Bài 26. Bước phát triển mới của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp ( 1950-1953)

Sách Giáo Khoa
Hướng dẫn giải Thảo luận (1)

+ Từ sau năm 1950, cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp ngày càng được đẩy mạnh, đồng thời Mĩ ngày càng can thiệp sâu hơn, cấu kết chặt chẽ với Pháp trong những âm mưu và hành động mới. Tuy nhiên, đây cũng chính là giai đoạn mà lực lượng kháng chiến của chúng ta không ngừng trưởng thành về mọi mặt, quân dân ta đã giành nhiều thắng lợi to lớn và toàn diện, tiếp tục giữ vững quyền chủ động trên chiến trường.

+ Về chính trị, từ ngày 11 đến 19/2/1951, Đại hội đại biểu lần thứ II của Đảng Cộng sản Đông Dương đã họp tại Chiêm Hóa - Tuyên Quang. Đại hội đã thông qua hai bản báo cáo quan trọng là Báo cáo chính trị và báo cáo Bàn về cách mạng Việt Nam, khẳng định đường lối kháng chiến chống Pháp của Đảng, nêu rõ nhiệm vụ cơ bản của cách mạng Việt Nam. Đại hội cũng đã thông qua Tuyên ngôn, Chính cương, Điều lệ mới...

+ Đại hội đại biểu lần thứ hai đã đánh dấu bước phát triển mới trong quá trình trưởng thành và lãnh đạo cách mạng của Đảng ta, là “Đại hội kháng chiến thắng lợi”.

+ Trong những năm 1951 - 1953 hậu phương kháng chiến của chúng ta đã phát triển về mọi mặt.

+ Ngày 3/3/1951 Mặt trận Liên Việt đã được thống nhất từ Mặt trận Việt Minh và Hội Liên Việt. Ngày 11/3/1951, Liên minh nhân dân Việt - Miên - Lào đã được thành lập để tăng cường khối đoàn kết ba nước trong đấu tranh chống kẻ thù chung. Sau các sự kiện đó, một phong trào thi đua yêu nước đã lan rộng làm nảy nở nhiều đơn vị, cá nhân ưu tú.

+ Về kinh tế, cuộc vận động lao động sản xuất và thực hành tiết kiệm đã tạo nên một khối lượng sản phẩm lớn. Để có thể bồi dưỡng sức dân, ta đã thực hiện 5 đợt giảm tô và 1 đợt cải cách ruộng đất.



Sách Giáo Khoa
Hướng dẫn giải Thảo luận (1)

Bảng các niên đại và sự kiện thắng lợi có ý nghĩa chiến lược của quân dân ta trên các mặt trận quân sự, chính trị trong kháng chiến chống Pháp từ thu - đông 1950 đến trước đông - xuân 1953 - 1954:



Trần Thị Minh Duyên
Hướng dẫn giải Thảo luận (2)

Pháp muốn kéo dài cuộc chiến tranh xâm lược Đông Dương và muốn dựa vào Mĩ. Mĩ can thiệp sâu và "dính líu" trực tiếp vào cuộc chiến tranh Đông Dương. Được Mĩ giúp đỡ, Pháp thực hiện "kế hoạch Rơ-ve” tăng cường hệ thống phòng ngự trên Đường số 4 nhằm khóa chặt biên giới Việt - Trung, cô lập căn cứ địa Việt Bắc, đồng thời thiết lập Hành lang Đông - Tây để ngăn chặn sự chi viện của Liên khu III, IV cho chiến khu Việt Bắc.

Trần Thị Minh Duyên
Hướng dẫn giải Thảo luận (2)

- Tiêu diệt một bộ phận lực lượng địch.

- Khai thông con đường liên lạc quốc tế giữa nước ta với Trung Quốc và các nước dân chủ trên thế giới.

- Mở rộng và củng cố căn cứ địa Việt Bắc, tạo điều kiện đẩy mạnh công cuộc kháng chiến.

Trần Thị Minh Duyên
Hướng dẫn giải Thảo luận (3)

* Diễn biến chiến dịch Biên giới thu đông (1950)

- Sáng 16 - 9 - 1950, ta tấn công vào căn cứ điểm Đông Khê, mở màn cho chiến dịch.

- Sáng 18 - 9, quân ta tiêu diệt Đông Khê, uy hiếp Thất Khê, thị xã Cao Bằng bị cô lập. Hệ thống phòng ngự của địch trên đường số 4 bị lung lay.

- Pháp một mặt cho quân đánh lên Thái Nguyên nhằm giảm bớt sự chú ý của ta. Thất Khê cũng được lệnh đánh Đông Khê để đón quân từ Cao Bằng xuống (cuộc “hành quân kép”).

- Quân ta mai phục chặn đánh địch trên Đường số 4, hai cánh quân Cao Bằng và Thất Khê bị thiệt hại nặng nên không liên lạc được với nhau. Thất Khê cũng bị uy hiếp, quân Pháp buộc phải rút về Na Sầm, rồi Lạng Sơn và đến ngày 22 - 10 thì rút khỏi Đường số 4.

- Sau hơn một tháng chiến đấu quân ta đã giành được nhiều kết quả to lớn, kế hoạch Rơve của Pháp bị phá sản.

 

Trần Thị Minh Duyên
Hướng dẫn giải Thảo luận (3)

* Âm mưu của Pháp:

- Pháp thực hiện âm mưu giành lại quyền chủ động chiến lược đã mất, đẩy mạnh chiến tranh xâm lược Đông Dương.

- Pháp đề ra kế hoạch Đờ Lát đờ Tát-xi-nhi (12-1950), gấp rút xây dựng lực lượng, bình định vùng tạm chiếm, kết hợp với phản công và tiến công lực lượng cách mạng.

* Âm mưa của Mĩ:

- Mĩ tăng cường viện trợ cho Pháp để đẩy mạnh chiến tranh ở Đông Dương, từng bước thay chân Pháp.

Trần Thị Minh Duyên
Hướng dẫn giải Thảo luận (2)

Nội dung cơ bản của đại hội đại biểu lần thứ II của Đảng (2-1951) bao gồm:

- Thảo luận và thông qua hai báo cáo quan trọng:

+ Báo cáo chính trị do Hồ Chủ tịch trình bày nêu nhiệm vụ chủ yếu trước mắt của cách mạng Việt Nam là: “Tiêu diệt thực dân Pháp và đánh bại can thiệp Mĩ, giành thống nhất, độc lập hoàn toàn, bảo vệ hòa bình thế giới”.

+ Báo cáo Bàn về cách mạng Việt Nam do Tổng Bí thư Trường Chinh trình bày, nêu nhiệm vụ chống phong kiến phải được thực hiện đồng thời với nhiệm vụ chống đế quốc, nhưng làm từng bước, có kế hoạch...

- Quyết định đưa Đảng ra hoạt động công khai.

- Tách Đảng Cộng sản Đông Dương để thành lập ở mỗi nước một Đảng riêng. Ở Việt Nam lấy tên là Đảng Lao động Việt Nam.

- Thông qua Tuyên ngôn, Điều lệ mới, xuất bản báo Nhân dân làm cơ quan ngôn luận của Đảng.

- Bầu ra Ban chấp hành Trung ương và Bộ Chính trị của Đảng do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch, Trường Chinh làm Tổng Bí thư.

Ý nghĩa:

Đại hội đại biểu lần thứ II của Đảng (2-1951) đánh dấu bước phát triển mới trong quá trình lãnh đạo và trưởng thành của Đảng. Có ý nghĩa quyết định đối với thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp. Đại hội được gọi là “Đại hội kháng chiến thắng lợi“.

 

 

Trần Thị Minh Duyên
Hướng dẫn giải Thảo luận (1)

Những thành tựu đạt được trong phát triển hậu phương từ sau Đại hội đại biểu lần thứ II bao gồm:

1. Về chính trị:

- Ngày 3-3-1951, thống nhất Việt Minh và Hội Liên Việt thành Mặt trận Liên hiệp quốc dân Việt Nam (Liên Việt).

- Ngày 11-3-1951, thành lập Liên minh nhân dân Việt - Miên - Lào để tăng cường khối đoàn kết của ba nước Đông Dương.

2. Về kinh tế:

- Nông nghiệp:

+ Năm 1952, Chính phủ vận động tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm, lôi cuốn mọi giới tham gia.

+ Tháng 12-1953, thông qua “Luật cải cách ruộng đất”.

+ Bồi dưỡng sức dân và phát động giảm tô, cải cách ruộng đất: Thực hiện tất cả 5 đợt giảm tô và đợt 1 cải cách ruộng đất ở một số xã thuộc vùng tự do.

- Thủ công nghiệp và công nghiệp:

+ Đáp ứng yêu cầu về công cụ sản xuất và thiết yếu của đời sống.

+ Năm 1953, sản xuất được 3.500 tấn vũ khí đạn dược, cung cấp tạm đủ thuốc men, quân trang, quân dụng.

- Đưa ra nhiều chính sách xây dựng nền tài chính, ngân hàng, thương nghiệp.

3. Về văn hóa, giáo dục, y tế:

Văn hóa: thực hiện “Kháng chiến hóa văn hóa, văn hóa hóa kháng chiến”.

Giáo dục: Tiếp tục cải cách giáo dục theo ba phương châm “phục vụ kháng chiến, phục vụ dân sinh và phục vụ sản xuất”.

- Y tế: chăm lo sức khỏe, vận động phòng bệnh, xây dựng bệnh viện, bệnh xá, thực hiện đời sống mới, bài trừ mê tín dị đoan.

=> Ý nghĩa:

Những thành tựu trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, giáo dục đã làm tăng thêm sức mạnh của hậu phương kháng chiến. Đây là nhân tố cơ bản nhưng có tính quyết định thắng lợi của quân đội ta trên mặt trận quân sự.

Trần Thị Minh Duyên
Hướng dẫn giải Thảo luận (3)

Những thắng lợi về quân sự của ta tiếp sau thắng lợi Biên giới thu - đông 1950, bao gồm:

- Chiến dịch trung du và đồng bằng Bắc Bộ: đông - xuân năm 1950 - 1951 quân ta mở ba chiến dịch, diệt hơn 1 vạn tên địch:

+ Chiến dịch Trung du (Trần Hưng Đạo).

+ Chiến dịch Đường số 18 (Hoàng Hoa Thám).

+ Chiến dịch Hà - Nam - Ninh (Quang Trung).

- Chiến dịch Hòa Bình: đông - xuân năm 1951 – 1952

- Chiến dịch Tây Bắc: thu - đông năm 1952

- Chiến dịch Thượng Lào: xuân hè năm 1953