Chương 4. Ngành Thân mềm

Ốc sên có đặc điểm giúp cho nó thích nghi với đời sống trên cạn:

+ Có một phổi và hít thở không khí

+ Có một cơ bắp chân mạnh mẽ và sử dụng chất nhầy để thu thập thông tin trên các bề mặt thô, và để giữ cho cơ thể mềm mại của chúng khỏi bị khô. 

+ Di chuyển bằng cách trượt dọc trên chân cơ bắp của chúng, được bôi trơn bằng chất nhầy và phủ lông mao biểu mô. 

+ Ốc tiết ra chất nhầy bên ngoài để giữ cho cơ thể mềm mại của chúng khỏi bị khô, chúng cũng tiết ra chất nhầy từ chân để hỗ trợ trong vận động bằng cách giảm ma sát và giúp làm giảm nguy cơ tổn thương cơ học từ các vật sắc nhọn   

Ốc sên là động vật thân mềm, thuộc họ chân bụng. Vì dưới chân có tuyến dịch, khi di chuyển, nó tiết ra chất dính, vẫn thường để lại dấu vết. Mùa sinh sản của ốc sên là mùa xuân. Nó đẻ trứng thành nhiều lần.

 Mực có phần đầu có 8-10 tay với những hàng giác bám, tay xúc giác dài hơn thân. Miệng ở dưới bụng. Phần thân mềm chiếm 70% trọng lượng, có hình bầu dục, mặt lưng có nhiều vân gợn sóng.

Ốc đất có một cơ bắp chân mạnh mẽ và sử dụng chất nhầy để thu thập thông tin trên các bề mặt thô, và để giữ cho cơ thể mềm mại của chúng khỏi bị khô. Ốc đất di chuyển bằng cách trượt dọc trên chân cơ bắp của chúng, được bôi trơn bằng chất nhầy và phủ lông mao biểu mô. Chuyển động này được hỗ trợ bởi các cơn co thắt cơ bắp sóng di chuyển xuống bụng của bàn chân. Ốc tiết ra chất nhầy bên ngoài để giữ cho cơ thể mềm mại của chúng khỏi bị khô, chúng cũng tiết ra chất nhầy từ chân để hỗ trợ trong vận động bằng cách giảm ma sát và giúp làm giảm nguy cơ tổn thương cơ học từ các vật sắc nhọn,

Trong một nỗ lực để bảo vệ mình chống lại kẻ thù, ốc đất rút lại phần mềm của chúng vào vỏ của họ khi nó đang nghỉ ngơi, một số chôn mình. Về sinh sản, phần lớn các ốc đất là lưỡng tính (có một bộ đầy đủ của các cơ quan sinh dục của cả hai giới). Ốc nhỏ nở ra với một lớp vỏ nhỏ tại chỗ, và vỏ xoắn phát triển như các bộ phận, hầu hết các vỏ ốc phát triển theo chiều thuận.

ngành thân mềm: thân mềm, không phân đốt, có vỏ đá vôi, có khoang áo, hệ tiêu hóa phân hóa và cơ quan di chuyển thường đơn giản. Riêng mực, bạch tuộc thích nghi với lối săn mồi và di chuyển nên có vỏ tiêu giảm và cơ quan di chuyển. Trừ 1 số ít có hại, hầu hết đều có lợi .

Vỏ của loài thân mềm là bộ xương ngoài của các loài Thân mềm (Mollusca), được tạo nên chủ yếu từ canxi cacbonat, bao bọc, nâng đỡ và bảo vệ các bộ phận bên trong, như vỏ của ốc sên, vỏ trai, vỏ sò, v.v. Không phải tất cả các động vật thân mềm có vỏ đều sống ở biển; nhiều loài vẫn sống trên đất liền cũng như tại môi trường nước ngọt.

Đặc điểm của Sán lá gan thích nghi với đời sống ký sinh ở gan, mật của trâu bò là: ... +Có cơ vòng, cơ dọc, cơ lưng bụng phát triển giúp sán lá gan có thể chun dãn phồng dẹt cơ thể để chui rúc, luồn lách. + Hầu cơ khỏe dinh dưỡng nhanh. + Đẻ nhiều trứng (4.000 trứng/ngày đêm), ấu trùng có khả năng sinh sản.

Đặc điểm nào sau đây có ở ngành chân khớp mà không có ở ngành thân mềm:

A. Cơ thể đa bào

B. Đối xứng hai bên

C. Cơ thể có bộ xương ngoài bằng kitin  

D. Cơ thể không phân đốt   

A

:)

C

Cách dinh dưỡng theo kiểu hút nước để lọc lấy vụn hữu cơ, động vật nguyên sinh, các động vật nhỏ khác có tác dụng lọc sạch môi trong nước. Ở những vùng nước ô nhiễm, người ăn trai (sò cũng vậy) - Vì bị ngộ độc vì khi lọc nước lấy thức ăn chúng cũng giữ lại nhiều chất độc trong cơ thể.

*Vì chúng có đặc điểm giống nhau :

- Thân mềm, cơ thế không phân đốt.

- Có vỏ đá vôi bảo vệ cơ thố.

- Có hệ tiêu hóa phân hóa.

- Có khoang áo phát triển.

-Trai dinh dưỡng theo kiểu hút nước để lọc lấy vụn hữu cơ, động vật nguyên sinh, các động vật nhỏ khác, góp phần lọc sạch nước vì cơ thể trai giống như những máy lọc sống.

-Mực bơi nhanh lại được xếp cùng ốc sên chậm chạp vì chúng đều có những đặc điểm chung như sau: ( Đặc điểm chung của ngành động vật thân mềm)

+Thân mềm, không phân đốt, có vỏ đá vôi.

+Khoang áo phát triển , hệ tiêu hóa phân hóa.

+Cơ quan di chuyển thường đơn giản (Riêng mực và bạch tuộc do thích nghi với lối săn mồi và di chuyển tích cực nên vỏ tiêu giảm, cơ quan di chuyển phát triển).

*  Lợi ích

Hầu như tất cả các loài thân mềm đều có lợi

- Làm thức ăn cho người: mực, ngao, sò…

- Làm thức ăn cho động vật khác: ốc, ấu trùng của thân mềm

- Làm đồ trang trí: ngọc trai

- Làm sạch môi trường: trai, vẹm, hàu

- Có giá trị xuất khẩu: bào ngư, sò huyết

- Có giá trị về mặt địa chất: hóa thạch các loài ốc, vỏ sò

* Tác hại

Tuy nhiên cũng có một số thân mềm có hại đáng kể

- Có hại cho cây trồng: ốc bươu vàng

- Làm vật chủ trung gian truyền bệnh giun sán: ốc đĩa, ốc tai, ốc mút

*  Lợi ích:

- Làm thức ăn cho người: mực, ốc, nghêu, sò,...

- Làm thức ăn cho động vật khác: ốc sên, ốc bươu vàng,...

- Làm đồ trang trí, trang sức: vỏ ốc, ngọc trai,...

- Làm sạch môi trường nước: hào, trai, sò,...

- Có giá trị xuất khẩu: ngọc trai, bào ngư,...

- Có giá trị về mặt địa chất: sò, trai, hào, móng tay,...

* Tác hại:

- Phá hại cây trồng: ốc bươu vàng, ốc sên.

- Làm vật chủ trung gian truyền bệnh giun sán: các loại ốc.

* Hệ tiêu hóa:

– Gồm: miệng, hầu, diều, dạ dày, ruột tịt, ruột sau, trực tràng, hậu môn.

– Tiêu hóa nhờ enzim do ruột tịt tiết ra.

* Hệ hô hấp:

– Lỗ thở ở thành bụng

– Hệ thống ống khí phân nhánh chằng chịt, đem oxi tới các tế bào.

* Hệ tuần hoàn:

– Cấu tạo đơn giản, tim hình ống.

– Hệ mạch hở.

* Hệ thần kinh:

– Dạng chuỗi hạch.

– Hạch não phát triển.

So sánh châu chấu và tôm sông:

- Hệ tuần hoàn: 

+ Tôm : hệ mạch hở,vận chuyển máu và oxi

+ Châu chấu : hệ mạch hở,vận chuyển máu 

- Hệ tiêu hóa: 

+ Tôm: miệng-hầu-thực quản-dạ dày-ruột sau-hậu môn

+ Châu chấu: miệng - hầu - thực quản -dạ dày - ruột tịt -ruột sau - trực tràng - hậu môn 

- Hệ hô hấp: 

+ Tôm thở bằng mang

+ Châu chấu thở nhờ hệ thống ống khí 

- Hệ thần kinh:

+ Tôm dạng chuỗi hạch

+ Châu chấu có dạng chuỗi hạch có hạch não phát triển. 

* Các hệ của châu chấu phát triển hơn so với tôm.

- Hệ tuần hoàn: + Tôm : hệ mạch hở,vận chuyển máu và oxi + Châu chấu : hệ mạch hở,vận chuyển máu - Hệ tiêu hóa: + Tôm: miệng-hầu-thực quản-dạ dày-ruột sau-hậu môn + Châu chấu: miệng - hầu - thực quản -dạ dày - ruột tịt -ruột sau - trực tràng - hậu môn - Hệ hô hấp: + Tôm thở bằng mang + Châu chấu thở nhờ hệ thống ống khí - Hệ thần kinh: + Tôm dạng chuỗi hạch + Châu chấu có dạng chuỗi hạch có hạch não phát triển. * Các hệ của châu chấu phát triển hơn so với tôm.

Cấu tạo và hoạt động của trai sông thích nghi rất cao với lối sống vùi lấp:

- Về cấu tạo:

+ Vỏ gồm 2 mảnh nối với nhau nhờ bản lề, có cơ khép vỏ phát triển làm vỏ đóng lại khi cần tự vệ.

+ Khoang áo phát triển là nơi có mang thở và đồng thời là môi trường trao đổi chất dinh dưỡng và chất khí. Do vậy:

Phần đầu tiêu giảm, kéo theo tiêu giảm cả mắt và các giác quan khác. Chỉ có tấm miệng duy trì, trên có lông luôn rung động để tạo ra dòng nước hút vào và thải ra. Cơ chân kém phát triển.

- Về di chuyển: Trai sông di chuyển chậm chạp nhờ hoạt động của cơ chân phối hợp với động tác đóng, mở vỏ.

 

Mực bơi nhanh, ốc sên bò chậm, nhưng lại được xếp chung vào một ngành Thân mềm, vì chúng có đặc điểm giống nhau :

- Thân mềm, cơ thể không phân đốt.

- Có hệ tiêu hóa phân hóa.

- Có khoang áo phát triển.

- Có vỏ đá vôi bảo vệ.