Bài 24 : Tình hình văn hóa ở các thế kỷ XVI-XVIII

I. TƯ TƯỞNG TÔN GIÁO

- Tình hình tư tưởng tôn giáo thế kỷ XVI-XVIII:

+ Nho giáo từng bước suy thoái, trật tự phong kiến bị đảo lộn.

+ Phật giáo, Đạo giáo có điều kiện khôi phục lại, nhưng không phát triển mạnh như thời Lý-Trần.

+ Thiên Chúa giáo được truyền bá ngày càng rộng rãi, trở thành một tôn giáo lan truyền trong cả nước.

+ Tín ngưỡng truyền thống được phát huy: thờ cúng tổ tiên, thần linh, anh hùng dân tộc.

- Nhờ đó mà đời sống tín ngưỡng ngày càng phong phú.

 II. PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC VÀ VĂN HỌC

a) Giáo dục

- Trong khi tình hình chính trị không ổn định, giáo dục Nho học vẫn tiếp tục phát triển.

+ Giáo dục ở Đàng Ngoài vẫn như cũ nhưng sa sút dần về số lượng.

+ Đàng Trong: 1646 chúa Nguyễn tổ chức khoa thi đầu tiên.

+ Thời Quang Trung: Đưa chữ Nôm thành chữ viết chính thống.

- Giáo dục tiếp tục phát triển song chất lượng giảm sút. Nội dung giáo dục Nho học hạn chế sự phát triển kinh tế.

b) Văn học

- Thế kỷ XVI-XVII, cùng với việc Nho giáo suy thoái, văn học chữ Hán giảm sút so với giai đoạn trước.

- Văn học chữ Nôm phát triển mạnh những nhà thơ nổi tiếng như: Nguyễn Bỉnh Khiêm, Đào Duy Từ, Phùng Khắc Hoan

 

- Dòng văn học trong nhân dân nở rộ với các thể loại phong phú: ca dao, tục ngữ, lục bát, truyện cười, truyện dân gian... mang đậm tính dân tộc và dân gian.

- Thế kỷ  XVIII chữ Quốc ngữ xuất hiện nhưng chưa phổ biến.

 

III. NGHỆ THUẬT VÀ KHOA HỌC - KỸ THUẬT

* Nghệ thuật

- Kiến trúc điêu khắc tiếp tục phát triển với nhiều công trình kiến trúc nổi tiếng như: chùa Thiên Mụ, các tượng la hán chùa Tây Phương,.. song không phát triển như giai đoạn trước, số lượng các công trình ít hơn.

- Nghệ thuật dân gian được hình thành.

- Nghệ thuật sân khấu phát triển: Hò, vè, tuồng, chèo, dân ca quan họ….

→ Nghệ thuật dân gian hình thành và phát triển phản ánh đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Đồng thời mang đậm tính địa phương.

* Khoa học - kỹ thuật

- Sử học: Ô châu cận lục, Đại Việt thông sử, Phủ biên tạp lục,  Đại Việt sử ký tiền biên, Thiên Nam ngữ lục.

- Địa lý: Thiên nam tứ chi lộ đồ thư.

- Quân sự: Khổ trướng khu cơ của Đào Duy Từ.

- Triết học: có Nguyễn Bỉnh Khiêm, Lê Quý Đôn.

- Y học có Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác .

- Kỹ thuật: đúc súng đại bác theo kiểu phương Tây, đóng thuyền chiến, xây thành luỹ.

* Ưu điểm và hạn chế

+ Về khoa học: đã xuất hiện một loạt các nhà khoa học, tuy nhiên khoa học tự nhiên không phát triển.

+ Về kĩ thuật: đã tiếp cận với một số thành tựu kĩ thuật hiện đại của phương Tây nhưng không được tiếp nhận và phát triển. Do hạn chế của chính quyền thống trị và sự hạn chế của trình độ nhân dân đương thời.