ dân trí cao.
(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
- Nguồn lao động dồi dào, chất lượng.
- Thị trường tiêu thụ lớn.
Câu hỏi mục II.1 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 105)
Dựa vào thông tin mục 1 và hình 24.1, hãy phân tích các thế mạnh và hạn chế về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đối với việc phát triển kinh tế - xã hội của vùng Đồng bằng sông Hồng.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải(*) Thế mạnh:
- Khí hậu:
+ Nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm.
+ Mưa nhiều, thuận lợi cho phát triển nông nghiệp.
- Đất đai: Đất phù sa sông Hồng màu mỡ, thích hợp cho trồng lúa và nhiều loại cây trồng khác.
- Sông ngòi: Mạng lưới sông ngòi dày đặc, thuận lợi cho giao thông vận tải, tưới tiêu và phát triển thủy sản.
- Biển: Bờ biển dài, nhiều cửa sông, thuận lợi cho phát triển nuôi trồng thủy sản và du lịch biển.
- Tài nguyên khoáng sản: Có một số khoáng sản như: than bùn, đá vôi, cát,...
(*) Hạn chế:- Thiên tai: Bão, lốc xoáy, sương muối,...
(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
- Diện tích đất nông nghiệp bị thu hẹp do quá trình đô thị hóa.
- Tài nguyên khoáng sản: Hạn chế, trữ lượng không lớn.
Câu hỏi mục II.2 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 106)
Dựa vào thông tin mục 2, hãy phân tích các thế mạnh và hạn chế của điều kiện kinh tế - xã hội đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của vùng Đồng bằng sông Hồng.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải(*) Thế mạnh:
- Dân số:
+ Đông dân (khoảng 22 triệu người), trình độ dân trí cao.
+ Nguồn lao động dồi dào, chất lượng.
+ Thị trường tiêu thụ lớn.
- Nền kinh tế:+ Phát triển mạnh mẽ, đa dạng.
+ GDP cao nhất cả nước (chiếm 18% GDP cả nước).
+ Nền công nghiệp phát triển với nhiều ngành công nghiệp quan trọng như: Chế biến lương thực, thực phẩm, dệt may, hóa chất, cơ khí, điện tử.
+ Nền nông nghiệp phát triển với năng suất cao.
+ Ngành dịch vụ phát triển đa dạng.
- Hạ tầng:+ Phát triển, hiện đại.
+ Hệ thống giao thông, thông tin liên lạc, năng lượng,...
- Vị trí địa lý:+ Nằm ở trung tâm cả nước, giao thông thuận lợi.
+ Tiếp giáp với nhiều vùng kinh tế năng động.
+ Có thủ đô Hà Nội - trung tâm kinh tế, văn hóa, chính trị lớn nhất cả nước.
(*) Hạn chế:- Diện tích đất nông nghiệp:
+ Thu hẹp do quá trình đô thị hóa.
(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
+ Áp lực dân số cao.
- Môi trường: Ô nhiễm do hoạt động công nghiệp, nông nghiệp.
- Cạnh tranh gay gắt: Do sự gia nhập của các nước trong khu vực và thế giới.
Câu hỏi mục III.1 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 108)
Dựa vào thông tin mục 1 và hình 24.2, hãy phân tích vấn đề phát triển công nghiệp ở Đồng bằng sông Hồng.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải(*) Thuận lợi:
- Vị trí địa lý:
+ Nằm ở trung tâm cả nước, giao thông thuận lợi.
+ Tiếp giáp với nhiều vùng kinh tế năng động.
+ Có thủ đô Hà Nội - trung tâm kinh tế, văn hóa, chính trị lớn nhất cả nước.
- Dân số:+ Đông dân, trình độ dân trí cao.
+ Nguồn lao động dồi dào, chất lượng.
- Nền kinh tế:+ Phát triển mạnh mẽ, đa dạng.
+ Thị trường tiêu thụ lớn.
- Hạ tầng:+ Phát triển, hiện đại.
+ Hệ thống giao thông, thông tin liên lạc, năng lượng,...(*) Khó khăn:
- Diện tích đất công nghiệp:
+ Hạn hẹp.
(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
+ Giá đất cao.
- Môi trường: ô nhiễm do hoạt động công nghiệp.
- Cạnh tranh gay gắt: Do sự gia nhập của các nước trong khu vực và thế giới.
Câu hỏi mục III.2 (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 109)
Dựa vào thông tin mục 2 và hình 24.2, hãy phân tích vấn đề phát triển dịch vụ ở vùng Đồng bằng sông Hồng.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải(*) Thuận lợi:
- Vị trí địa lý:
+ Nằm ở trung tâm cả nước, giao thông thuận lợi.
+ Tiếp giáp với nhiều vùng kinh tế năng động.
+ Có thủ đô Hà Nội - trung tâm kinh tế, văn hóa, chính trị lớn nhất cả nước.
- Dân số:+ Đông dân, trình độ dân trí cao.
+ Thị trường tiêu thụ lớn.
- Nền kinh tế:+ Phát triển mạnh mẽ, đa dạng.
+ Nhu cầu về dịch vụ cao.
- Hạ tầng:+ Phát triển, hiện đại.
+ Hệ thống giao thông, thông tin liên lạc, du lịch,...
(*) Khó khăn:- Sự phát triển không đồng đều:
+ Giữa các địa phương, các ngành dịch vụ.
(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
+ Chất lượng dịch vụ chưa cao.
- Cạnh tranh gay gắt: Do sự gia nhập của các nước trong khu vực và thế giới.
- Nhân lực: thiếu hụt về số lượng và chất lượng.
- Môi trường: ô nhiễm do hoạt động dịch vụ.
Luyện tập (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 109)
Lập sơ đồ thể hiện thế mạnh đối với phát triển kinh tế - xã hội của vùng Đồng bằng sông Hồng.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải
Vận dụng (SGK Kết nối tri thức với cuộc sống - Trang 109)
Viết đoạn văn ngắn (khoảng 200 từ), giới thiệu tiềm năng phát triển du lịch của vùng Đồng bằng sông Hồng.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiVùng Đồng Bằng Sông Hồng, nằm ở phía Bắc của Việt Nam, là một điểm đến du lịch tiềm năng với vẻ đẹp tự nhiên và di sản văn hóa đa dạng. Với hệ thống sông ngòi phong phú, cảnh quan đồng bằng xanh mướt và những cánh đồng lúa bạt ngàn, vùng này thu hút du khách bằng sự bình dị và thư giãn. Bên cạnh đó, vùng Đồng Bằng Sông Hồng còn là nơi lưu giữ nhiều di sản văn hóa lịch sử quan trọng. Từ các di tích lịch sử như Thành cổ Sơn Tây, chùa Thầy, đến các làng nghề truyền thống như làng gốm Bát Tràng, làng nghề dệt lụa Vạn Phúc, du khách sẽ được khám phá văn hóa phong phú và sự đa dạng của cộng đồng dân cư nơi đây. Ngoài ra, với việc phát triển các khu du lịch sinh thái, khu nghỉ dưỡng ven sông và các dịch vụ giải trí, vùng Đồng Bằng Sông Hồng đang thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư và du khách trong và ngoài nước. Sự kết hợp giữa thiên nhiên tươi đẹp và văn hóa đặc trưng của vùng này hứa hẹn một tương lai phát triển mạnh mẽ cho ngành du lịch Việt Nam.
(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)